واکنش عملکرد و اجزای عملکرد گندم (Triticum aestivum L.) رقم مروارید به شدت‌های مختلف نور در شرایط رقابت با علف‌های هرز

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 4، دوره 10، شماره 35، بهمن 1397، صفحه 29-37   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مطهره شکریان زینی¹؛ اسفندیار فرهمندفر²؛ همت اله پیردشتی^{* 3}؛ ارسطو عباسیان⁴؛ یاسر یعقوبیان⁵

¹دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

²استادیار گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

³دانشیار گروه زراعت، پژوهشکده ژنتیک و زیست ‏فناوری کشاورزی طبرستان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

⁴مربی، گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

⁵دکتری زراعت، پژوهشکده ژنتیک و زیست‏ فناوری کشاورزی طبرستان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

چکیده

پژوهش حاضر جهت بررسی تأثیر‌پذیری عملکرد گیاه گندم در شدت‌های نوری مختلف و رقابت با علف‌های هرز در سال زراعی 94-1393 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اجرا شد. تیمارها به ‌صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی در قالب کرت‌های دوبار خرد‌‌‌شده در سه تکرار قرار گرفتند. دو زمان اعمال شدت نور (مرحله گلدهی و دانه بستن) در کرت اصلی، سه شدت نور معمولی، 50 و 70 درصد نور معمولی در کرت‌های فرعی و دو سطح رقابت علف‌هرز (وجین و بدون وجین علف‌های هرز) در کرت‌های فرعی فرعی قرار گرفتند. بر اساس یافته‌های آزمایش در شدت نور 70 درصد و در شرایط رقابت با علف‌هرز تعداد پنجه با سایه‌اندازی در زمان پر شدن دانه حدود 20 درصد و تعداد سنبله با سایه‌اندازی در زمان گلدهی حدود 26 درصد کاهش یافت. همچنین، کاهش شدت نور در مرحله گلدهی و پر شدن دانه به‌ترتیب کاهش حدود 21 و 44 درصدی عملکرد بیولوژیک و به‌ترتیب حدود 18 و 46 درصدی عملکرد دانه را به‌دنبال داشت. رقابت با علف‌های هرز باعث کاهش به‌ترتیب حدود 19 و 23 درصدی عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه گردید. در مجموع، نتایج بیانگر آن بود که کاهش شدت نور و همچنین رقابت با علف‌های هرز اثر منفی بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم دارد.

کلیدواژه‌ها

شدت نور؛ گندم؛ گلدهی؛ علف‌هرز؛ وجین

مراجع

ابراهیم­پور نورآبادی، ف.، ا. آیینه­بند، ق. نور­محمدی، ح. موسوی­نیا و م. مسگر­باشی. 1385. بررسی برخی ویژگی­های اکوفیزیولوژیک گندم در رقابت با یولاف وحشی (Avena lodoviciana). مجله پژوهش سازندگی در زراعت و باغبانی. جلد 1، شماره 73: 125-117.

پور­آذر، ر. و ج. خلقانی. 1388. کنترل علف هرز پیچک صحرایی (Convolvulus arvensis L.) در مزارع گندم. مجله پژوهش علف­های هرز. جلد 1، شماره 2: 83-73.

خدابنده، ن. 1377. زراعت غلات. انتشارات دانشگاه تهران. 354 صفحه.

دسترس، ع.، م. صفاری و ع. مقصودی مود. 1393. بررسی اثر آللوپاتی عصاره آبی تلخه بیان و پیچک صحرایی بر رشد گیاهان زراعی مختلف. مجله فرآیند و کارکرد گیاهی. جلد 4، شماره 11: 57-45.

راشد­محصل، م. ح.، ا. کازرونی منفرد و م. ت. آل‏ابراهیم. 1390. بررسی اثر برخی عوامل محیطی بر جوانه­زنی علف هرز کاهوی وحشی (Lactuca serriola). نشریه حفاظت گیاهان (علوم و صنایع کشاورزی). جلد 25، شماره. 4: 350-341.

رفیعی، ک.، س. ع. سیادت، خ. عالمی سعید، ع. ابدالی، خ. یوسفی و م. نقی­زاده. 1391. بررسی طول دوره پر شدن دانه و عملکرد ارقام تریتیکاله در تاریخ کاشت­های مختلف در منطقه اهواز. مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی. سال چهارم، شماره 11. 170-161.

زارع فیض آبادی، ا.، ه. ساربان، م. رجب­زاده و ه. خزائی. 1388. بررسی واکنش رقابتی سه رقم گندم به تراکم­های مختلف یولاف وحشی. مجله پژوهش­های زراعی ایران، جلد 7، شماره 2، 465-472.

سارانی، م.، پ. رضوانی‏مقدم، م. نصیری محلاتی و ا. زند. 1390. بررسی برخی خصوصیات مورفولوژیکی مؤثر در افزایش قدرت رقابتی گندم (Trticum aestivum) در رقابت با علف هرز بروموس (Bromus japonicus). نشریه حفاظت گیاهان (علوم و صنایع کشاورزی). جلد 25، شماره 2: 135-127.

کافی، م.، م. لاهوتی، ا. زند، ح. ر. شریفی و م. گلدانی. 1379. فیزیولوژی گیاهی. جلد اول: انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 456 صفحه.

قمری، ح. و گ. احمد­وند. 1391. اثر دوره­های مختلف تداخل و کنترل علف­های هرز بر ارتفاع، عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا قرمز. مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی. جلد 3، شماره 9: 79-71.

مختاری­فر، س.، پ. پزشک­پور، ع. سادت، ق. فتحی و ع. بخشنده. 1386. ارزیابی اثرات آرایش کاشت و مدیریت علف­های هرز بر خصوصیات ریخت­شناسی و نفوذ نور در کنوپی نخود در شرایط دیم. دومین همایش سراسری کشاورزی و منابع طبیعی پایدار. صفحه 5-1.

منصوریان خواجه­لنگی، م. و ه. عطایی. 1392. بررسی اثر تغییرات اقلیمی کوتاه‏مدت بر گندم آبی و دیم (مطالعه موردی: چهارمحال و بختیاری). نخستین کنفرانس ملی آب و هواشناسی. 15 صفحه.

Alam, S. M., S. A. Ansari and M. A. Khan. 2001. Influence of leaf extract of Convulvulus arvensis (L.) on the germination and seedling growth of wheat. Wheat Inf Service. 92: 17-19.

Altieri, M. A. 1999. The ecological role of biodiversity in agroecosystems. Agric Ecosyst Environ. 74: 19–31.

Awal, M. A., H. Koshi and T. Ikeda. 2006. Radiation interception and use by maize/peanut intercrop canopy. Agric For Meteorol. 139: 74-83.

Ciuberkis, S., S. Bernotas, S. Raudonius and J. Felix. 2007. Effect of weed emergence time and intervals of weed and crop competition on potato yield. J Weed Technol. 21: 213–218.

Cousens, R. D., S. E. Weaver, T. D. Martin., A. M. Blair and J. Wilson. 1991. Dynamics of competition between wild oat (Avena fatua L.) and winter cereals. Weed Res. 37: 203-210.

Duncan W. G., A. L. Hatifield and J. H. Ragland. 1965. The growth and yield of corn. II: Daily growth of corn kernels. Agron. J. 57: 221-223.

Guo, C., Z. Gao and G. Miao.  2012. Effect of shading at post flowering on photosynthetic characteristics of flag leaf and response of grain yield and quality to shading in wheat. Acta Agron Sin. 36(4): 673-679.

Jenabiyan, M., H. Pirdashti and Y. Yaghoubian. 2015. The response of soybean growth parameters to different light intensities under cold stress conditions. J. Biodivers. Environ. Sci. 6(2): 99-106.

Jenabiyan, M., H. Pirdashti, and Y. Yaghoubian. 2014. The combined effect of cold and light intensity stress on some morphological and physiological parameters in two soybean (Glycine max L.) cultivars. Int. J. Biosci. 5(3), 189 -197.

Jose, S. and A. R. Gillespie. 1998. Allelopathy in black walnut (Juglans nigra L.) alley cropping II. Effects of juglone on hydroponically grown corn (Zea mays L.) and soybean [Glycine max (L.) Merr.] growth and physiology. Plant Soil. 203: 199-206.

Kobata, T., M. Sugawara and S.Takatu. 2000. Shading during the early grain filling period does not affect potential grain dry matter increase in rice. Agron J. 92: 411-417.

Liu, L., L. Wang, F. Deng, Y. Huang, D. Y. Liu, W. J. Ren and W. Y. Yang. 2012. Osmotic regulation substance contents and activities of protective enzymes in leaves of different hybrid rice combinations as affected by shading. Chin J Rice Sci. 26(5): 569-575. (In Chinese with English abstract)

Pavlychenko, T. K., and J. G. Harrington. 1935. Root development of weeds and crops in competition under dry farming. Sci Agric. 16:151-160.

Ren W. J., W. Y. Yang, J. W. Xu, G. Q. Fan and Z. H. Ma. 2003. Effect of low light on grains growth and quality in rice. Acta Agron Sin. 29(5): 785–790. (In Chinese with English abstract).

Singh, S. 2005. Effect of low-light stress at various growth phases on yield and yield components of two rice cultivar. Crop Manag Physiol. 37:76-92.

Tsubo, M., S. Walker and E. Mukhala. 2001. Comparisons of radiation use efficiency of mono-inter-cropping systems with different row orientations. Field Crops Res. 71:17–29.

Verghis, T. I., B. A. Mc Kenzie and G. D. Hill. 1999. Effects of light and soil moisture on yield, yield components and obrition of reproductive structures of chickpea (Cicer arietinum) in Canterbury. N Z J Crop Hortic Sci. 27: 153-161.

Yaghoubian, Y., E. M. Goltapeh, H. Pirdashti, E. Esfandiari, V. Feiziasl, H. K. Dolatabadi, A. Varma, M. H. Hassim. 2014. Effect of Glomus mosseae and Piriformospora indica on growth and antioxidant defense responses of wheat plants under drought stress. Agric. Res. 3(3): 239-245. 10.1007/s40003-014-0114-x.