تحلیل محتوای برنامه‌های فرهنگی دوره متوسطه بر اساس نمادهای ملی و مذهبی

پژوهش در برنامه ریزی درسی

مقاله 2، دوره 9، شماره 35، دی 1391، صفحه 15-32   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

لیلا درویشی؛ پروین احمدی^*

تهران- ونک- دانشگاه الزهرا- دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی- گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی

چکیده

پژوهش حاضر با هدف شناخت فعالیت‌های فرهنگی دوره متوسطه از حیث تأثیرگذاری بر شکل‌گیری وتقویت هویت ملی و مذهبی نوجوانان انجام گرفت. بدین منظور، با بهره‌گیری از روش توصیفی و تکنیک تحلیل محتوا، برنامه‌های مصوب فرهنگی و مذهبی دوره متوسطه در سال تحصیلی1390 مرتبط با نمادهای هویت ملی ومذهبی تجزیه وتحلیل شد. جامعه مورد مطالعه، کلیه برنامه‌های فرهنگی مصوب معاونت پرورشی وزارت آموزش و پرورش را دربرمی‌گیرد. پژوهشگر در این پژوهش با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند دفتر فضا سازی قرآنی ودفتر فرهنگی ـ هنری را به دلیل احتمال بیشتر برنامه‌های فرهنگی جهت تحلیل انتخاب نمود. ابزار گردآوری داده‌ها کلیه اسناد و مدارک مربوط به برنامه‌های فرهنگی دوره متوسطه در دو دفتر مزبور است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که این برنامه‌ها با هدف هویت بخشی به نسل نوجوان به نمادهای هویت ملی و مذهبی توجه می‌نماید. اما این توجه متوازن و متعادل نیست. در حیطه مؤلفه‌های ملی، نمادهای دفاع از سرزمین، پرچم، سرود ملی و شعر وادب بیشترین توجه را به دست آورده است. برنامه‌های مربوط به جشن‌های ملی نیز محدود به دهه فجر وسالروز آزادسازی خرمشهر شده است. همچنین میزان توجه به نمادهای آثار و بناهای تاریخی، لباس ایرانی محدود و مقطعی است. در حیطه مؤلفه‌های مذهبی، نمادهای هویت دینی که انعکاس دهنده ارزش‌های دینی در یک جامعه مذهبی است، جلوه و برجستگی بیشتری در مقایسه با نمادهای هویت ملی در این برنامه‌ها داشت. برنامه های فرهنگی دوره متوسطه بیشترین توجه را به کتاب آسمانی (قرآن مجید)، مناسک مذهبی واجب، ایثار وشهادت نشان دادند. در مجموع، داده‌ها بیانگر توجه بیشتر برنامه‌های فرهنگی به ارزش‌های مذهبی در مقایسه با ارزش‌های ملی است.

کلیدواژه‌ها

دوره متوسطه؛ فعالیت‌های فرهنگی؛ معاونت پرورشی؛ هویت ملی؛ هویت مذهبی

مراجع