ارزیابی تنوع برخی از شاخص‌های فیتوشیمیایی عصاره برگ ژنوتیپ‌های مختلف گیاه زرشک (Berberis) در شمال غرب ایران

اکوفیتوشیمی گیاهان دارویی

مقاله 1، دوره 5، شماره 2 - شماره پیاپی 18، شهریور 1396، صفحه 1-12   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ناصر قلیزاده¹؛ بهمن حسینی^{* 2}؛ ابولفضل علیرضالو³

¹دانشجوی کارشناسی‌ارشد بیوتکنولوژی و ژنتیک مولکولی محصولات باغبانی، گروه علوم باغبانی

²دانشیار گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ایران

³استادیار گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ایران

چکیده

در این تحقیق برگ تعداد 28 ژنوتیپ از گیاه زرشک در اردیبهشت 1395 از شمال­غرب کشور جمع آوری گردید. نمونه­ها پس از عصاره­گیری با دستگاه اولتراسونیک، از نظر صفات فیتوشیمیایی فنول کل (روش فولین سیوکالتیو)، فلاونوئید کل (روش کلرید آلمینیوم)، کلروفیل a، b و کارتنوئید (روش لیچن تالر) و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی (روش FRAP و DPPH) مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین میزان فنول کل به‌ترتیب در ژنوتیپ‌های 8Z و 19Z به میزان 96/75 و 59/13(میلی‌گرم گالیک اسید بر گرم وزن خشک) می‌باشد. بیشترین و کمترین میزان فلاونوئید کل به‌ترتیب در ژنوتیپ‌های 20 Z و 19Z به میزان 99/14 و 10/2 (میلی­گرم کوئرستین بر صد گرم ماده خشک) مشاهده شد. بیشترین میزان کلروفیلa، b و کارتنوئید به‌ترتیب در ژنوتیپ­های 3Z، 26Z، 8Z به میزان32/26، 37/5 و 86/18 (میلی­گرم بر صد گرم ماده خشک) گزارش شد. بررسی خواص آنتی‌اکسیدانی نشان داد که بیشترین میزان فعالیت آنتی­اکسیدانی در روش FRAP به‌ترتیب مربوط به ژنوتیپ‌ 8Z به میزان 14/4 (میکرومول آهن بر گرم ماده خشک گیاه) بود. بیشترین میزان فعالیت آنتی‌اکسیدانی در روش DPPH نیز متعلق به ژنوتیپ‌ 6Z به میزان 30/92 درصد بود و این که میزان فعالیت آنتی­اکسیدانی با میزان فنول و فلاونوئید کل در عصاره‌های گیاه ارتباط مستقیم دارد و می­توان از خواص آنتی­اکسیدانی ژنوتیپ­های 20Z و 8Z  گیاه زرشک که از بیشترین  میزان فنول و فلاونوئید کل برخوردارند، در صنایع غذایی و دارویی استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها

آذربایجان؛ آنتی اکسیدان؛ برگ زرشک؛ فنول؛ فلاونوئید؛ کارتنوئید

مراجع

1. Alemardan, A., Asadi, W., Rezaei, M., Tabrizi, L. and Mohammadi, S. 2013. Cultivation of Iranian seedless barberry (Berberis integerrima ‘Bidaneh’) A medicinal shrub. Industrial Crops and Products, 50: 276-287.
2. Alfaro, S., Mutis, S., Palma, R., Quiroz, A., Seguel, I. and Scheuermann, E. 2013. Influence of genotype and harvest year on polyphenol content and antioxidant activity in murtilla (Ugni molinae Turcz) fruit. Soil Science and Plant Nutrition, 13: 67-78.
3. Bataillon, T.M., David, J.L. and Schoen, D.J. 1996. Neutral genetic markers and conservation: simulated Germplasm collections. Genetics, 144: 409-417.
4. Chang, Q., Zuo, Z., Harrison, F. and Chow, M.S.S. 2002. Hawthorn. Clinical Pharmacology. 42(6): 605–612.      
5. Chauhan, R.S., Kaul, M.K., Shahi, A.K., Kumar, A., Ram, G. and Tawa, A. 2009. Chemical composition of essential oils in Mentha spicata L. accession [IIIM(J)26] from North-West Himalayan region, India. Industrial Crops and Products, 29: 654–656.
6. Dere, S., Gunes, T. and Sivaci, R. 1998. Spectrophotometric determination of chlorophyll - a, b and total carotenoid contents of some algae species using different solvents. Journal of Botany, 22: 13-17.
7. Ebrahimi, M., Farajpour, M., Beigmohamadi, M. and Ebrahimi, M. 2012. Genetic relationships among yarrow based on random amplified Polymorphic DNA markers. Journal of Biotechnology and Pharmaceutical Research, 3(4): 69-73.
8. Ebrahimzadeh, M.A., Hosseinimehr, S.J., Hamidinia, A. and Jafari, M. 2008. Antioxidant and free radical scavenging activity of Feijoa sallowiana fruits peel and leaves. Journal of Pharmacol-online, 1: 7-14.
9. Farag, RS. EI-Baroty, G.S. and Basuny, AM. 2003. The influence of phenolicextracts obtained from the olive plant (cv. Picual and Kronakii), on the stability ofsunflower oil. International Journal of Food Science and Technology, 102:46-52.
10. Fatehi, M., Saleh, T.M., Fatehi-Hassanabad, Z., Farrokhfal, Kh., Jafarzadeh, M. and Davodi, S. 2005. A pharmacological study on Berberis vulgaris fruit extract. Journal of Ethno pharmacology, 102(1): 46–52.
11. Grassmann, J. 2005. Terpenoids as plant antioxidants. Vitam. Horm. 72: 505–535.
12. Hanachi, P., and Golkho, Sh. 2009. Using Hplc todetermination the composition and antioxidant activity of Berberis vulgaris. Europian Journals Publishing, 29(1): 47-54.
13. HazlerPilepic, K., Males, Z. and Plazibat, M. 2008. Genetic structure in Hypericum perforatum  L.   Population. Periodicum Biologorum. 110(4): 367–3710.
14. Horwath, A.B., Grayer, R.J., Keith-Lucas, D.M. and Simmonds, M.S.J. 2008. Chemical characterization of wild population of Thymus from different climatic regions in southeast Spain. Biochemical Systematics and Ecology, 36:117-133.
15. Kumar A., Jhadwal, N., Lal, M. and Singh, M. 2012. Antibacterial activity of some medicinal plants used against UTI causing pathogens. Journal of Life science and Pharma Research. 4: 278-83.
16. Imanshahidi, M. and Hosseinzadeh, H. 2008. Pharmacological and therapeutic effects of Berberis vulgaris and its active constituent, berberine. Phytother Res, 22: 999–1012.
17. Maksimovic, M., Vidic, D., Milos, M., Editasolic, M., Abadzic, S. and Siljak-yakovley, S., 2007. Effect of the environmental condition on essential oil profile in two Dinaric Salvia species: S. brachyodon Vandas and S. offecinalis L. Biochemicl Systematics and Ecology, 35: 437-478.
18. Marzouki, H., Elaissi, A., Khaldi, A., Bouzid, S., Falconieri, D., Marongiu, B., Piras, A. and Porcedda, S., 2009. Seasonal and geographical variation of Laurus nobilis L. essential oil from Tunisia. Open Nat. Prod. J., 2: 86-91.
19. Mazandarani, M., Ghasemi, N., Bayat, H., 2013. Investagion of secondary active compounds of medical plant (Berberis vulgaris L) and its comparison among different part of the plant in South East of Golestan province. Plant Enviromental Physiology, 8: 59-70.
20. Motalleb, G., Hanachi, P., Kua, S.H., Fauziah, O. and Asmah, R. 2005. Evaluation of phenolic content and total antioxidant activity in Berberis vulgaris fruit extract. Journal of Biological Sciences, 5: 648–653.
21. Neel, M.C. and Ellstr N.C. 2003. Conservation of genetic diversity in the endangered plant Eriogonum ovalifolium var. vineum (Polygonaceae). Journal of Conservation Genetics, 37: 352-354.
22. Nakajima, J.I., Tanaka, I., Seo, S., Yamazaki, M. and Saito, K. 2004. LC/PDA/ESI-MS profiling and radical scavenging activity of anthocyanins in various berries. Journal of BioMed Research International, 5: 241-247.
23. Rezende V.L., Oliveira-Filho A.T., Eisenlohr P.V., Kamino L.H.Y. and Vibrans A.C. 2015. Restricted geographic distribution of tree species calls for urgent conservation eforts in the Subtropical Atlantic Forest. Biodiversity and Conservation 24: 1057-1071.
24. Rounsaville T.J. and Ranney T.G. 2010. Ploidy levels and genome sizes of Berberis L. and Mahonia nutt. Species, hybrids, and cultivars. Hort science, 45: 1029‑1033.
25. Scalzo, J., Mezzetti, B. and Battino, M. 2005. Total antioxidant capacity evaluation: Critical steps for assaying berry antioxidant features. Biofactors, 23: 221–227.
26. Yildiz, H., Ercisli, S., Sengul, M., Topdas, E.F., Beyhan, O., Cakir, O., Narmanlioglu, HK. And Orhan, E. 2014. Some Physicochemical Characteristics, Bioactive Content and Antioxidant Characteristics of Non-Sprayed Barberry (Berberis vulgaris L.) Fruits from Turkey. Erwerbs-Obstbau, 56: 123-129.
27. Zarei, A., Changizi-Ashtiyani, S., a Taheri, S. and Ramezani, M. 2015. A quick overview on some aspects of endocrinological and therapeutic effects of Berberis vulgaris L. Avicenna J Phytomed, 5 (6): 485-497.
28. Zovko Koncic, M., Kremer, D., Schühly, W., Brantner, A., Karlovic, K. and Kalodera, Z. 2010. Chemical differentiation of Berberis croatica and
    B. vulgaris using HPLC fingerprinting. Croatica Chemica Acta, 83: 451–456.
29. Zugic, A., Ðordevic, S., Arsic, I., Markovic, G., Zivkovic, J., Jovanovic, S. and Tadic, V. 2014. Antioxidant activity and phenolic compounds in 10 selected herbs from Vrujci Spa, Serbia. Journal of Industrial Crops and Products, 52: 519-527.