بررسی تنوع و روابط بین صفات کمی و کیفی علوفه شبدر قرمز در شرایط اقلیمی شهرستان بروجرد

یافته های نوین کشاورزی

مقاله 6، دوره 10، شماره 3 (بهار 1395) 39، اردیبهشت 1395، صفحه 228-239   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

شهرام نخجوان^{* 1}؛ علی اشرف جعفری²؛ مهدی خراط چی³؛ محمد شاهوردی⁴

¹استادیار اصلاح نباتات واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران

²استاد پژوهش موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، تهران

³دانش آموخته کارشناسی ارشد اصلاح نباتات واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران

⁴استادیار پژوهش مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی بروجرد

چکیده

این آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار تحت شرایط کشت آبی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی بروجرد در سال زراعی92-91 اجراء گردید. صفات عملکرد علوفه، ارتفاع بوته، نسبت برگ به ساقه، سرعت رشد مجدد و صفات کیفی درصد قابلیت هضم، درصد پروتئین خام، کربوهیدرات های محلول در آب، درصد فیبر نامحلول در اسید (ADF)، درصد فیبر خام و درصد خاکستر با استفاده از تکنولوژی طیف سنج مادون قرمز نزدیک (NIR) اندازه گیری شد. نتایج نشان داد ارقام چهارمحال، رنوا، شهر کرد و رستی با دامنه 3/17 الی 3/18 تن در هکتار علوفه خشک در مجموع سه چین بیشترین عملکرد علوفه در سال را داشتند. در بین آنها رنوا و شهرکرد بیشترین ارتفاع و نسبت برگ به ساقه را داشتند. در صورتی که رقم چهارمحال از نظر صفات کیفی قابلیت هضم پروتئین خام دارای میانگین بیشتری بود. ضرایب همبستگی ساده بین عملکرد علوفه با ارتفاع بوته و قابلیت هضم مثبت و با نسبت برگ به ساقه و کربوهیدرات های محلول در آب همبستگی منفی و معنی دار بود. ضریب همبستگی بین قابلیت هضم با درصد پروتئین مثبت و معنی دار و هر دو صفت با درصد کربوهیدراتهای محلول در آب، فیبر خام و ADFهمبستگی منفی و معنی دار داشتند. نتایج تجزیه به مؤلفه های اصلی(PCA) نشان داد که 3 مؤلفه اصلی اول در مجموع 72% تغییرات کل را توجیه نمودند. در تجزیه کلاستر به روش Ward، 15 ژنوتیپ شبدر قرمز در 3 کلاستر قرار گرفتند. جمعیت های شهرکرد و رنوا در کلاستر3 دارای عملکرد علوفه بیشتری بودند ولی از لحاظ کیفیت علوفه درحد متوسط بودند. در مقابل جمعیت های کلاستر2 دارای عملکرد متوسط ولی کیفیت بهتری بودند. جمعیت های کلاستر1 از لحاظ صفات کمی و کیفی دارای ارزش کمتری بودند.

کلیدواژه‌ها

شبدر قرمز؛ تجزیه به مؤلفه های اصلی؛ تجزیه کلاستر؛ طیف سنج مادون قرمز نزدیک

مراجع

1- پیمانی فرد، ب.، ملک پور، ب. و فائزی پور، م. 1373. معرفی گیاهان مهم مرتعی و راهنمای کشت آنها برای مناطق مختلف ایران. نشریه شماره 24 موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، تهران. ایران.

2- جعفری، ع. و گودرزی، ا. 1385. بررسی تنوع ژنتیکی و روابط بین عملکرد، کیفیت و صفات زراعی در 72 جمعیت یونجه چندساله. مجله تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان جنگلی و مرتعی، شماره 14(4):215-229.

3- جعفری، ع.، نصرتی نیگجه، م. و حیدری شریف آباد، ح. 1382. بررسی عملکرد علوفه و صفات مورفولوژیکی و صفات کیفی در 18 رقم یونجه زراعی Medicago sativa در شرایط مطلوب و تنش خشکی. مجله تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان جنگلی و مرتعی، شماره 11 : 63-103

4- جعفری، ع.، ضیائی نسب، م.، حسام زاده، م. و مداح عارفی، ح. 1383. ارزیابی تنوع ژنتیکی عملکرد علوفه و بذر در جمعیت‌های شبدر قرمز Trifolium pratense با استفاده از تجزیه روش‌های آماری چند متغیره، مجله تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان جنگلی و مرتعی، شماره 12: 108-91.

5- جعفری، ع.، مداح عارفی، ح. و عبدی، ن. 1379. ارزیابی مقدماتی و بررسی اثرات زمان رسیدن و سطوح پلوئیدی روی تولید علوفه در 29 ژنوتیپ چچم دائمی Lolium perenne. مجله تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان جنگلی و مرتعی، شماره 5 : 157-123.

6- رستگار، م. ع. 1384. زراعت نباتات علوفه ای. انتشارات نوپردازان ص 1-257.

7- رضوانفرا.وشفیعی،ف.1384 . بررسی نقش و کارکردهای ترویج کشاورزی در توسعه کشت نباتات علوف های در پارادایم نوین. چکیده مقالات اولین همایش ملی گیاهان علوفه ای کشور. 18 تا 20 مرداد ماه، دانشکده علوم زراعی و دامی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج

8- زمانیان، م .1386. بررسی و مقایسه عملکرد کمی و کیفی علوفه لاین های شبدر ایرانی مجله پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی. شماره ۷۵، ص 1-7.

9- زمانیان، م .1388. بررسی و مقایسه پتانسیل عملکرد علوفه ارقام شبدر قرمز. مجله به نژادی نهال و بذر شماره 25 ص95-108.

10- عباسی، م. 1388. تنوع ژنتیکی ذخایر توارثی شبدر در بانک ژن گیاهی ملی ایران با تاکید بر صفات زراعی دو فصلنامه تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران شماره 33 ص 70

11- کافی قاسمی، ع. و اصفهانی، م. 1382. مدیریت گیاهان علوفه ای. انتشارات دانش پذیر.

12- مظفریان،  و. 1375. فرهنگ گیاهان ایران، انتشارات فرهنگ معاصر.

13- Crusius, A. F., Paim, N. R., Agnol, M. D. and Castro, S. M. de J. 1999. Variability evaluation of the agronomic characters in a red clover population. Pesquisa Agropecuaria Gaucha. 5: 293-301.

14- Duke, J.A., 1983. Trifolium pratense L. Handbook of Legumes crops. Plenum, New York, USA.

15- Jafari, A., Connolly, V., Frolich, A. and Walsh, E. K. 2003. A note on estimation of quality in perennial ryegrass by near infrared spectroscopy. Irish journal of agricultural and food research 42: 293-299.

16- Moussavi, M. 1979. List of plants of Evin Herbarium, Family: Leguminosae (Genus:Trifolium). Iranian agricultural and natural resource organization, Plant pest and disease research institute, Publication Tehran, Iran. No. 14, pages, 50.

17- Rechinger, K. H. 1984. Flora Iranic. No: 157, 73-79.

18- Taylor, N. L. and Smith, R. R. 1979. Red Clover Breeding and Genetics. In Advances in Agronomy, Academic Press 31:125-154. USA.

19- Taylor, N. L. and Smith, R. R. 1995. Red clover. In: “Forages” (Eds. Barnes, R. F., Miller, D. A., and Nelson, C. J.), IowaStateUniversityPress, Iowa, USA.

20- Taylor, N. L. 1990. The true clovers. p. 177-182. In: J. Janick and J.E. Simon (eds.), Advances in new crops. Timber Press, Portland, USA.

21- Wilkins, P.W. 1991. Breeding perennial ryegrass for agriculture. Euphytica 52: 201-214.

22-Wheeler, J.L. and Corbett, J. L. 1989. Criteria for breeding forages of improved feeding value: Results of a Delphi survey. Grass and Forage Science 44: 77-83.