رویکرد اخلاقی منظومه‌های بزمی خواجوی کرمانی

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 4، دوره 8، شماره 30، شهریور 1395، صفحه 87-112   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حافظ حاتمی¹؛ زهرا میراحمدی²

¹استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور شهرکرد

²دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور فارسان

چکیده

موضوع‌ اساسی در حوزة نقد اخلاقی آثار هنری و ادبی، رابطة هنر و ادبیات با اخلاق است. مکاتب، جریان‌ها و نحله‌های ادبی، هنری و اخلاقی نیز هرکدام از منظری به این مطلب پرداخته‌اند. اگرچه رسالت اصلی آثار هنری و ادبی در مرحلة نخست، اقناع ذوق مخاطب است اما در بیشتر این آثار، تعهد ادبی و رسالت اخلاقی و دینی خالق آثار، محسوس و مؤثّر است. باید اذعان کرد بسیاری از آثار ادبی ما هم به بیان عناصر، مؤلّفه‌ها و مضامین اخلاقی پرداخته‌اند و این تنها مختص ادبیات تعلیمی و یا عرفانی نیست و در انواع دیگر از جمله ادب غنایی و منظومه‌های بزمی نیز به چشم می‌خورد. خواجوی کرمانی شاعر بزرگ زبان فارسی نیز در آثار تعلیمی، حماسی، غنایی و از جمله منظومه‌های بزمی و دیوان خود به تناسب، مصادیق فضایل و رذایل اخلاقی را بیان کرده‌است. این پژوهش قصد دارد به نقد اخلاقی منظومه‌های بزمی خواجو بپردازد.

کلیدواژه‌ها

ادبیات؛ شعر بزمی؛ رویکرد اخلاقی؛ خواجوی کرمانی

مراجع

1- قرآن کریم.

2- آذربایجانی، مسعود و دیلمی، احمد. (1385). اخلاق اسلامی. تهران: دفتر نشر معارف اسلامی.

3- ابراهیم زاده، عیسی. (1392). فلسفة تربیت. تهران: دانشگاه پیام نور.

4- حافظ شیرازی، شمس‌الدّین محمّد. (1381). دیوان. تصحیح محمد قدسی و به کوشش حسن ذوالفقاری و ابوالفضل علی محمدی. تهران: چشمه.

5- حسینی دشتی، سیّد مصطفی. (1379). معارف و معاریف (دایره المعارف جامع اسلامی). تهران: آرایه.

6- خواجوی کرمانی، کمال‌الدّین محمود. (1336). دیوان اشعار. تصحیح احمد سهیلی خوانساری. تهران: چاپ‌خانة حیدری.

7- ----------------------- .(1370). خمسة خواجوی کرمانی. تصحیح سعید نیاز کرمانی. کرمان: دانشگاه شهید باهنر.

8- رضازادة شفق، صادق. (1352). تاریخ ادبیات ایران. تهران: دانشگاه پهلوی.

9- زرقانی، سیّد مهدی. (1388). طرحی برای طبقه بندی انواع ادبی در دورة کلاسیک. پژوهش‌های ادبی. ش.24، دوره 6، 106-88.

10- زنر، آز، سی. (1377). تعالیم مغان. ترجمة فریدون بدره‌ای. تهران: طوس.

11- صفا، ذبیح الله. (1369). تاریخ ادبیات در ایران. تهران: فردوس.

12- طغیانی، اسحاق و حاتمی، حافظ. (1390). رابطة ادبیات و اخلاق با رویکردی به آثار نظامی گنجه‌ای. پژوهشنامة ادبیات تعلیمی، سال سوم. ش.8، 82-64.

13- غزّالی، محمّد. (1319). کیمیای سعادت. تصحیح احمد آرام. تهران: نشر کتابخانة مرکزی.

14- فرصت شیرازی، محمّد نصیر. (1377). آثار عجم. تصحیح و تحشیه از منصور رستگار فسایی. تهران: امیرکبیر.

15- کلینی، محمّد بن یعقوب. (1390). اصول کافی. ترجمه و توضیح حسین استاد ولی. تهران: دارالثقلین.

16- نراقی، مهدی ابن ابی‌ذر. (بی‌تا). جامع‌السعادات. ترجمة جلال‌الدّین مجتبوی. تهران: حکمت.

17- نصیرالدّین طوسی، خواجه محمّد بن محمّد. (1356). اخلاق ناصری. تصحیح و تنقیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری. تهران: خوارزمی.

18- نظامی گنجوی، الیاس بن یوسف. (1367). مخزن‌الاسرار. سعید حمیدیان. تهران: قطره.

19- هدایت، رضاقلی خان. (1305). تذکرة ریاض‌العارفین. بی‌جا: کتاب‌فروشی وصال.