بررسی تجربه دبیران علوم دوره دبیرستان از ماهیت علم: یک مطالعه پدیدارشناسی

پژوهش در برنامه ریزی درسی

مقاله 3، دوره 13، شماره 51، اسفند 1395، صفحه 38-58   

نویسندگان

سمیه مولا قلقاچی؛ اسکندر فتحی آذر^* ؛ یوسف ادیب

دانشگاه تبریز

چکیده

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تجربه دبیران علوم دوره دبیرستان از ماهیت علم می­باشد. این مطالعه به شیوه کیفی و به روش پدیدارشناسی با نمونه­گیری هدفمند با استفاده از مصاحبه نیمه سازمان یافته  انجام پذیرفت. حوزه پژوهشی شامل کلیه دبیران علوم ( فیزیک، شیمی، زیست­شناسی و زمین­شناسی) دوره متوسطه شهر تبریز بود. براساس روش نمونه­گیری هدفمند، مصاحبه­های نیمه سازمان یافته با 30 دبیر علوم در شهر تبریز در خصوص ماهیت علم صورت گرفت. برای دستیابی به اعتبار  و قابلیت اطمینان از بررسی سوالات مصاحبه توسط اساتید صاحب­نظر، روش مطالعه­ی مکرر، مقایسه مستمر داده­ها، خلاصه­سازی و دسته­بندی اطلاعات بدون اینکه داده­ها آسیبی ببینند استفاده شد. داده­های به دست آمده با استفاده از روش پیشنهادی اسمیت (1995) مورد تحلیل قرار گرفت. یافته های حاصل از تجربیات دبیران در 10 مضمون اصلی « چگونگی تعریف علم »، « مجزا بودن علوم تجربی از سایر موضوعات »، « ماهیت موقتی علم »، « ذهنیت و نظریه محور بودن علم » و« نقش تخیل و خلاقیت در علم »« عملکرد وفرق بین قانون و نظریه علمی »، « نقش مشاهده و استنتاج در علم »، « روش علمی »،  « تاثیر زمینه فرهنگی و اجتماعی در فراگرد علمی »،« ویژگی دانشمندان »،  و چندین مضمون فرعی خلاصه گردید.

کلیدواژه‌ها

ماهیت علم؛ تجربی بودن دانش علمی؛ موقتی بودن دانش علمی؛ فرق بین مشاهده و استنتاج در علم؛ فرق بین قانون و نظریه علمی؛ روش علمی

مراجع

Abd--El-Khalick, F., & Lederman, N. G. (2000). Improving science teachers conceptions of nature of science: A critical review of the literature. International Journal in Science Education, 22(7), 665-701. Abd-El-Khalick, F., Bell, R. L., & Lederman, N. G. (1998). The nature of science and instructional practice: Making the unnatural natural. Science Education, 82, 417–436. Adibhajbagheri, M. ,Parvizi, S. ,Salsali,M.(2011).Qualitative Research Methods. Tehran:Boshra Publication. Bell, R.L.(2011).Teaching the Nature of Science:Three Critical Questions. Retrieved from: http://pactiss.org Chalmers, A. F. (2010) . What Is This Thing Called Science? (Zibakalam,S.,Trans).Tehran: Scientific and Cultural Publishing Company. Karakas, M. (2008). Science professors understanding and use of nature of science.Saarbrücken, Germany: VDM Verlag. Lederman, N. G., & Abd-El-Khalick, F. (1998). Avoiding de-natured science: Activities that promote understandings of the nature of science. In W. F. McComas (Ed.), The nature of science in science education: Rationale and strategies (pp. 83–126). Boston: Kluwer. Lederman, N.G. (2007). Nature of science: Past, present, and future. Handbook of Research in science education. Mahwah, NJ: Erlbaum Associates, Publisher,pp.831-879. Sarkar,M.A., Gomes,J.J.(2010). Science teachers conceptions of nature of science: The case of Bangladesh .Asia-Pacific Forum on Science Learning and Teaching, Volume 11, Issue 1, Article 5, p.1. Tao,P.(2003).Eliciting and developing junior secondary students understanding of the nature of science through a peer collaboration instruction in science stories .Journal of science education ,25(2),147-171.