شیوه‌های والدگری و پرخاشگری: نقش واسطه‌ای سبک‌‌های حل مسئله

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی

مقاله 6، دوره 14، شماره 54، دی 1396، صفحه 173-186   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

پریسا محمدی^{* 1}؛ محبوبه فولادچنگ²

¹کارشناس ارشد روان‌شناسی تربیتی دانشگاه شیراز

²دانشیار دانشگاه شیراز

چکیده

این پژوهش با هدف تعیین نقش واسطه‌‌ای سبک‌‌های حل مسئله در رابطة بین شیوه‌‌های والدگری و پرخاشگری در دانش‌‌آموزان دورة متوسطه انجام شد. شرکت‌‌کنندگان، شامل 300 نفر (152 دختر و 148 پسر) از دانش‌‌آموزان دبیرستان‌‌های شهرستان مرودشت بودند که بر اساس روش نمونه‌‌برداری خوشه‌‌ای مرحله‌‌ای انتخاب شدند. به منظور بررسی متغیرهای پژوهش، هر یک از شرکت‌‌کنندگان، پرسشنامة شیوه‌‌های والدگری آلاباما (فریک، 1991)، سبک‌های حل مسئله (کسیدی و لانگ، 1996) و پرخاشگری (باس و پری، 1992) را تکمیل کردند. نتایج تحلیل مسیر نشان داد از بین شیوه‌‌های والدگری شیوة تنبیه قادر به پیش‌‌بینی معنا‌‌دار سبک‌‌های حل مسئلة سازنده و غیرسازنده و مشارکت پدر تنها قادر به پیش‌‌بینی سبک سازنده بود. در مورد سبک‌های حل مسئله هم مشاهده شد که فقط سبک غیرسازنده به طور معنا‌‌دار پرخاشگری را پیش‌بینی می‌کند و سبک حل مسئلة غیرسازنده در رابطة بین شیوة والدگری تنبیهی و پرخاشگری نقش واسطه‌‌گری سهمی دارد. یافته‌‌های پژوهش شامل کاربردهای نظری و عملی برای تقویت سبک‌‌های سازندة حل مسئله و شیوه‌‌های والدگری مناسب برای مهار پرخاشگری در دانش‌‌آموزان است.

کلیدواژه‌ها

شیوه‌‌های والدگری؛ سبک‌‌های حل مسئله؛ پرخاشگری

مراجع

احدی، ب. (1383). رضامندی زناشویی، ابراز هیجان والدین و مشکلات عاطفی‌ـرفتاری کودکان. مطالعات تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه فردوسی، 1(10)، 127-117.

احتشام‌زاده، پ. (1389). تحول نقش‌های جنسیتی زنان و سلامت روانی خانواده. نشریه زن و فرهنگ، 1(3)، 65-61.

زارع، م. (1386). بررسی رابطة انعطاف‌پذیری و انسجام خانواده با جهت‌گیری هدف فرزندان. پایان‌نامة کارشناسی‌ ارشد، دانشگاه شیراز.

سامانی، س.، خیر، م.، صداقت، خ. و امیدی، م. (1388). بررسی اعتبار و روایی پرسشنامة والدگری آلاباما برای استفاده در ایران. مقالة ارائه‌شده در چهارمین کنگرة سراسری آسیب‌شناسی خانواده. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.

سامانی، س. و به‎منش، ز. (1389). مقایسه فرایندها و کنش‎های خانواده در نوجوانان عادی و بزهکار. مطالعات امنیت اجتماعی، 23، 68-43.

سلامی، م.، حسین‌پور، م. و عطاری، ی. (1389). بررسی اثربخشی آموزش مهارت حل مسئله به شیوه دی‌‌زوریلا و گلد‌‌فرید بر تعارضات والد‌ـ‌فرزند در بین دانش‌آموزان دختر سال اول دورة دبیرستان شهرستان بهبهان. فصلنامة اندیشه‌‌های تازه در علوم تربیتی، 2، 47- 31.

شکوهی‌یکتا، م.، اکبری‌زردخانه، س.، پرند، ا، و پوران، ف. (1391). ارتقای تعامل والدین و فرزندان با استفاده از آموزش روش‌‌های نوین والدگری. روش‌‌ها و مدل‌‌های روان‌‌شناختی، 2 (10)، 14-1.

شکوهی‌یکتا، م.، اکبری‌زردخانه، س. و قهوه‌چی‌الحسینی، ف. (1390). اثربخشی آموزش حل مسئله، مدیریت خشم بر سبک‌های تربیتی، پرخاشگری و شادکامی. مطالعات روان‌شناسی بالینی، 1(5)،
137-117.

شکوهی‌یکتا، م.، پرند، ا.، شهائیان، آ. و متولی‌‌پور، ع. (1387). تأثیر آموزش مهارت‌‌های حل مسئله بر تعامل والد ‌ـ‌کودک و بهبود رفتارهای چالش‌‌برانگیز کودکان. فصلنامة خانواده و پژوهش، 2 (4)، 24-9.

شهیم، س. (1385). پرخاشگری آشکار و رابطه‎ای در کودکان دبستانی. فصلنامه پژوهش‎های روان‎شناختی، 9 (1 و 2)، 40-27.

طاهری، ر.، زندی‌قشقایی، ک. و هنرپروران، ن. (1391). مقایسة رابطة ابعاد الگوهای ارتباطی خانواده و متغیر خودپنداره با سبک‌های مقابله‌ای در دانشجویان دختر و پسر موسسه آموزش عالی ارم شیراز. مجلة ارمغان دانش، 4 (17)، 369-360.

عدالتی شاطری، ز. اشکانی، ن. و مدرس‌غروری، م. (1388). بررسی رابطه بین نگرانی مرضی شیوه‌های حل مسئله با افکار خودکشی در نمونه غیربالینی. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان، 4، 92-100.

قربان‌شیرودی، ش.، خلعتبری، ج.، تودار، ر.، مبلغی، ن. و صالحی، م. (1390). مقایسة اثربخشی روش‌های آموزش مهارت ابراز وجود و حل مسئله بر سازگاری و پرخاشگری دانش‌آموزان دختر سال اول متوسطه. یافته‌های نو در روان‌شناسی، 5 (15)، 26-7.

لنگری، م. (1378). بررسی میزان پرخاشگری دانش‌آموزان مهاجر و غیرمهاجر سال اول متوسطة دبیرستان‌های شهر بجنورد. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم تهران.

محمدی، ف. و صاحبی، ع. (1380). بررسی سبک حل مسئله در افراد افسرده و مقایسه با افراد عادی. مجله علوم روان‌شناختی، 1 (1)، 42-24.

محمدی، ن. و حاجی‌‌علیزاده، ک. (1383). بررسی سبک‌‌های حل مسئله و ترس از ابراز وجود در نوجوانان مبتلا به اختلال رفتار هنجاری. فصلنامة روان‌شناسان ایرانی، 1 (1)، 62- 53.

محمدی‌دهاقانی، م. (1392). رابطة انواع خودکارآمدی (عاطفی، خلاق و اجتماعی) با خشم: بررسی نقش واسطه‌‌ای حل مسألة اجتماعی. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.

محمدی‌مصیر، ف.، شفیعی‌فرد، ی.، داوری، م. و بشارت، م. ع. (1391). نقش خودمهارگری، کیفیت رابطه با والدین و محیط مدرسه در سلامت روانی و رفتارهای ضداجتماعی نوجوانان. فصلنامة روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 8 (32)، 404-397.

 

Ainworth, M.D.S. (1989). Attachments beyond infancy. American Psychology, 44, 709-716.

Anderson, C. A., & Bushman, B. J. (2002).Human aggression. Annual Review Psychology, 53, 27-51.

Angrist, J. D., Imbens, G. W., & Rubin, D. B. (1996). Identfication of causal effects usinginstrumental variables. Journal of the American Statistical Association, 91, 444-555.

Antonio, F., Rosario, R., Jose, P., & Javier, H. (2013). Par­enting style and parenting practices in disabled chil­dren and its relationship with academic competence and behavioral problems. Social and Behavioral Sci­ence, 89, 702-709.

Antonowicz, D. H. (2005). The reasoning and rehabilita­tion program, outcome evaluation with offenders. In McMurran, M. & McGuire, J. (Eds). Social problem solving and offending. Chichester, John Wiley & Sons, Ltd.

Baker, S. R. (2003). A prospective longitudinal investiga­tion of social problem-solving appraisals on adjust­ment to university, stress, health, academic motiva­tion and performance. Personality and Individual Differences, 35, 569-591.

Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator-me­diator variable distinction in social psychological re­search, conceptual, strategic and statistical consider­ation. Journal of Personality and Social Psychol­ogy, 51, 1173-1182.

Bright, P. D., & Robin, A. L. (1981). Ameliorating Parent- adolescent conflict and Problem- Solving communi­cation training. Journal of Behavior Therapy andEx­perimental Psychiatry, 12, 275- 280.

Buss, A. H. (1961). The Psychology of Aggression.New York: Wiley.

Buss, A. H., & Perry, M. (1992). The Aggression Ques­tionnair. Journal of Personality and Social Psychol­ogy, 63(3), 452-459.

Cabrera, N. L. (2000). Entering and succeeding in the culturee of college. Journal of Behavioral Sciences, 26(2), 152-157.

Casas, R., Weigel, S. M., Crick, N. R., & Ostrov, J. M. (2006). Early parenting and children's and physical aggression in the preschool and home contexts. Journal of Applied Developmental Psychology, 27, 209-227.

Cassidy, T., & Burnside, E. (1996). Cognitive apprasial, vulnerability and coping; an integrative analysis of apprasial and coping mechanisms. Counseling PsychologyQuarterly, 9, 261-279.

Cassidy, T., & Long, C. (1996). Problem-solving style, stress and psychological illness: Develoment of a multifactorial measure. British Journal of Clinical Psychology, 35, 265-277.

Cassidy, T. (2002). Problem-solving style, Achievement motivation, Psychological distress and Response to a simulated emergency. Counseling Psychology Quarterly, 15, 325-332.

Conger, R. D., Neppl, T., Kim, K. J., & Scaramella, L. (2003). Angry and aggressive behavior across three generations: A prospective longitudinal study of par­ents and children. Abnormal Childhood Psychology, 31, 143-160.

Crick, N. R., & Grotpeter, J. K. (1995). Relational aggres­sion, gender, and social-psychological adjustment. Child Development, 66, 710-722.

Coleman, P. K. (2002). Maternal selfefficacy beliefs, com­petence in parenting, and toddlers behavior and de­velopmental status. Infant Mental Health Journal, 24, 126-148.

Deloty, H. (1981). Alternative thinking ability of aggres­sive, assertive. Congnitive the Rap and Research, 5, 306-312.

Desjerdins, J., Zdenski, J. M., & Coplan, R. J. (2008). An investigation of maternal personality, parenting style, and subjective well-being. Journal of Person­ality and Individual Differences, 44, 587-597.

Dodge, K. A., & Crick, N. R. (1990). Social information processing bases of aggressive behavior in children. Personality and Social Psychology Bulletin, 15, 8-22.

D'zurilla, T., Chang, E., & Sanna, L. (2003). Self-esteem and social problem solving as predictors of aggres­sion in college students. Journal of Social and Clin­ical Psychology, 22, 424-440.

Elgar, F. J., Arlet, C., & Groves, R. (2003). Stress coping behavioral problems among rural and urbun adoles­cence. Journal of Adolescence, 26, 574-585.

Flouri, E. (2005). Parental interest in children education. British journal of Educational Psychology, 76, 41-55.

Frick, P. J. (1991). Alabama Parenting Questionnaire. University of Alabama: Author. Communication Studies, 48, 59-75.

Hodges, S., Hernandez, M., & Nesman, T. (2003). A
developmental framework for collaboration in child- serving agencies. Journal of Child and Family Stud­ies, 12(3), 291-305.

Izer, W. (2005). Association between parenting and child behavior problems among Latino mothers and chil­dren. Unpublished Master Thesis, University of Maryland, Maryland.

Kazdin, A. E. (1994). Psychotherapy for Children and Ad­olescents. In A. E. Bergin & S. L. Garfield, Hand­book of psychotherapy and behavior change (pp. 543-594). New York: Wiley.

Kendall, P. C., & Hollon, S. D. (1994). Cognitive-behav­ioral interventions: Theory, research and proce­dures. New York: Academic Press.

Keskin, G. (2008). Relationship between mental health, parental attitude and attachment style in adolescence. Annual Journal of Psychiatry, 9(3), 139-147.

Leseman, P. M., & Sijsling, F. F. (1996). Cooperation and instruction in practical problem solving. Differences in interaction styles of mother-child dyads as related to socioeconomic background and cognitive devel­opment. Learning and Instruction, 6(4), 307-323.

Logsdon, C. D. (2004). Early intervention with aggressive boys: A cognitive-behavioral group intervention in a school setting. Dissertation Abstracts International Section A: Humanities and Social Sciences, 64(9-A), 3882.

Mazefsky, C. A., & Farell, A. D. (2005). The role of wit­nessing violence, peer provocation, family supporft, and parenting practices in the aggressive behaviour of rural adolescents. Journal of Child and Family Studies, 14, 71-85.

Morton, T. (1988). Cognitive-behavioral assessment and treatment of child abuse. In N. Epstein.

Newman, K., Harrison, L., Dashiff, C., & Davies, S. (2008).Relationships between parenting styles and risk behaviors in adolescecent health; an Integrative Litrature Review. Rev latino-am Enfermagem Janeiro Fevereiro, 16 (1), 142-150.

Pakenham, K. I. (1999). Adjustment to multiple sclerosis: Application of a stress and coping model. Health Psychology, 18, 383-392.

Samani, S. (2005). Family process and content model. Paper presented In International Society for Theoretical Psychology Conference, Cape Town, South Africa.

Samani, S. (2008). Validity and reliability of the family process and content scales. Paper presented in the XXIX international congress of psychology, Berlin, Germany.

Scott, S. (2005). Parent training. Pschiatry, 4(9), 126-128.

Seibert, L. A., Miller, J. D., Pryor, L. R., Reidy, D. E., & Zeichner, A. (2010). Personality and laboratory-based aggression: Comparing the predictive power of the Five-Factor Model, BIS/BAS, and impulsivity across context. Journal of Research in Personality, 44(1), 13-21.

Small, S. A., & Luster, T. (1994). Social information pro­cessing factors in reactive and proactive aggression in chlidren's peer gurops. Journal of personality and Social Psychology, 82, 835–848.

Steinberg, L. D. (1996). Adolescence (4^thed). New York: Mc Grae- Hill.

Tasic, D., Budjanovac, A., & Mejovsek, M. (1997). Parent-child communication in behaviorally disordered and normal adolescents. Psicothema. 9(3), 547-554.

Trenas, A., Osuna, M., Olivares, R., & Cabrera, J. (2013). Relation between parenting style and aggression in a Spanish children sample. Procedia Social and Be­havioural Sciences Journal, 82, 529-536.

Vaillancourt, T., Miller, J. L., Fagbemi, J., Cote, S. M., & Tremblay, R. E. (2007). Trajectories and predictors of indirect aggression: Results from national representative longitudinal study of Canadian children aged 2-10. Aggressive Behaviour, 33, 314-326.

Whitfield, K. E., Allair, J. C., & Wiggins, S. A. (2004). Relationships among health factors and everyday problem solving in african-americans. Health Psy­chology, 23, 641-644.

Wilder, E. I. & Walt, T. T. (2002). Risky parental behavior and adolescent sexual. Activity at Firest Coitus. Mil­bank Quarterly, 80, 481–524