اثر سطوح مختلف پرایمینگ بذر بر بهبود عملکرد گلرنگ و اجزای آن در شرایط تنش آبیاری

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 5، دوره 9، شماره 31، اسفند 1396، صفحه 42-52   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سمانه قربی چلکی^{* 1}؛ امیررضا صادقی²؛ بهمن پاسبان اسلام³؛ حمید محمدی⁴

¹دانشگاه شهیدمدنی آذربایجان-تبریز

²دانشگاه شهید مدنی آذربایجان-تبریز

³دانشیار بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران

⁴دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

چکیده

به منظور ارزیابی اثرات پرایمینگ و تنش آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ بهاره آزمایشی در سال 1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار به اجرا درآمد. فاکتورهای مورد مطالعه شامل پرایمینگ در 4 سطح (هیدروپرایمینگ، محلول نیتروکسین، محلول‌ اکسین و شاهد (بدون پرایمینگ)) و تنش آبیاری در 3 سطح (بدون تنش، تنش در مرحله ساقه‌روی و پر شدن دانه) بود. تجزیه واریانس نشان داد که صفات سرعت رشد مطلق بوته، ارتفاع گیاه، تعداد شاخه‌های فرعی، قطر طبق، تعداد طبق در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و درصد مغز دانه به طور معنی‌داری تحت تأثیر پرایمینگ و تنش آبیاری قرار گرفت. عملکرد دانه در بوته با تمامی صفات مورد بررسی همبستگی مثبت و معنی‌داری داشت که در این میان بیشترین همبستگی با درصد مغز دانه مشاهده شد. بالاترین میزان عملکرد دانه در تیمار پرایمینگ مربوط به محلول اکسین (8/1852 کیلوگرم در هکتار) و نیتروکسین (1818 کیلوگرم در هکتار) بود. به طور کلی، پرایمینگ بذر باعث بهبود صفات مورد آزمایش گردید که در این میان بذور پرایم شده با اکسین و نیتروکسین نسبت به بذور هیدروپرایم شده خصوصیات رشدی بهتری از خود نشان دادند. همچنین بالاترین میزان عملکرد دانه در تیمار تنش آبیاری در شرایط آبیاری کامل (8/1846 کیلوگرم در هکتار) به دست آمد. در کل نتایج نشان داد که در شرایط نرمال آبیاری با استفاده از پرایمینگ می‌توان به عملکرد بالاتری دست یافت.

کلیدواژه‌ها

نیتروکسین؛ اکسین؛ کم آبی؛ دانه های روغنی؛ ویژگی های رشدی

مراجع

بابائیان، م.، م. حیدری و آ. قنبری. 1389 .اثر تنش خشکی و محلولپاشی عناصر کم مصرف بر ویژگیهای فیزیولوژیک و جذب عناصر
غذایی در آفتابگردان (.L annus Helianthus .(مجله علوم زراعی ایران. 12) 4 :(311-391 .
حقیقتنیا، س. 1390 .بررسی برخی صفات زراعی و عملکرد ارقام گلرنگ بهاره تحت رژیمهای مختلف آبیاری در شرایط ارومیه. پایان نامه
کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ایران.

حیدری، م. و و. کرمی. 1392 .بررسی اثر تنش خشکی و گونههای میکوریزا بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه، میزان کلروفیل و ترکیبات
بیوشیمیایی آفتابگردان. مجله تنشهای محیطی در علوم زراعی. 6) 1 :(17-26 .
خماری، س.، ک. قاسمی، ه. آلیاری، س. زهتاب سلماس و د. دباغ محمدی نسب. 1386 .اثر زمان قطع آبیاری بر فنولوژی و عملکرد دانه سه
رقم آفتابگردان در تبریز. مجله علوم و فناوری کشاورزی. 14 :112-118 .
خواجه پور، م. ر. 1387 .گیاهان صنعتی. انتشارات جهاد دانشگاهی واحد صنعتی اصفهان. 557 صفحه.
رسولی، س.، م. میرزاخانی و ن. ع. ساجدی. 1391 .اثر تلقیح ازتوباکتر، کاربرد کود دامی و نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ
پاییزه. یافتههای نوین کشاورزی. 7) 2 :(113-125 .
کریمزاده اصل، خ.، د. مظاهری و س. ع. پیغمبری. 1382 .اثر چهار دور آبیاری بر عملکرد و صفات کمی سه رقم آفتابگردان. مجله علوم
 .301-293 :(2) 34 .ایران کشاورزی
فرخینیا، م.، م. رشدی، ب. پاسبان اسلام و ر. ساسان دوست. 1388 .بررسی اثرات تنش خشکی بر عملکرد دانه و برخی صفات رویشی
گلرنگ بهاره. مجله پژوهش در علوم زراعی. 2) 5 :(11-1 .
ملکی نارگموسی، م. و ح. ر. بلوچی. 1391 .تأثیر کودهای شیمیایی نیتروژن، فسفر و زیستی بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت شیرین. مجله
 .75-55 :(4) 19 .گیاهی تولید پژوهشهای
موسویفر، ب. ا.، م. ع. بهدانی، م. جامی الاحمدی و م. س. حسینی بجد. 1389 .اثر آبیاری محدود بر برخی صفات مورفولوژیک و عملکرد
بیولوژیکی ارقام گلرنگ بهاره. مجله تنشهای محیطی در علوم زراعی. 3) 2 :(105-114 .
میرزاخانی، م. و آ. امیدی. 1387 .مقایسه تحمل به سرما و عملکرد دانه ارقام بهاره پیش سرمایی شده با ارقام پاییزه گلرنگ در منطقه فراهان.
.190-173 :(2) 5 .پویا کشاورزی مجله
نادری م. ر.، ق. نورمحمدی، ا. مجیدی، ف. درویش و ا. ح. شیرانی راد. 1383 .بررسی عکسالعمـل گلرنـگ تابـستانه بـه شـدتهـای
مختلـف تـنش خشکی در منطقه اصفهان. مجله علوم کشاورزی. 4 :3-14 .

Ahmed, A. G., S. A. Orabi and M. S. Gaballah. 2010. Effect of bio-N-P fertilizer on the growth, yield and
some biochemical components of two sunflower cultivars. Inter. J. Agric. Res. 2(4): 271-277.
Bailly, C., A. Benamar, F. Corbineau and D. Come. 2000. Antioxidant systems in sunflower (Helianthus
annuus L.) seeds as affected by priming. Seed Sci. Res. 10: 35-42.
Blak, C. A. 2003. Soil Fertility Evaluation and Control. Lewis Publisher, London. 415p.
Chen, J. 2006. The combined use of chemical and organic fertilizers and biofertilizer for crop growth and
soil fertility. International workshop on sustained Management of the Soil Rhizosphere system for
efficient crop production and fertilizer Use. October 2007. pp: 16-20.
FAO. 2014. http://faostat3.fao.org/download/Q/QC/E.
Gilik, B. R., D. Penrose and M. Wenbo. 2001. Bacterial promotion of plant growth. BIOTECHNOL
ADV. 19: 135 – 138.
Herman, M. A. B., B. A. Nault and C. D. Smart. 2008. Effect of plantgrowth-promoting rhizobacteria on
bell pepper production and green peach aphid infestation in New York. CROP PROT. 27: 996-1002.
Heydecker, W., J. Higgins and R. L. Gulliver. 1973. Accelerated germination by osmotic seed treatment.
Nature. 246: 42- 46.
Hussain, M., M. Farooq, S. M. A. Basra and N. Ahmad. 2006. Influence of seed priming techniques on
the seedling establishment, yield and quality of hybrid sunflower. Int. J. Agric. Biol. 8: 14-18.
Koutroubas, S. D., D. K. Papadoska and A. Doitsinis. 2005. Cultivar and seasonal effects on the
contribution of pre-anthesis assimilate to safflower yield. Field Crops Res. 90: 263-274.
Mathews, R. B., D. M. Reddy, A. U. Rani, S. N. Azam-Ali and J. M. Peacock. 1990. Response of four
sorghum lines to mid-season drought. Growth, water use and yield. Field Crops Res. 5: 279-296.
Richards, R. A. 1996. Defining selection criteria to improve yield under drought. Plant
Growth Reg. 20: 157-166.
Tanaka, D. L., N. R. Riveland, J. W. Bergman and A. A. Schneiter. 1997. Safflower plant development
stages. IVth International Safflower Conference, Bari. 2-7 June.
Tilak, K. V. B. R., N. Ranganayaki, K. K. Pal, R. De, A. K. Saxena, C. Shekhar Nautiyal, A. Shilpi
Mittal, K. Tripathi and B. N. Johri. 2005. Diversity of plant growth and soil health supporting
bacteria. CURR SCI INDIA. 89: 136-150.

Youssef, A. A., A. E. Edris and A. M. Gomaa. 2004. A comparative study between some plant growth
regulators and certain growth hormones producing microorganisms on growth and essential oil
composition of (Salvia officinalis L.). Ann. Agric. Sci. 49: 299-311.
Zahir, A. Z., M. Arshad and A. Khalid. 1998. Improving maize yield by inoculation with plant growth
promoting rhizobacteria. Pakistan J. Soil Sci. 15: 7-11.