چشم‌انداز زمان آینده و پیشرفت تحصیلی: نقش واسطه‌ای خود‌نظم‌جویی بلندمدت و ادراک سودمندی تکالیف تحصیلی

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی

مقاله 2، دوره 14، شماره 54، دی 1396، صفحه 121-134   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

محسن افشاری^{* 1}؛ میثم شیرزادی‌فرد²؛ رضا قربان‌جهرمی³

¹دکتری روان‌شناسی تربیتی دانشگاه تهران

²دانشجوی دکتری روان‌شناسی تربیتی دانشگاه تهران

³استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

هدف این پژوهش تعیین نقش واسطه‌ای خود‌نظم‌جویی بلندمدت و سودمندی ادراک‌‌شده در رابطة بین چشم‌‌انداز زمان آینده با پیشرفت تحصیلی در قالب یک مدل نظری بود. بدین منظور 572 نفر از دانش‌‌آموزان پایة سوم تجربی، که در سال تحصیلی 95-94 در شهر کرج مشغول به تحصیل بودند، با استفاده از روش نمونه‌برداری طبقه‌‌ای با انتساب متناسب انتخاب شدند و به مقیاس چشم‌‌انداز زمان آینده (هاسمن و شل، 2008)، سیاهة خود‌نظم‌جویی نوجوانی (مویلانن، 2007) و مقیاس سودمندی ادراک‌‌شده (میلر و دیگران، 1999) پاسخ دادند. پیشرفت تحصیلی نیز از طریق میانگین سه درس اصلی فیزیک، شیمی و زیست‌شناسی اندازه‌‌گیری شد. روش آماری مدل‌‌یابی معادلات ساختاری  نشان داد که مدل فرضی پژوهش با داده‌‌ها برازش دارد و مؤلفه جاذبه هم به‌طور مستقیم و هم به واسطة سودمندی ادراک‌‌شده و مؤلفه سرعت نیز هم به‌طور مستقیم و هم به واسطة خود‌نظم‌جویی بلندمدت بر پیشرفت تحصیلی تأثیر می‌‌گذارد. اثر مستقیم مؤلفة ارتباط بر پیشرفت تحصیلی معنادار نبود، اما اثر غیر‌‌مستقیم آن به واسطة خود‌نظم‌جویی بلندمدت و سودمندی ادراک‌شده بر پیشرفت تحصیلی معنادار بود. بر اساس یافته‌‌های پژوهش چشم‌‌انداز زمان آینده به‌طور مستقیم و به واسطة خود‌نظم‌جویی و سودمندی ادراک‌شده بر پیشرفت تحصیلی تأثیر می‌‌گذارد.

کلیدواژه‌ها

سودمندی ادراک‌شده؛ پیشرفت تحصیلی؛ چشم‌انداز زمان آینده؛ خود‌نظم‌جویی

مراجع

ابراهیمی، س.، پاکدامن، ش. و سپهری، ص. (1390). روابط بین اهداف پیشرفت، جو کلاس، توانایی و سودمندی ادراک شده در نوجوانان.روا‌‌ن‌شناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، 8(29)، 44-35.

بانشی، ع.، صمدیه، ه. و اژه‌‌‌‌‌‌‌‌ای، ج. (1393). اهداف پیشرفت و عملکرد تحصیلی: نقش واسطه‌‌‌‌‌‌‌‌ای هیجانات تحصیلی و خود‌نظم‌جویی. مجله روان‌شناسی، 72(4)، 392-381.

غلامعلی‌لواسانی، م.، اژه‌ای، ج. و داودی، م. (1392). تأثیر آموزش راهبردهای یادگیری خود تنظیمی بر مهارت های خود تنظیمی، درگیری تحصیلی و اضطراب امتحان. مجله روان‌شناسی، 66(2)، 181-169.

محمودی‌کهریز، ب.، باقریان، ف. و حیدری، م. (1393). نقش خودنظم‌دهی در سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان. روان‎شناسی تحولی: روان‎شناسان ایرانی، 10(40)، 392-383.

 

Alansari, M., Worrell, F. C., Rubie-Davies, C., & Webber, M. (2013). Adolescent Time Attitude Scale (ATAS) scores and academic outcomes in secondary school females in New Zealand. Inter­national Journal of Quantitative Research in Ed­ucation, 1(3), 251-274.

Andretta, J. R., Worrell, F. C., & Mello, Z. R. (2014). Predicting educational outcomes and psychologi­cal wellbeing in adolescents using time attitude profiles. Psychology in the Schools, 51, 434-451.

Andretta, J. R., Worrell, F. C., Mello, Z. R., Dixson, D. D., & Baik, S. H. (2013). Demographic group dif­ferences in adolescents' time attitudes. Journal of Adolescence, 36(2), 289-301.

Avci, S. (2013). Relations between self-regulation, fu­ture time perspective and the delay of gratification in university students. Journal of Education, 133(4), 525-537.

Bandura, A. (1991). Social cognitive theory of self-reg­ulation. Organizational Behavior and Human De­cision Processes, 50(2), 248-287.

Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of con­trol. New York: Freeman.

Barkley, R. A. (1997). ADHD and the nature of self-control. New York: Guildford.

Carvalho, R. G. G. (2015). Future time perspective as a predictor of adolescents’ adaptive behavior in school. School Psychology International, 36(5), 482-497.

Carver, C. S., & Scheier, M. F. (2002). Control pro­cesses and self-organization as complementary principles underlying behavior. Personality and Social Psychology Review, 6(4), 304-315.

De Bilde, J., Vansteenkiste, M., & Lens, W. (2011). Understanding the association between future time perspective and self-regulated learning through the lens of self-determination theory. Learning and Instruction, 21(3), 332-344.

Demetriou, A. (2000). Organization and development of self-understanding and self-regulation: Toward a general theory. In M. Boekaerts, P. R. Pintrich, & M. Zeidner (Eds.), Handbook of self-regulation (pp. 209-251). San Diego: Academic Press.

De Volder, M. L., & Lens, W. (1982). Academic achievement and future time perspective as a cog­nitive–motivational concept. Journal of Personal­ity and Social Psychology, 42(3), 566-571.

Dias, P. C., del Castillo, J. A. G., & Moilanen, K. L. (2014). The Adolescent Self-Regulatory Inven­tory (ASRI) Adaptation to Portuguese Context. Paidéia (Ribeirão Preto), 24(58), 155-164.

Fryer, L. K., Ginns, P., & Walker, R. (2014). Between students' instrumental goals and how they learn: Goal content is the gap to mind. British Journal of Educational Psychology, 84(4), 612-630.

Gestsdottir, S., & Lerner, R. M. (2008). Positive devel­opment in adolescence: The development and role of intentional self-regulation. Human Develop­ment, 51(3), 202-224.

Greene, B. A., Miller, R. B., Crowson, H. M., Duke, B. L., & Akey, K. L. (2004). Predicting high school students’ cognitive engagement and achievement: Contributions of classroom perceptions and moti­vation. Contemporary Educational Psychology, 29(4), 462-482.

Hall, P. A., & Fong, G. T. (2007). Temporal self-regu­lation theory: A model for individual health be­havior. Health Psychology Review, 1(1), 6-52.

Harford, W. (2011). Connectedness and perceived in­strumentality in pre-service teachers: A compari­son of two measures. Submitted in Partial Fulfill­ment of the Requirements for the Degree of Doc­tor of Philosophy Educational Psychology. The University of New Mexico.

Hilpert, J. C., Husman, J., Stump, G. S., Kim, W., CHUNG, W. T., & Duggan, M. A. (2012). Exam­ining students' future time perspective: Pathways to knowledge building. Japanese Psychological Research, 54(3), 229-240.

Horstmanshof, L., & Zimitat, C. (2007). Future time orientation predicts academic engagement among first‐year university students. British Journal of Educational Psychology, 77(3), 703-718.

Husman, J., & Hilpert, J. (2007). The intersection of students' perceptions of instrumentality, self-effi­cacy, and goal orientations in an online mathemat­ics course. Zeitschrift für Pädagogische Psychol­ogie, 21(3,4), 229-239.

Husman, J., Hilpert, J. C. & Brem, S. K. (2016). Future time perspective connectedness to a career: The contextual effects of classroom knowledge build­ing. Psychological Belgica, 56(3), 210-225.

Husman, J., & Lens, W. (1999). The role of the future in student motivation. Educational psychologist, 34(2), 113-125.

Husman, J., & Shell, D. F. (2008). Beliefs and percep­tions about the future: A measurement of future time perspective. Learning and Individual Differ­ences, 18(2), 166-175.

Lee, N., Krabbendam, L., & Dekker, S. (2012). Aca­demic motivation mediates the influence of tem­poral discounting on academic achievement dur­ing adolescence. Trends in Neuroscience and Ed­ucation, 1(1), 43-18.

Lens, W., Paixao, M. P., Herrera, D., & Grobler, A. (2012). Future time perspective as a motivational variable: Content and extension of future goals af­fect the quantity and quality of motivation. Japa­nese Psychological Research, 54(3), 321-333.

Lerner, R. M., von Eye, A., Lerner, J. V., Lewin-Bizan, S., & Bowers, E. P. (2010). Special issue introduc­tion: The meaning and measurement of thriving: A view of the issues. Youth Adolescence, 39, 707-719.

Little, B. R. (2007). Prompt and circumstances: the gen­erative context of personal projects analysis. In B. R. Little, K. Salmena-Aro, & S. D. Phillips (Eds.), Personal project pursuit: Goals, actions, and hu­man flourishing (pp. 3e49). Mahwah, NJ: Erl­baum.

Malka, A., & Covington, M. V. (2005). Perceiving school performance as instrumental to future goal attainment: Effects on graded performance. Con­temporary Educational Psychology, 30(1), 60-80.

McClelland, M. M., Cameron, C. E., Wanless, S. B., & Murray, A. (2007). Executive function, behavioral regulation, and social-emotional competence. In O. Saracho & B. Spodek (Eds.), Contemporary perspectives on social learning in early childhood education (pp. 113-137). Charlotte: Information Age Publishing.

Mello, Z. R., Bhadare, D., Fearn, E. J., Galaviz, M. M., Hartmann, E. S., & Worrell, F. C. (2009). The window, the river, and the novel: Examining ado­lescents’ conceptions of the past, the present, and the future. Adolescence, 44, 539-556.

Mello, Z. R., & Worrell, F. C. (2015). The past, the pre­sent, and the future: A conceptual model of time perspective in adolescence. In Time Perspective Theory; Review, Research and Application (pp. 115-129). Springer International Publishing.

Mischel, W., Shoda, Y., & Peake, P. (1988). The nature of adolescent competencies predicted by pre­school delay of gratification. Journal of Personal­ity and Social Psychology, 54(4), 687-696.

Moilanen, K. L. (2007). The Adolescent Self-Regula­tory Inventory: The development and validation of a questionnaire of short-term and long-term self-regulation. Journal of Youth and Adolescence, 36(6), 835-848.

Neal, D. J., & Carey, K. B. (2005). A follow-up psy­chometric analysis of the self-regulation question­naire. Psychology of Addictive Behaviors, 19(4), 414-422.

Nurmi, J. E. (1991). How do adolescents see their fu­ture? A review of the development of future ori­entation and planning. Developmental Review, 11(1), 1-59.

Nurmi, J. E. (2005). Thinking about and acting upon the future: Development of future orientation across the life span. In A. Strathman & J. Joireman (Eds.), Understanding behavior in the context of time (pp. 31-57). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.

Nuttin, J., & Lens, W. (1985). Future time perspective and motivation: Theory and research method. Hillsdale, NJ: Erlbaum.

Peetsma, T., & Van der Veen, I. (2011). Relations be­tween the development of future time perspective in three life domains, investment in learning, and academic achievement. Learning and Instruction, 21(3), 481-494.

Scales, P. C., Benson, P. L., Roehlkepartain, E. C., Sesma, A., & van Dulmen, M. (2006). The role of developmental assets in predicting academic achievement: A longitudinal study. Journal of Ad­olescence, 29(5), 691-708.

Seginer, R. (2009). Future orientation: Developmental and ecological perspectives. New York: Springer.

Seginer, R., & Lens, W. (2015). The motivational prop­erties of future time perspective future orientation: Different approaches, different cultures. In Time Perspective Theory; Review, Research and Appli­cation (pp. 287-304). Springer International Pub­lishing.

Shonkoff, J. P., & Phillips, D. A. (2000). From neuronto neighborhoods: The science of early childhood development. Washington: National Academy Press.

Simons, J., Dewitte, S., & Lens, W. (2004). The role of different types of instrumentality in motivation, study strategies, and performance: Know why you learn, so you'll know what you learn. British Journal of Educational Psychology, 74(3), 343-360.

Suddendorf, T., & Busby, J. (2005). Making decisions with the future in mind: Developmental and com­parative identification of mental time travel. Learning and Motivation, 36(2), 110-125.

Tabachnik, S. E., Miller, R. B., & Relyea, G. E. (2008). The relationships among students’ future oriented goals and subgoals, perceived task instrumental­ity, and task-oriented self-regulation strategies in an academic environment. Journal of Educational Psychology, 100(3), 629-642.

Wigfield, A., & Eccles, J. (2002). The development of achievement motivation. San Diego, CA: Aca­demic Press.

Zimbardo, P. G. (1999). Discontinuity theory: Cogni­tive and social searches for rationality and normal­ity – May lead to madness. Advances in Experi­mental Social Psychology, 31, 345-486.

Zimmerman, B. J. (1989). A social cognitive view of self-regulated academic learning. Journal of Edu­cational Psychology, 81(3), 329-339.