اثربخشی آموزش گوش‎دادن احترام‎آمیز به کودکان بر بهزیستی روان‌شناختی مادران

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی

مقاله 3، دوره 13، شماره 52، تیر 1396، صفحه 365-380   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

نازنین عابد^{* 1}؛ شهلا پاکدامن²؛ محمدعلی مظاهری³؛ محمود حیدری⁴

¹دکتری روان‎شناسی

²استادیار دانشگاه شهید بهشتی

³استاد دانشگاه شهید بهشتی

⁴دانشیار دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

این پژوهش به منظور تعیین اثربخشی بستة آموزشی گوش‎دادن احترام­آمیز به کودکان بر ارتقای بهزیستی روان­شناختی مادران انجام شد. 42 زوج مادر و کودک به صورت در دسترس از یک مرکز پیش­دبستانی شهر تهران انتخاب شدند. با استفاده از سیاهة رفتاری برای کودکان (آشنباخ و رسکورلا، 2001) و پرسشنامه سلامت عمومی (گلدبرگ و هیلر، 1979) برای مادران از نبود اختلال‌های روان­شناختی و رفتاری برای شرکت­کنندگان اطمینان حاصل شد و به صورت تصادفی در دوگروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. مادران هر دو گروه در سه مرحله پیش­آزمون، پس­آزمون و پیگیری دو ماهه به مقیاس بهزیستی روان‎شناختی (واریک‎ـ‎ادینبورو، 2008) پاسخ دادند. مادران گروه آزمایش تحت آموزش گوش دادن احترام­آمیز به کودکان و مادران گروه گواه در لیست انتظار قرار گرفتند. نتایج تحلیل واریانس چندمتغیری-مختلط (درون‎گروهی و بین‎گروهی) نشان داد که نمره‎های بهزیستی روان‎شناختی گروه آزمایش و گواه در مرحله پیش­آزمون تفاوت چندانی نداشت اما پس از مداخله نمره‎های گروه آزمایش در پس­آزمون به طور معناداری افزایش یافت و در پیگیری دوماهه نیز همچنان بالا بود. بنابراین می‎توان از مداخله‎های متمرکز بر ارتباط مادر-کودک به خصوص در زمینه گوش‎دادن مؤثر به کودکان برای ارتقای سطح بهزیستی روان‎شناختی مادران سود جست و از بروز برخی از اختلال‎های آتی پیشگیری کرد.
 

کلیدواژه‌ها

بهزیستی روان­شناختی؛ ارتباط مادر-کودک؛ بسته آموزشی گوش دادن احترام­آمیز به کودکان

مراجع

عابد، ن. (1395). تدوین بسته آموزشی گوش‎دادن احترام­آمیز به کودکان و تعیین اثربخشی آن بر بهزیستی روان­شناختی کودکان 6-5 ساله. پایان­نامه دکتری. دانشکده علوم تربیتی و روان­شناسی دانشگاه شهید بهشتی.

عابد، ن.، پاکدامن، ش.، مظاهری، م.، حیدری، م. و طهماسیان، ک. (1396). تعیین اثربخشی بسته آموزشی گوش دادن احترام‎آمیز به کودکان بر بهزیستی روان‎شناختی آنان. فصلنامه مطالعات روان‎شناسی بالینی، 26، 42-25.

قائدی، غ. و یعقوبی، ح. (1387). بررسی رابطه بین حمایت اجتماعی ادراک‎شده  و ابعاد بهزیستی در دانشجویان دختر و پسر. مجله ارمغان دانش، 50،  81-69.

مرادی، م.، شیخ الاسلامی، ر.، احمدزاده، م. و چراغی، ا. (1393). حمایت اجتماعی، نیازهای اساسی روان­شناختی و بهزیستی روان­شناختی: وارسی یک مدل علّی در زنان شاغل. روان­شناسی تحولی: روان‎شناسان ایرانی، 10 (39)،  309-297.

Achenbach, T. M., & Rescorla, L. A. (2001). Manual for the ASEBA school-aged forms and profiles. Burlington: University of Vermont. Research center for children, youth and families.

Andresen, P. A., & Tellen, S. L. (1992). The relationship between social support and maternal attitudes: A meta-analytic review. American Journal of Community Psychology, 20 (6),753-774.

Barlow, J., Parsons, J., & Stewart-Brown, S. (2002). Systematic review of the effectiveness of parenting programs in the primary and secondary prevention of mental health problems. Oxford: Health Service Research Unit.

Clark, A. (2011). Why and how we listen to young children. London: National Children’s Bureau.

Derzon, J. H. (2010). The correspondence of family features with problems, aggressive, criminal and violent behavior: A meta-analysis. Journal of Experimental Psychology. 6 (3), 263-292.

Desai, M. (2010). A right based preventative approach for psychosocial well-being in childhood. London: Springer.

Dwivedi, K. N., & Harper, P. B. (2004). Promoting the emotional well-being of children and adolescents and preventing their mental ill health. London: Jessica Kingsley Publishers.

Goldberg, D., & Hillier, V. (1979). A scaled version of the General Health Questionnaire. Psychological Medicine, 9 (1), 139-145.

Erskine, R. (1993). Inquiry, attunement and involvement in the psychotherapy of dissociation. Transactional Analysis Journal, 23 (4), 184-190.

Havigerova, J., Snoblova, M., & Truhlarova, Z. (2015). Common activities of parents and preschool children strengthening their relationship. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 186, 197-201.

Kendrick, D., Barlow, J., Hampshire, A., Stewart-Brown, S., & Polnay, L. (2008). Parenting interventions and the prevention of unintentional injuries in childhood: Systematic review and meta-analysis. London: Blackwell Publishing Ltd

Lancaster, Y. P. (2003). Promoting listening to young children. Berkshire: Open University Press.

Lin, C. (2016). The role of social support and coping style in the relationship between gratitude and well-being. Personality and individual differences, 89, 13-18.

Linley, P. A., & Joseph, S. (2004). Positive psychology in practice. New Jersey: John Wiley and Sons, Inc.

Liu, W., Li, Z., Ling, Y., & Cai, T. (2016). Core self-evaluations and coping styles as mediators between social support and well-being. Personality and Individual Differences, 88, 35-39.

Loeber, R., Farrington, D. P., & Peterchuk, D. (2003). Child delinquency: Early intervention and prevention. United States Department of Justice, Office of Juvenile Justice and Delinquency Prevention Bulletin Series.

National Children’s Bureau (2013). Early childhood unit. ECU Bulletin, (5), 11-17.

Porzing-Drummond, R., Stevenson, R. J., & Stevenson, C. (2014). The 1-2-3 Magic Parenting Program and its effect on child problem behaviors and dysfunctional parenting: A randomized controlled trial. Behavior Research and Therapy, 58, 52-64.

Putz, R., O’Hara, K., Taggart, F., & Stewart-Brown, S. (2012). Using WEMWBS to measure the impact of your work on mental well-being: A practice-based user guide. Coventry: Coventry City Council.

Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2001). On happiness and human potentials: A review of research on hedonic and eudaimonic well-being. Annual Review of Psychology, 52, 141-166.

Ryff, C. D. (1995). Psychological well-being in adult life. Current Directions of Psychological Science, 4(4), 99-104.

Ryff, C. D., & Singer, B. (1998). The contours of positive human health. Psychological inquiry, 9 (1),1-28.

Sanders, M. R. (1999). Triple P–Positive Parenting Program: Towards an empirically validated multilevel parenting and family support strategy for the prevention of behavioral and emotional problems in children. Clinical Child and Family Psychology Review, 2 (2), 71-90.

Sanders, R. M., Kirby, J. N., Tellegan, C. L., & Day, J. J. (2014). The triple P–Positive Parenting Program: A systematic review and meta-analysis of a multi-level system of parenting support. Clinical Psychology Review, 34, 337-357.

Soenens, B., & Vansteenkiste, M. (2010). A theoretical upgrade of the concept of parental psychological control: Proposing new insights on the basis of self-determination theory. Developmental Review, 30, 74-99.

Stewart-Brown, S., & Janmohamed, K. (2008). Warwick-Edinburgh Mental Well-Being Scale: User guide. Edinburgh: NHS Publications.

Taggart, F., Friede, T., Weich, S., Clarke, A., Johnson, M., & Stewart-Brown, S. (2013). Cross-cultural
evaluation of the Warwick-Edinburgh Mental Well-Being Scale (WEMWBS): A mixed method study. Health and Quality of Life Outcomes, 11, 29-42.

Thorne, B., & Sanders, P. (2013). Key figures in counseling and psychotherapy: Carl Rogers. London: SAGE.

Webster-Stratton, C., & Taylor, T. (2001). Nipping early risk factors in the bud: Preventing substance abuse, delinquency, and violence in adolescence through interventions targeted at young children (0-8). Prevention Science, 2 (3), 165-192.

Williams, L. (2009). Listening as a way of live: Developing a listening culture. London: National