عادت‎های غذایی سال‌های اولیه زندگی و سبک‌های دلبستگی در دختران فربه

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی

مقاله 2، دوره 13، شماره 52، تیر 1396، صفحه 351-364   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

رویا کاظمی^{* 1}؛ شقایق زهرایی²؛ غلامرضا دهشیری³

¹کارشناس ارشد روان-شناسی بالینی

²استادیار دانشگاه الزهرا (س)

³استادیار دانشگاه الزهرا

چکیده

هدف این پژوهش مقایسه عادت‎های غذایی سال‌های اولیه زندگی و سبک‌های دلبستگی دو گروه از دختران چاق و دارای وزن عادی 9 تا 11 سال بود. بدین منظور 150 دانش‌آموز چاق و 150دانش‌آموز دارای وزن عادی ساکن شهرستان رفسنجان با استفاده از روش نمونه‌برداری هدفمند انتخاب شدند و به پرسشنامه اطلاعات جمعیت‌شناختی، پرسشنامه روش‌های جامع تغذیه شدن (ماشر-ایزنمن، 2007) و سیاهه دلبستگی به والدین (گالون و رابینسون، 2005) پاسخ دادند. نتایج آزمون t مستقل نشان داد در زیرمقیاس‌های روش‌های تغذیه شدن (مانند استقلال عمل کودک، نظم‎جویی‎ هیجانی‎ با مواد غذایی، تشویق به تعادل و تنوع، استفاده از غذا به عنوان پاداش، مشارکت کودک در برنامه‌ریزی غذایی، اجبار به خوردن، ایجاد محدودیت با هدف سلامتی و با هدف کنترل وزن) بین دو گروه تفاوت معنادار وجود دارد. بین سبک‌های دلبستگی دو گروه تفاوتی مشاهده نشد. همچنین نتایج، تفاوت میان وزن هنگام تولد دو گروه و شاخص توده بدنی بیشتر والدین گروه دختران چاق را نشان داد. یافته‌های این پژوهش در شناخت علل چاقی دوران کودکی، پیشگیری از چاقی و طراحی مداخله برای درمان آن کاربرد دارد و می‎توان با آموزش‌های مناسب برخی از عادت‎های غذایی را در بستر فرهنگ تعدیل کرد.

کلیدواژه‌ها

عادت‎های غذایی؛ سال‌های اولیه زندگی؛ سبک‌های دلبستگی؛ چاقی

مراجع

 

ابراهیم‌زاده ک.، ب.، کلانتری، ن. و ابدی، ع. (1391). شیوع چاقی و رابطه آن با سن مادر، فاصله موالید و نوع شیر مصرفی در کودکان زیر 5 سال شهرستان ترکمن. مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، 19(4)، 391-384.

اثنی‌عشری، ف.، شفیعیان، م. و ترکاشوند، ل. (1394). شیوع چاقی و عوامل مؤثر بر آن در کودکان 7 تا 112 ساله شهر همدان. نشریه پایش، 15(1)، 77-69.

اشرافی، ط. (1393). رابطه سبک‌های دلبستگی با راهبردهای مقابله‌ای و رفتارهای خوردن و مقیاس‌های آن در دختران دبیرستانی با مشکلات وزن و بدون آن. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه گیلان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.

بایگی، ف.، طباطبایی، م.، درستی‌مطلق، ا. و اشراقیان، م. (1388). عوامل مؤثر بر چاقی در کودکان نیشابور. مجله تحقیقات علوم پزشکی زاهدان، 13 (4)، 28-24.

بشارت، م.، جباری، آ. و سعادتی، م. (1395). پیش‌بینی شاخص‌های دلبستگی فرزندان بر اساس شاخص‌های دلبستگی والدین: مطالعه بین نسلی. فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 13(49)، 12-3.

بشارت، م.، شجاعی، ف.، کیامنش، ع. و امیری، ح. (1393). نقش سبک دلبستگی و فرزندپروری در مبتلایان به چاقی. مجله دیابت و متابولیسم ایران، 13(2)، 116-105.

بهزادی‌پور، س.، پاکدامن، ش. و بشارت، م. (1389). رابطه بین سبک‌های دلبستگی و نگرانی‌های مربوط به وزن در دختران نوجوان. مجله علوم رفتاری، 1، 76- 69.

خدابخش، م. و کیانی، ف. (1394). بررسی ارتباط مولفه‎های هیجانی منفی با رفتارِ خوردن آشفته در دانشجویان: اهمیت تنظیم هیجانی با نگاه دینی. مجله پژوهش در دین و سلامت، 4، 37-31.

دامادنژاد، ش.، علی‌پور، ا. و زارع، ح. (1392). مقایسۀ میزان دلبستگی به والدین و مهارگری عاطفی در نوجوانان 11 تا 18 سال با توجه به سطوح شاخص تودۀ بدنی در شهر اصفهان. روان‌شناسی سلامت، 2 (4)، 21-5.

درستی‌مطلق، ا.، نورعلئی، پ.، صدرزاده‌یگانه، ه.، حسینی، م. و کریمی، ج. (1394). بررسی ارتباط اضافه وزن و چاقی با افسردگی با عنایت به عوامل اجتماعی-اقتصادی در دختران دبیرستانی. نشریه پایش، 14(3)، 311-305.

دعائی، س.، کلانتری، ن.، رشیدخانی، ب.، غلامعلی‌زاده، م.، طالقانی‌نژاد، س. و رحمانی، آ. (1390). ارتباط بین عوامل اجتماعی و روش­های خورانش کودک با دریافت غذایی کودکان 3 تا 6 ساله. مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، 3 (2)، 42-35.

رضوان، ش. (1390). تدوین مداخله مبتنی بر دلبستگی و پردازش شناختی بر اساس مدل معادلات ساختاری متغیرهای مرتبط و بررسی اثربخشی مدل تدوین شده بر علایم وسواس فکری عملی و سوگیری شناختی در کودکان دختر 10-12 سال شهر اصفهان. پایان‌نامه دکتری، دانشگاه اصفهان، دانشکده روان­شناسی و علوم تربیتی.

زینالی، ش.، مظاهری، م.، صادقی، م. و جباری، م. (1390). رابطه دلبستگی مادر – کودک و ویژگی‌های روانی مادران با مشکلات غذا خوردن در کودکان. روان‎شناسی تحولی: روان‎شناسان ایرانی، 5 (29)، 67-55.

سادوک، ب.، سادوک، و. و روئیز، پ. (1394). خلاصه روان‌پزشکی کاپلان و سادوک. ترجمه م. گنجی. تهران: نشر ساوالان. (تاریخ انتشار اثر به زبان اصلی 2015).

سلکی، س.، صالحی، ل. و جمشیدی، ا. (1391). برخی عوامل مرتبط با چاقی در دانش‌آموزان مقطع ابتدایی شهرستان شهریار. مجله غدد درون‎ریز و متابولیسم ایران، 14 (5)، 471-464.

سلحشور، م. (1390). خانواده و مشکلات رفتاری کودکان و نوجوانان. تهران: موسسه نشر پنجره.

طاهری، ف.، کاظمی، ط.، انصاری‌نژاد، ط. و شریف‌زاده، غ. (1393). شیوع چاقی و اضافه وزن در کودکان و ارتباط آن با چاقی والدین در شهر بیرجند. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، 21 (3)، 376-370.

غلامعلی‌زاده، م.، انتظاری، م.، حسن‌زاده، ا.، پاکنهاد، ز. و دعایی، س. (1393). بررسی ارتباط خودکارآمدی مادر در کنترل وزن با روش‌های خورانش، دریافت غذایی و شاخص توده بدنی کودکان 3 تا 6 سال. مجله دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، 6 (2)، 392-381.

فرزانه، ر.، حسینی، ک.، واحدی، س. و حمزه، ن. (1392). چاقی و بیماری‌های قلبی-عروقی. مجله دیابت و لیپید ایران، 5، 460-451.

کچویی، م.، مرادی، ع.، کاظمی، آ. و قنبری، ز. (1395). نقش متمایز کننده نظم‎جویی‎ هیجان و تکانشگری در انواع مختلف الگوهای خوردن ناسالم. دو ماهنامه علمی-پژوهشی فیض، 20 (4)، 390-383.

کربندی، س.، عشقی‌زاده، م.، آقامحمدیان، ح.، ابراهیم‌زاده، س. و صفریان، م. (1389). ارتباط سبک فرزندپروری والدین با چاقی کودکان پیش­دبستانی شهر مشهد. افق دانش: فصلنامه دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گناباد، 16 (3)، 49-33.

کلانتری، ن.، شناور، ر.، رشیدخانی، ب.، هوشیارراد، آ.، نصیحت‌کن، ا. و عبدالله‌زاده، م. (1383). ارتباط چاقی و اضافه وزن کودکان اول دبستان شهر شیراز با الگوی تغذیه با شیر مادر، وزن هنگام تولد و وضعیت اقتصادی-اجتماعی در سال تحصیلی 88-1387. مجله علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران، 5 (3)، 28-19.

محمودی، ا.، تاج‌الدینی، ف.، رنجبر، ح. و مقیمی‌دهکردی، ب. (1393). عوامل تعیین‌کننده اضافه وزن و چاقی در دانش‌آموزان مدارس راهنمایی شهرستان پاکدشت، استان تهران. ماهنامه علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، 18 (6)، 339-329.

محمدصادقی، ه.، احمدزاده­اصل، م.، محمدصادقی، م.، قنبری‌جلفایی، ع. و نوحه‌سرا، ش. (1394). مقایسه شیوه‌های دلبستگی در افراد مبتلا و غیر مبتلا به چاقی. مجله روانپزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، 21 (1)، 49-37.

مدنی، ن. (1392). پیش‌بینی مولفه‌های نظم‎جویی‎ هیجانی شناختی، تاب‌آوری، توان حل مساله اجتماعی، فرزندپروری و سبک ‌های دلبستگی در نگرش به خوردن. پایان‌نامه دکترا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده علوم تربیتی و روان­شناسی.

منانی، ر. (1388). اثربخشی درمان مبتنی بر دلبستگی کودک محور بر کاهش نشانه‌های افسردگی دانش‌آموزان دختر مقطع دبستان شهر اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم تربیتی و روان­شناسی.

میرزامحمدعلائینی، ا.، علیپور، ا.، نوربالا، ا. و آگاه‌هریس، م. (1392). اثربخشی مداخله تعدیل غذا خوردن هیجانی روی اصلاح غذا خوردن هیجانی و مدیریت وزن زنان چاق و دارای اضافه وزن. روان‌شناسی سلامت، 12(3)، 32-21.

میرسلیمانی، ح.، مختاری‌لاکه، ن.، میرهادیان، ل. و کاظم‌نژاد‌لیلی، ا. (1394). بررسی پیش‌بینی‌کننده‌های اضافه وزن و چاقی در کودکان بدو ورود به دبستان‌های شهر رشت. پرستاری و مامایی جامع‌نگر، 25(77)، 62-55.

ناصری محمدآبادی، ع.، عسکری، آ.، بهرامی، ف.، صادق، ر. و عابدی، ج. (1391). هنجاریابی پرسشنامه خزانه دلبستگی والدین و همسالان تجدید نظر شده در کودکان 9 تا 11 سال شهر اصفهان. پژوهش‌های روان‌شناسی بالینی و مشاوره، 2(2)، 40-25.

نعمت‌طاووسی، محترم. (1388). آیا فربهی یک اختلال تغذیه است؟. فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 6(22)، 171-169.

یاحی، م.، صمدانیان، ف.، حسینی، م. و آزادبخت، ل. (1392). شیوع چاقی و اضافه وزن در دانشجویان دانشکده پزشکی. مجله تحقیقات نظام سلامت، 9(4)، 421-429.

Anderson, S., & Whitaker, R. (2011). Attachment security and obesity in US preschool-aged children. Archives of Pediatrics Adolescent, 165(3), 235-242.

Bartholomew, K., & Horowitz, L. M. (1991). Attachment styles among young adults: a test of a four-category model. Journal of personality and social psychology, 61(2), 226.

Blissett, J., & Haycraft, E. (2008). Are parenting style and controlling feeding practices related? Appetite, 50 (2&3), 477-485.

Brown, A., & Lee, M. (2011). Maternal child-feeding style during the weaning period: Association with infant weight and maternal eating style. Eating Behaviors, 12, 108-111.

Braden, A., Rhee, K., Peterson, C. B., Rydell, S. A., Zucker, N., & Boutelle, K. (2014). Associations between child emotional eating and general parenting style, feeding practices, and parent psychopathology. Appetite, 80, 35-40.

Brown, K. A., Ogden, J., Vogele, C., & Gibson, E. L. (2008). The role of parental control practices in explaining children’s diet and BMI. Appetite, 50:252-259.

Barry, D., & Petry, N. M. (2009). Obesity and psychiatric disorders. (Retrieved April 8, 2017 from http: //www.psychiatrictimes. com).

Chassler, L. (1997). Understanding anorexia nervosa and bulimia nervosa from an attachment perspective. Clinical Social Work Journal, 25, 407-423.

Chester, T. (1997). Toward a sociological model for residential treatment. Journal of Psychiatry & Law, 25(3), 377-389.

Danford, C. A., Schultz, C. M., & Marvicsin, D. (2015). Parental roles in the development of obesity in children: challenges and opportunities. children, 12(14), 39-53.

Eizenman, M. D., & Holub, S. (2007). Comprehensive Feeding Practices Questionnaire: Validation of a new measure of parental feeding practices. Journal of Pediatric Psychology, 32 (8), 960-972.

Feeney, J. A., & Ryan, S. M. (1994). Attachment style and affect regulation: Relationships with health behavior and family experiences of illness in a student sample. Journal of Health Psychology, 13, 334-345.

Fildes, A., Jaarsveld, C., Lewellyn, C., Wardle, J., & Fisher, A. (2015). Parental control over feeding in infancy: Influence of infant weight, appetite and feeding method. Appetite, 91, 101-106.

Gerrish, C., J., & Mennella, J. (2016). Flavor variety enhances food acceptance in formula-fed infants. American Journal of Clinical Nutrition, 73, 1080-1085.

Gullone, E., & Robinson, K. (2005). The inventory of parent and peer attachment-Revised (IPPA‐R) for children: a psychometric investigation. Clinical Psychology & Psychotherapy, 12(1), 67-79.

Gubbels, J. S., Kremers, S. P., Stafleu, A., de Vries, S. I., Goldbohm, R. A., Dagnelie, P. C., ... & Thijs, C. (2011). Association between parenting practices and children's dietary intake, activity behavior and development of body mass index: the KOALA Birth Cohort Study. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 8(1), 18.

Haszard, J. J., Williams, Sh., M., Dawson, A. M., Skidmore, P. M. L., & Taylor, R.W. (2013). Marketing to children - Implications for eating behaviour and obesity. Appetite, 62, 110-118.

Hubbs-Tait, L., Mobley, A., Kimble, A., Hayes, J., Dickin, K., & Sigman-Grant, M. (2014). Relation of control in parenting and feeding styles to child overweight and obesity. Appetite, 71, 126-136. 

Hughes, S. O., Anderson, C. B., Power, T. G., Micheli, N., Jaramillo, S., & Nicklas, T. A. (2006). Measuring feeding in low-income African-American and Hispanic parents. Appetite, 46,215-23.

Johannsen, D. L., Johannsen, N. M., & Specker, B. L. (2006). Influence of parents’ eating behaviors and child feeding practices on children’s weight status. Obesity, 14, 431-9.

Jansen, E. (2013). Validation of a new tool to measure responsiveness and structure in the feeding context: the Authoritative Feeding Practices Questionnaire (Doctoral dissertation, Queensland University of Technology).

Jansen, P., W., Tharner, A., Ende, J., V., D., Wake, M., Raat, H., Hofman, A., Verhulst, F., Ijzendoorn, M., H., V., Jaddoe, W., V., Tiemeier, H. (2014). Feeding practices and child weight: is the asso-ciation bidirec-tional in preschool children. The American Journal of Clinical Nutrition, http://intlajcn.nutrition. org.

Larsen, K. J., Hermans, R., Sleddens, E., Engels, R., Fisher, J., & Kremers, S. (2015). How parental dietary behavior and food parenting practices affect children’s dietary behavior: Interacting sources of influence? Appetite, 89, 246-257. Doi: 10.1016/j.appet.2015.02.012.

Lo, K., Cheung, C., Lee, A., Tam, W. W., & Keung, V. (2015). Associations between parental feeding styles and childhood eating habits: a survey of Hong Kong pre-school children. PloS one, 10(4), e0124753.

Mallinckrodt, B. (2010). Attachment, social com-petencies, social support and interpersonal process in psychotherapy. Psychotherapy Research, 10(3), 239-266.

Mennella, J. A. (2012). Complementary foods and flavor expriences: Setting the foundation. Nutrition & Metabolism, 60, 40-50.

Musher-Eizenman, D., Holub, Sh., Hauser, J., & Young, K. (2007).The relationship between parents’ anti-fat Attitudes and restrictive feeding. Obesity Research, 15(8), 2095- 2102.

Musher-Eizenman, D., Lauzon-Guillain, B., D., Holub, Sh., Leporc, E., Charles, M., A. (2009). Child and parent characteristics related to parental feeding practices. A cross-cultural examination in the US and France. Appetite, 52(1): doi:10.1016/ j.appet.2008. 08.007.

Orzolek-kronner, C. (2004). The effect of attachment theory in obesity. New Jersey: John Wiley and Sons.

Pace, U., Cacioppo, M., & Schimmenti, A. (2012). The moderating role of father’s care on the onset of binge eating symptoms among female late adolescents with insecure attachment. Child Psychiatry & Human Development, 43(2), 282-292.

Rodgers, R. F., Paxton, S. J., Massey, R., Campbell, K. J., Wertheim, E. H., Skouteris, H., & Gibbons, K. (2013). Maternal feeding practices predict weight gain and obesogenic eating behaviors in young children: a prospective study. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 10(1), 24.

Stapleton, P. B., & Mackay, E. (2014). Psychological determinants of emotional eating: The role of attachment, psychopathological symptom distress, love attitudes, and perceived hunger. Current Research in Psychology, 5(2), 5-16.

Shloim, N., Edelson, R., L., Martin, N., & Hetherington. M. (2015). Parenting Styles, Feeding Styles, Feeding Practices, and Weight Statusin 4-12 year-old children: A systematic review of the literature. Frontiers in Psychology, 6, 1-20. 

Sud, S., Tamayo, N. C., Faith, M. S., & Keller, k., L. (2010). Increased restrictive feeding practice are associated with reduce energy density in 4-6 year-old, multi-ethnic at ad libitum laboratory test meal. Appetite, 55(2), 201-207.

Tan, C. C., & Holub, Sh. C. (2015). Emotion Regulation Feeding Practices Link Parents’ Emotional Eating to Children’s Emotional Eating: A Moderated Mediation Study. Journal of Pediatric Psychology, 1-7, doi: 10.1093/jpepsy /jsv015.

Tschann, J. M., Gregorich, S. E., Penilla, C., Pasch, L. A., de Groat, C. L., Flores, E. & Butte, N. F. (2013). Parental feeding practices in Mexican American families: initial test of an expanded measure. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 10(1), 6.

Ventura, A. K., & Birch, L. L. (2008). Does parenting affect children's eating and weight status?. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 5(1), 15.

Wardle, J., & Carnell, C. (2007). Parental feeding practices and children's weight. PubMed Journals,