بررسی سبک شناسی ترجمه‌ی دن کیشوت با رویکرد زبانشناختی (با تأکید بر دیباچه) اثر محمد قاضی

فصلنامه زبان و ادب فارسی

مقاله 1، دوره 5، شماره 15، شهریور 1392، صفحه 1-26   

نوع مقاله: علمی-پژوهشی

چکیده

ترجمه­ی هر اثر، گشودنِ دریچه­ای تازه بر روی اثری است که پس از پیمودن مرزها خود را برای رویارویی با زبان و اندیشه­ای بدیع و بلیغ آماده می کند. مترجم در برابرِ دو زبان به تکاپویی ارزشمند بر می­خیزد. نخست زبانِ اصلی اثری که به ترجمه ی آن مبادرت ورزیده است و دیگر زبانی که باید دریافت های خود را با آن منتقل کند. هر اثرِ ترجمه شده می تواند گونه ای از تغییرِ زبانی و فرهنگی محسوب شود که با گذر از دانشِ زبانیِ مترجم حاصل آمده است و در واقع هر اثرِ ترجمه شده را ـ با کمی اغماض ـ می توان خلق و آفرینشی نو به حساب آورد؛ حتی با وجود این که می پذیریم ریشه در اثرِ مبدأ دارد.
دن­کیشوت، یکی از نوادرِ ادبیات جهان با ترجمه­ی محمدِ قاضی، می تواند نماد و معیاری برای سنجش پارامترهای مهم در ترجمه باشد. رعایت امانت در ترجمه ی کلمات، دخالت هایی مؤثّر بدون صدمه زدن به ماهیت اثر در انتخاب واژه، انتخاب سبکی همخوان با فضای رمان، برگزینِ بهترین شیوه در آرایش جملات و از همه مهم­تر، بهره بردن از هوش و ذکاوت ذاتی در حفظ اصالت اثر و نیز پای بندی به ساختارِ منطقیِ رمان، برخی از ویژگی هایی است که در مقایسه با متونی کهن از زبان و ابیات فارسی بهتر و بیشتر رخ می نمایاند. در این مقاله می کوشیم تا با بررسی گوشه­هایی از سبکِ محمد قاضی در ترجمه­ی این اثرِ نفیس، برخی از جلوه های زبان شناختی اثر را که بسیار هنرمندانه و استادانه رعایت شده است؛ معرفی کنیم.

کلیدواژه‌ها

سبک شناسیِ ترجمه؛ بررسی زبانشناسانه؛ دیباچه نویسی؛ دن کیشوت؛ محمد قاضی

مراجع

1-     افشار، ایرج، (1344)، سیر کتاب در ایران، چاپ اول، تهران: امیرکبیر.

2-     انوشه حسن، (1380)، دانشنامه ادب فارسی، چاپ اول، تهران، سازمان چاپ و انتشار.

3-   خزاعی فرید، علی و مازیار فریدی،"تک صدایی در ترجمه دن کیشوت"،مجله مطالعات زبان و ترجمه، سال چهل ودوم، شماره اول، تابستان 1389: 38-19

4-     دهخدا، لغتنامه

5-     سروانتس میگل دو، (1387)، دن کیشوت، محمد قاضی، چاپ هشتم، تهران: ثالث.

6-      طبری، محمد بن جریر، (1387)، تاریخ بلعمی، جعفر شعار و سید محمود طباطبایی، چاپ سوم، تهران: چاپ و نشر بنیاد.

7-     عنصر المعالی، (1370)، کیکاوس بن وشمگیر، قابوسنامه، غلامحسین یوسفی(مصحح)، چاپ هفتم، تهران: علمی فرهنگی.

8-   غبرایی، مهدی،(1372)، «دن کیشوت» محمد قاضی بی‌نظیر است/ترجمه دهه‌های قبل نقص‌هایی دارد(مصاحبه) "08/06/ 1392.http://www.bornanews.ir/Pages/News-aspx

9-     قاضی، محمد،"چگونه دن کیشوت را ترجمه کردم"، فصلنامه سمرقند، سال سوم، شماره9 :114 -109.

10-  محمدبن عبدالله البخاری،(1369)، داستان­های بیدپای، پرویز ناتل خانلری و محمد روش(مصحح)، چاپ دوم، تهران: خوارزمی.

11-  نجفی، ابوالحسن،(1373)، مبانی زبان­شناسی و کاربرد آن در زبان فارسی، چاپ سوم، تهران: نیلوفر.

12-  نصرالله منشی،(1371)، کلیله و دمنه، مجتبی مینوی طهرانی، چاپ دهم، تهران: امیرکبیر.

13-  نظامی عروضی،(1372)، چهارمقاله، محمد قزوینی(مصحح)، چاپ اول، تهران: جام.

14-  نجفی،ابوالحسن،(1389)، وظیفه ادبیات(مجموعه مقالات)، چاپ سوم، تهران: نیلوفر.

15-  خاتمی، احمد، پژوهشی در نظم و نثر دوره ی بازگشت ادبی، چاپ نخست، تهران: پایا.

16-   سپهری، سهراب، (1369)، اتاق آبی، چاپ نخست، تهران: سروش.