جایگاه مؤلفه‌های هویت فرهنگی در کتاب‌های ادبیات فارسی (تحلیل محتوا)

پژوهش در برنامه ریزی درسی

مقاله 8، دوره 13، شماره 50، مهر 1395، صفحه 89-101   

نویسندگان

صادق پناهی توانا^* ؛ یحیی معروفی

دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

هدف کلی این پژوهش، تحلیل محتوای کتاب‌های درسی ادبیات فارسی دوره متوسطه به منظور تعیین جایگاه مؤلفه‌های هویت فرهنگی در محتوای این کتاب‌هاست. روش پژوهش، کیفی و مبتنی بر تحلیل محتوا است. جامعه آماری پژوهش را 9 جلد کتاب درسی ادبیات فارسی دوره متوسطه تألیف دفتر برنامه ریزی و تألیف کتب درسی وزارت آموزش و پرورش تشکیل می‌دهد. در پژوهش حاضر نمونه‌گیری صورت نگرفته و حجم نمونه پژوهش برابر با جامعه است. در این پژوهش برای جمع‌آوری اطلاعات از فهرست وارسی (Check List) سنجش مؤلفه‌های هویت فرهنگی استفاده شده است که برای تعیین روایی محتوایی در اختیار چند نفر از متخصصان قرار گرفت و با انجام اصلاحاتی مورد تأیید قرار گرفت. برای تعیین پایایی ابزار و ثبات بین دیدگاه ارزیابان نسبت به مقوله‌ها از ضریب توافق داوران بر اساس روش کودر ـ ریچاردسون استفاده شد. ضریب پایایی درونی یا ضریب توافق 97/0rtt=  تعیین گردید، که گویای هماهنگی در خصوص نظام مقوله بندی بین داوران است. برای تجزیه و تحلیل سؤالات از شاخص‌های آمار توصیفی مانند فراوانی، درصد، میانگین و نمودار استفاده شده است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که میزان تأکید بر تمامی مؤلفه‌های هویت فرهنگی (Cultural Identity) در کتاب‌های ادبیات فارسی دوره متوسطه یکسان نبوده و براساس نتایح تحلیل محتوا بیشترین میزان تأکید به ترتیب بر مؤلفه‌های «مفاخرادبی» (Literary elites ) و «آثار ماندگار و اسامی ایران» (Masterpieces and Iranian names ) و کمترین میزان تأکید به ترتیب بر مؤلفه‌های «خرده فرهنگ‌ها» (Sub-culture) و «افتخارات ملی و مذهبی» (National and Religious Glories) شده است و «مؤلفه‌های تاریخی» (Historical components) و «اسطوره‌ها» (Myths) در جایگاه متوسط قرار دارند به گونه‌ای که مؤلفه‌های مفاخر ادبی به تنهایی حدود 47 درصد ومؤلفه‌های خرده فرهنگ‌ها کمتر از 1 درصد از این تأکید را به خود اختصاص داده‌اند.

کلیدواژه‌ها

تحلیل محتوا؛ کتاب‌های ادبیات فارسی؛ هویت؛ هویت فرهنگی

مراجع

Ahmadi, Hamid. (2004). "Iranian national identity: It's features and dynamic factors". In: Davoud Mirmohammadi. Essays on national identity in Iran. Tehran: Institute of National Studies, Iranian civilization.[Persian] Akbarian, Mostafa. (2004). "Notifying and its impact on cultural identity". The Book Quarterly, 60. [Persian] Alinorozi, reza, Tayebe Janat Fereidoni & Maryam Moshakelaye.(2014). “The study of relationship between the hidden curriculum components and the national identity of high school students”. Research in curriculum planning. 11th year,No15,p:110. [Persian] Almal, Farangis. (1996). “Factors affecting the cultural identity of junior high school students formation in District 5 Education in Tehran”. Master thesis of Social Sciences Faculty of Allameh Tabatab'i University. [Persian] Amanollahi Baharvand, Sekandar. (2005). "Analysis of ethnicity and ethnic identity in Iran based on anthropology". In: Hossein Goudarzi. Essays on sociology of identity in Iran. Tehran: Iranian Civilization Publication. [Persian] Azizi, Jalil, & Seyyed Saied Zahed. (2008). "Youth, and historical and geographical identity (the case of high school students of Shiraz)". National Studies Quarterly.9th year,No4,p:127. [Persian] Darvishi, Leila & Parvin Ahmadi. (2012). “Content Analys of the cultural activities in the secondary education baced on national and relios simbols”. Research in curriculum planning. 9th year,No8,p:15. [Persian] Dehqan, Seyyed Abolqasem. (2009). A survey of the position of national identity in sociology 1 and 2 in secondary school curriculum. Master thesis of Marvdasht Azad University. [Persian] Eftekhari, Fereshteh. (2009). "Crisis of identity and integration: different views of men and women in Iranian immigrants to integrate into Swedish society". In: Office of Cultural Affairs of Iranians living abroad. Conference Proceedings of Persian Dialogues (Iranian identity): Al-Hoda International Publications. [Persian] Esmaili, Reza, Me'mar, Soraya, & Sediqe Ra'oufimanesh. (2011). "Studying the concept of cultural identity of Iran in children’s book during these three years: 1375, 1380 and 1385". Culture-Communication Studies.12th year,No 13,pp: 9-40. [Persian] Fallah, Morteza. (2008). "Persian Language role in the development of Iran's national and cultural identity". National Studies Quarterly.9th year,No2,p: 3. [Persian] Jenkins, Richard. (2002). Social identity. Touraj yarmohammadi. Tehran: Shirazeh publications and research. [Persian] Kaffash Jamshid, MohammadReza. (2005). "Azerbaijan's national cohesion fields". In: Hossein Goudarzi. Essays on sociology of identity in Iran. Tehran: Iranian Civilization Publication. [Persian] kazemi, s., & Mahram, b. (2011). the study of civic values in persian literature textbook of mentally retatded primary school student and their correspondence with current priorities. procedia social and behavioral sciences,No15 , pp: 1296-1301. Khademi, Mohsen, Parviz Saketi, & Vida Fallahi. (2007). "Studying the cultural identity in students of middle school (orientation and cognition)". Studies in Education and Psychology.8th year,No2,p: 43. [Persian] Khodayar, Ebrahim, & Azam Fathi. (2008). "A survey of national identity in the Education and nurture books (a case study: high school)". National Studies Quarterly.9th year,No3,p: 27. [Persian] Khosravi, Fariborz. (2006). Encyclopedia of Library and Information. Tehran: National library and archives of Islamic Republic of Iran Publication. [Persian] Mazinani, Maryam. (2008). Shiite girls and cultural invasion: the impact of foreign culture on female students. Shiite Women Quarterly.5th year,No15,p: 37. [Persian] Mohammadpour, Ahmad, & Mousa Tayyebinia. (2010). Factors affecting Asadabad students' cultural identity. Youth, Culture, and Society Studies Biannual.No5,p:53. [Persian] Moradi, Alireza. (2011). "The role of cultural heritage in strengthening the cultural identity". Cultural Engineering Monthly.5th year,No53&54,p: 60. [Persian] Nasri, Qadir. (2008). Foundations of Iranian identity. Tehran: Institute of National Studies, Iranian civilization. [Persian] Salehi Amiri, Seyyed Reza. (2007). Cultural concepts and theories. Qoqnous Publication. [Persian] Shamshiri, Babak, & MohammadReza Nowshadi. (2007). "Evaluating the rate of national identity components inclusion in Persian, history and civics books in elementary schools". Education Studies Quarterly.2th yewa,No6,p: 51. [Persian] Seyyed-Emami, Kavous. (2004). "The role of Persian language and literature in the formation of national identity". In: Davoud Mirmohammadi. Essays on national identity in Iran. Tehran: Institute of National Studies, Iranian civilization. [Persian] Yousefzadeh, MohammadReza, & Vida Fallahi. (2003). "Curriculum and identity formation". Studies of Education and Psychology Quarterly, University of Ferdowsi (Identity Special Issue).4th year,No1,p: 543. [Persian]