فرایندهای ارزیابی شناختی هیجان‌های پیشرفت و تعهد تحصیلی: تحلیل واسطه‌ای

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی

مقاله 6، دوره 13، شماره 50، دی 1395، صفحه 183-198   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

فرزانه داودوندی^{* 1}؛ امید شکری²

¹دانشجوی کارشناسی ارشد روان‌شناسی تربیتی

²استادیار دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

این پژوهش با هدف آزمون نقش واسطه­ای هیجان­های پیشرفت در رابطة ارزیابی­های شناختی و تعهد تحصیلی انجام شد. 200 دانش­آموز دختر به نسخة کوتاه پرسشنامه هیجان‌های پیشرفت (AEQ-R؛ پکران،گوئتز و پری، 2005)، نسخة تجدید­نظر­شدة مقیاس ارزیابی تنیدگی (SAM-R؛ رویلی، روسچ، جاریکا و واگان، 2005) و سیاهة مشغولیت تحصیلی (SEI؛ سالملا‎-‎ آرو و آپادایا، 2012) پاسخ دادند. به منظور آزمون روابط ساختاری بین ارزیابی­های شناختی، هیجان‎های پیشرفت و تعهد تحصیلی از روش آماری مدل­یابی معادلات ساختاری استفاده شد.نتایج نشان داد که رابطة بین ارزیابی‌های شناختی سازش‌یافته (چالش و منابع) با هیجان­های پیشرفت مثبت، مثبت معنادار و با هیجان­های پیشرفت منفی، منفی معنادار؛ رابطه بین ارزیابی­های شناختی سازش‌نایافته (تهدید) با هیجان­های پیشرفت مثبت، منفی معنادار و با هیجان­های پیشرفت منفی، مثبت معنادار و بالاخره رابطه هیجان­های پیشرفت مثبت با تعهد تحصیلی مثبت معنادار و رابطه هیجان­های پیشرفت منفی با تعهد تحصیلی منفی معنادار بود. همچنین نتایج نشان داد که الگوی مفروض واسطه­گری کامل هیجان­های پیشرفت مثبت و منفی در رابطه ارزیابی­های شناختی و تعهد تحصیلی با داده­ها برازش مطلوب دارد. علاوه بر این، نتایج نشان داد که در هردو مدل واسطه­گری هیجان­های پیشرفت مثبت و منفی، کل وزن‌های رگرسیونی از لحاظ آماری معنادار بود و در مدل­های واسطه­گری هیجان­های پیشرفت مثبت و منفی به­ترتیب 49 و 26 درصد از پراکندگی نمره‌ تعهد تحصیلی تبیین شد. نتایج این بررسی با تأکید بر واسطه‌گری هیجان‌های پیشرفت مثبت و منفی از آموزه‌های نظریة کنترل ارزش هیجان‌های پیشرفت در بین گروهی از فراگیرانی ایرانی به طور تجربی حمایت کرد.

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی: ارزیابی‌های شناختی؛ نظریة کنترل‌-‌ارزش هیجان‌های پیشرفت؛ تعهد تحصیلی

مراجع

بردبار، م. و یوسفی، ف. (1394). نقش هدف‌های پیشرفت در پیش‌بینی هیجان‌های پیشرفت: اعتبارسنجی نظریه پکران. فصلنامة روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 12 (45)، 98-87.

حسن‌نیا، س. و فولادچنگ، م. (1394). رابطة بین ادراک محیط یادگیری و فرسودگی تحصیلی با واسطه­گری ذهن‌آگاهی: مدل‌یابی ساختاری. فصلنامة روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 12 (45)، 73-61.

حکمی، س. و شکری، ا. (1394). رابطة بین جهت‌گیری‌های هدف پیشرفت و بهزیستی تحصیلی: الگوی اثرات میانجیگر هیجانات پیشرفت. فصلنامة مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی، 5 (11)، 65-31.

شکری، ا.، تمییزی، ن.، عبدالله­پور، م. آ.، و خدامی، م. (1395). تحلیل ویژگی­های روان­سنجی مقیاس ارزیابی شناختی استرس در دانشجویان. فصلنامة تازه­های علوم شناختی، 18(2)، 11-1.

شکری، ا.، شهیدی، ش.، مظاهری، م. ع.، فتح‌آبادی، ج.، رحیمی‌نژاد، پ. و خانجانی، م. (1393). اثربخشی برنامة مداخله‌ای ایمن‌سازی روانی دانشجویان در برابر تجارب هیجانی منفی بر اساس الگوی پیشگیری پنسیلوانیا. فصلنامة مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی، 3، 193-165.

منصوری، ا.، شکری، ا.، پورشهریار، ح.، پوراعتماد، ح. ر. و رحیمی‌نژاد، پ. (1393). اثربخشی برنامه تاب‌آوری پنسیلوانیا بر سبک‌های اسنادی و سازگاری روان‌شناختی دانشجویان. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 2(پیاپی 30)، 105-85.

عبدالله­پور، م. آ.، درتاج، ف.، و احدی، ح. (1393). ارزیابی ساختار عاملی پرسشنامة هیجانات پیشرفت در دانشجویان ایرانی. فصلنامة مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی، 4(8)، 186-161.  

عبدالله­پور، م. آ.، و شکری، ا. (1394). تحلیل مشخصه­های روان­سنجی فهرست مشغولیت تحصیلی در دانشجویان ایرانی. مجلة مطالعات آموزش و یادگیری، 7(2)، 108-90. 

فاتحی، ز. و شکری، ا. (1393)‌. نقش میانجیگر هیجانات پیشرفت در رابطة باورهای خودکارآمدی تحصیلی و رویکردهای یادگیری. دوفصلنامة راهبردهای شناختی در یادگیری، 3، 108-89.

فلسفین، ز. و شکری، ا. (1393). روابط ساختاری بین اسنادهای علّی، هیجان‌های پیشرفت و خودنظم‌جویی تحصیلی در دانشجویان. فصلنامة روان‌شناسی شناختی، 2، 58-46.

Artino, A. R., & Jones, K. D. (2012). Exploring the complex relations between achievement emo-tions and self-regulated learning behaviors in online learning. Internet and Higher Education, 15, 170-175.

Burić, I., & Sorić, I. (2012). The role of test hope and hopelessness in self-regulated learning: Relations between volitional strategies, cognitive appraisals and academic achievement. Learning and Individual Differences, 22, 523-529.

Calear, A. L., & Christensen, H. (2010). Systematic review of school-based prevention and early intervention programs for depression. Journal of Adolescence, 33, 429-438.

Dawood, R. (2014). Positive psychology and child mental health: A premature application in school-based psychological intervention? Social and Behavioral Sciences, 113, 44-53.

Dettmers, S., Trautwein, U., Lüdtke, O., Goetz, T., Frenzel, A. C., & Pekrun, R. (2011). Students’ emotions during homework in mathematics: Testing a theoretical model of antecedents and achievement outcomes. Contemporary Educational Psychology, 36, 25-35.

Folkman, S., & Lazarus, R. S. (1985). If it changes it must be a process: A study of emotion and coping during three stages of a college examination. Journal of Personality and Social Psychology, 48, 150-170.

Garson, G. D. (2007). Testing of assumptions. (online monograph). http://www. ehass.nesu.edu/ garson/ pa765/assump. Htm.

Goetz, T., Preckel, F., Pekrun, R., & Hall, N. C. (2007). Emotional experiences during test taking: Does cognitive ability make a difference? Learning and Individual Differences, 17, 3-16.

Goetz, T., Frenzel, N. C., Hall, N. C., & Pekrun, R. (2008). Antecedents of academic emotions: Testing the internal/external frame of reference model for academic enjoyment. Contemporary Educational Psychology, 33, 9–33.

Goetz, T., Frenzel, A. C., Pekran, R., & Hall, N. C. (2007). Between- and Within-domain relations of students^, academic emotions. Journal of Educational Psychology, 99, 715-733.

Goetz, T., Nett, U. E., Martiny, S. E., Hall, N. C., & Pekrun, R. (2012). Swantje Dettmers e, Ulrich Trautwein Students' emotions during homework: Structures selfconcept antecedents, and achieve-ment outcomes. Learning and Individual Diffe-rences, 22, 225–234.

Goetz, T., Pekrun, R., Hall, N., & Haag, L. (2006). Academic emotions a social-cognitive perspective: Antecedents and domain specificity of students^, affect in the context of Latin instruction. British Journal of Educational Psychology, 76, 289-308.

Hu, L., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indices in covariance structure analysis: Conven-tional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6, 1-55.

Huang, C. (2011). Achievement Goals and Achievement Emotions: A Meta-analysis. Educational Psycho-logy Review, 23, 359-388.

King, R. B., McInerney, D. M., & Watkins, D. A. (2012).  How you think about your intelligence determines how you feel in school: The role of theories of intelligence on academic emotions. Learning and Individual Differences, 22, 814–819.

Kline, R. B. (2005). Principles and practices of structural equation modeling (2^nd ed.) New York: Guilford.

Lazarus, R. S. (1999). Stress and emotion: A new synthesis. New York: Springer.

Linnenbrink, E. A. (2007). The role of affect in student learning: A multi-dimensional approach to considering the interaction of affect, motivation, and engagement. In P. A. Schutz & R. Pekrun (Eds.), Emotion in education (pp. 101-118). San Diego: Academic Press.

Linnenbrink-Garcia, L., & Pekrun, R. (2011). Students’ emotions and academic engagement: Introduction to the special issue. Contemporary Educational Psychology, 36, 1-3.

Martin, A. J. (2008). Enhancing student motivation and engagement: The effects of a multidimensional intervention. Contemporary Educational Psycho-logy, 33, 239-269.

Meyers, L. S., Gamst, G., & Guarino, A. J. (2006). Applied multivariate research: Design and interpretation. Sage Publication. Thousand Oaks. London. New Dehi.

Muis, K. R., Pekrun, R., Sinatra, G. M., Azevedo, R., Trevors, G., Meier, E., & Heddy, B. C. (2015). The curious case of climate change: Testing a theoretical model of epistemic beliefs, epistemic emotions, and complex learning. Learning and Instruc-tion, 39, 168-183.

Neil, A. L., & Christensen, H. (2009). Efficacy and effectiveness of school-based prevention and early intervention programs for anxiety. Clinical Psychology Review, 29, 208-215.

Peacock, E. J., & Wong, P. T. P. (1990). The stress appraisal measure (SAM): A multidimensional approach to cognitive appraisal. Stress Medicine, 6, 227-236.

Pekrun, R. (2006). The control-value theory of achievement emotions: Assumptions, corollaries, and implications for educational research and practice. Educational Psychology Review, 18, 315-341.

Pekran, R., Frenzel, A. Goetz, T. & Perry, R. (2007). The control- value of achievement emotions: An integrative approach to emotions in education. In P.A. Shutz, Pekrun, (Eds.), Emotion in Education (pp.13-36). San Diego, CA: Academic Press.

Pekrun, R., Goetz, T., & Perry, R. P. (2005). Achievement Emotions Questionnaire (AEQ), Users manual. Munich, Germany: Department of psychology, University of Munich.

Pekrun, R., Goetz, T.; Perry, R. P., Kramer, K. & Hochstadt, M. (2004). Beyond test anxiety: Development and validation of the Test Emotions Questionnaire (TEQ). Anxiety, Stress and Coping, 17, 287-316.

Pekrun, R., Goetz, T., Titz, W., & Perry, R. P. (2002). Academic emotions in students’ self-regulated learning and achievement: A program of quantitative and qualitative research. Educational Psychologist, 37, 91-106.

Pekrun, R., Maier, M. A., & Elliot, A. J. (2006). Achievement goals and discrete achievement emotions: A theoretical model and prospective test. Journal of Educational Psychology, 98, 583-597.

Peterson, E. R., Brown, G. T. L., & Jun, M. C. (2015). Achievement emotions in higher education: A diary study exploring emotions across an assessment event. Contemporary Educational Psychology, 42, 82-96.

Reeve, C. R., Bonaccio, S., & Winford, E. C. (2014). Cognitive ability, exam-related emotions and exam performance: A field study in a college setting. Contemporary Educational Psychology,39 (2), 124-133.

Rooney, R., Hassan, S., Kane, R., Roberts, C. M., & Nesa, M. (2013). Reducing depression in 9-10 year old children in low SES schools: A longitudinal universal randomized controlled trial. Behavior Research and Therapy, 51, 845-854.

Rowley, A. A., & Roesch, S. C. (2005). Evaluating and developing multidimensional, dispositional measures of appraisal. Journal of Personality Assessment, 85 (2), 188-196.

Rowley, A. A., Roesch, S. C., Jurica, B. J., & Vaughn, A. A. (2005). Developing and validating a stress appraisal measure for minority adolescents. Journal of Adolescence, 28, 547-557.

Ruini, C., Ottolini, F., Tomba, E., Belaise, C., Albieri, E., Visani, D., Offidani, E., Caffo, E., & Fava, G. A. (2009). School intervention for promoting psychological well-being in adolescence. Journal of Behavioral Therapy & Experimental Psychiatry, 40, 522-532.

Salmela-Aro, K., & Upadyaya, K. (2012). The schoolwork engagement inventory: Energy, dedication and absorption (EDA). European Journal of Psychological Assessment, 28, 60-67.

Schaufeli, W. B., Martinez, I., Marques-Pinto, A., Salanova, M., & Bakker, A. B. (2002). Burnout and engagement in university students: A cross-national study. Journal of Cross-Cultural Psychology, 33, 464-481.

Schwarzer, R. (1998). Stress and coping from a social-cognitive perspective. In P. Csermely (Ed.), Stress of life: From molecules to man. (pp. 531-537). New York: The New York Academy of Sciences.

Seifert, T. L. (2004). Understanding student motivation.
Educational Research, 46 (2), 137-149.

Steinhardt, M. A., & Dolbier, C. L. (2008). Evaluation of a resilience intervention to enhance coping strategies and protective factors and decrease symptomatology. Journal of American College Health, 56 (4), 445-453.

Tomba, E., Belaise, C., Ottolini, F., Ruini, C., Bravi, A., Albieri, E., Rafanelli, C., Caffo, E., & Fava, G. A. (2010). Differential effects of well-being promoting and anxiety-management strategies in a non-clinical school setting. Journal of Anxiety Disorders, 24, 326-333.

Zeidner, M. (2007). Test anxiety in educational contexts: What I have learned so far. In P. A. Schutz & R. Pekrun (Eds.), Emotion in education (pp. 165–184). San Diego, CA: Academic Press.