اثربخشی مداخله شناختی رفتاری خانواده‌محور بر انطباق خانواده و شدت اختلال وسواس بی‌اختیاری کودکان

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی

مقاله 3، دوره 15، شماره 60، تیر 1398، صفحه 367-378   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

مریم دلاوری¹؛ علی مشهدی^{* 2}؛ سیدعلی کیمیایی³؛ مژگان خادمی⁴

¹دانشجوی دکتری روان‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد

²دانشیار گروه روان‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد

³دانشیار گروه مشاوره دانشگاه فردوسی مشهد

⁴استادیار گروه روان‌پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

چکیده

هدف این پژوهش تعیین اثربخشی مداخله شناختی رفتاری متمرکز بر آموزش خانواده بر کاهش انطباق خانواده و شدت وسواس کودک بود. طرح پژوهش از نوع شبه‌تجربی همراه با پیش‌آزمون، پس‌آزمون و گروه گواه بود. با استفاده از مقیاس اختلال وسواس بی‌اختیاری یل‌براون کودکان (اسکاهیل و دیگران، 1997)، 20 کودک مبتلا به اختلال وسواس بی‌اختیاری 8 تا 12 ساله به عنوان نمونه انتخاب شدند و به تصادف در دو گروه آزمایش (10 نفر) و گواه(10 نفر) قرار گرفتند. سپس مقیاس انطباق خانواده (کالووکورسی و دیگران، 1999) و مقیاس اثر وسواس بر کودک (پیاسنتینی، برگمن، کلر و مک‌کراکان، 2003) اجرا شدند. سپس، کودکان و خانواده‎های آنها در گروه آزمایش تحت درمان 12 جلسه‌ای راهنمای عملی شناختی رفتاری متمرکز بر آموزش خانواده قرار گرفتند. در این بازه زمانی گروه گواه هیچ مداخله‌ای را دریافت نکرد. همه مقیاس‌ها به عنوان پس‌آزمون برای هر دو گروه اجرا شد. داده‌ها با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر مورد تحلیل قرار گدفتند. نتایج نشان داد که پس از این مداخله، انطباق خانواده، شدت وسواس و اختلال درعملکرد کودکان گروه آزمایش در مقایسه با گروه گواه کاهش معنادار داشت. یافته‌های این پژوهش با روشن ساختن نقش انطباق خانواده در شدت وسواس کودکان، منجر به کاربرد بیشتر الگوی ترکیبی درمان‌شناختی رفتاری و آموزش خانواده در موقعیت‌های بالینی خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

اختلال وسواس بی‌اختیاری؛ درمان‌شناختی رفتاری؛ آموزش خانواده؛ کودک

مراجع

راجزی‌اصفهانی، س.، متقی‌پور، ی.، کامکاری، ک.، ظهیرالدین، ع.، و جان‌بزرگی، م. (1390). پایایی و روایی نسخه فارسی مقیاس وسواسی‌ـ‌اجباری ییل بروان. مجلهروانپزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، 17 (4)، 303 -297.

صالحی، ص.، موسوی، س. ع. م.، ساریچلو، م. ا. و قافله‌باشی، س. ح. (1393). اثربخشی مداخله شناختی‌ـ‌‌رفتاری در بیماران مبتلا به اختلال وسواس بی‌اختیاری. فصلنامه روان‎شناسی تحولی: روان‎شناسان ایرانی، 11(42)، 179 -169.

صرامی، ز.، امیری، ش.، نشاط‌دوست، ح. و مولوی، ح. (1388). اختلال وسواس بی‌اختیاری مادر و اضطراب کودک. فصلنامه روان‎شناسی تحولی: روان‎شناسان ایرانی، 5(20)، 342 -333.

 

Association, A. P. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5®): American Psychiatric Pub.

Barrett, P., Healy-Farrell, L., & March, J. S. (2004). Cognitive-behavioral family treatment of childhood obsessive-compulsive disorder: a controlled trial.Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry,43(1), 46-62. 

Barrett, P. M., Farrell, L., Pina, A. A., Peris, T. S., & Piacentini, J. (2008). Evidence-based psychosocial treatments for child and adolescent obsessive-compulsive disorder,Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology,37(1), 131-155. 

Benito, K. G., Caporino, N. E., Frank, H. E., Ramanujam, K., Garcia, A., Freeman, J., & Storch, E. A. (2015). Development of the pediatric accommodation scale: reliability and validity of clinician-and parent-report measures. Journal of Anxiety Disorders, 29, 14-24. 

Bipeta, R., Yerramilli, S. S., Pingali, S., Karredla, A. R., & Ali, M. O. (2013). A cross-sectional study of insight and family accommodation in pediatric obsessive-compulsive disorder. Child and Adolescent Psychiatry and Mental Health, 7(1), 20-31. 

Brown, R. T., Antonuccio, D. O., DuPaul, G. J., Fristad, M. A., King, C. A., Leslie, L. K., & Vitiello, B. (2008). Childhood mental health disorders: Evidence base and contextual factors for psychosocial, psychopharmacological, and combined interventions. Washington, DC, US: American Psychological Association.

Calvocoressi, L., Mazure, C. M., Kasl, S. V., Skolnick, J., Fisk, D., Vegso, S., Van Noppen, B.L., & Price, L. (1999). Family accommodation of obsessive-compulsive symptoms: Instrument development and assessment of family behavior.The Journal of Nervous and Mental Disease,187(10), 636-642. 

Caporino, N. E., Morgan, J., Beckstead, J., Phares, V., Murphy, T. K., & Storch, E. A. (2012). A structural equation analysis of family accommodation in pediatric obsessive-compulsive disorder. Journal of Abnormal Child Psychology,40(1), 133-143. 

Farrell, L. J., Waters, A. M., & Zimmer-Gembeck, M. J. (2012). Cognitive biases and obsessive-compulsive symptoms in children: Examining the role of maternal cognitive bias and child age. Behavior Therapy,43(3), 593-605. 

Flessner, C. A., Freeman, J. B., Sapyta, J., Garcia, A., Franklin, M. E., March, J. S., & Foa, E. (2011). Predictors of parental accommodation in pediatric obsessive-compulsive disorder: Findings from the Pediatric Obsessive-Compulsive Disorder Treatment Study (POTS) trial. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry,50(7), 716-725. 

Freeman, J. B., Garcia, A. M., Coyne, L., Ale, C., Przeworski, A., Himle, M., Compton, S., & Leonard, H. L. (2008). Early childhood OCD: Preliminary findings from a family-based cognitive-behavioral approach. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry,47(5), 593-602. 

Geller, D. A., Biederman, J., Stewart, S. E., Mullin, B., Martin, A., Spencer, T., & Faraone, S. V. (2003). Which SSRI? A meta-analysis of pharmacotherapy trials in pediatric obsessive-compulsive disorder. American Journal of Psychiatry,160(11), 1919-1928. 

Geller, D. A., & March, J. (2012). Practice parameter for the assessment and treatment of children and adolescents with obsessive-compulsive disorder. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 51(1), 98-113. 

Kagan, E. R., Frank, H. E., & Kendall, P. C. (2017). Accommodation in youth with OCD and anxiety. Clinical Psychology: Science and Practice,24(1), 78-98. 

Kaufman, J., Birmaher, B., Brent, D., Rao, U., Flynn, C., Moreci, P., Williamson, D., & Ryan, N. (1997). Schedule for affective disorders and schizophrenia for school-age children-present and lifetime version (K-SADS-PL): Initial reliability and validity data,Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry,36(7), 980-988.

Kendall, P. C., Safford, S., Flannery-Schroeder, E., & Webb, A. (2004). Child anxiety treatment: outcomes in adolescence and impact on substance use and depression at 7.4-year follow-up. Journal of Consulting and Clinical Psychology,72(2), 276-287. 

Lack, C. W., Storch, E. A., Keeley, M. L., Geffken, G. R., Ricketts, E. D., Murphy, T. K., & Goodman, W. K. (2009). Quality of life in children and adolescents with obsessive-compulsive disorder: Base rates, parent–child agreement, and clinical correlates. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology,44(11), 935-942. 

Lebowitz, E. R. (2013). Parent-based treatment for childhood and adolescent OCD. Journal of Obsessive-Compulsive and Related Disorders,2(4), 425-431. 

Lewin, A. B., Storch, E. A., Merlo, L. J., Adkins, J. W., Murphy, T., & Geffken, G. A. (2005). Intensive cognitive behavioral therapy for pediatric obsessive compulsive disorder: A treatment protocol for mental health providers. PsychologicalServices,2(2), 91-103. 

Lewis, M., & Rudolph, K. D. (2014). Handbook of developmental psychopathology. Springer Science& Business Media. 

March, J. S. (2006). Talking Back to OCD: The Program that Helps Kids and Teens Say" no Way"-and Parents Say" way to Go": Guilford Press.

Merlo, L. J., Lehmkuhl, H. D., Geffken, G. R., Storch, E. A. (2009). Decreased family accommodation associated with improved therapy outcome in pediatric obsessive-compulsive disorder. Journal of Consulting and Clinical Psychology,77(2), 355-360. 

Merlo, L. J., Storch, E. A., Lehmkuhl, H. D., Jacob, M. L., Murphy, T. K., Goodman, W. K., & Geffken, G. R. (2010). Cognitive behavioral therapy plus motivational interviewing improves outcome for pediatric obsessive-compulsive disorder: A preliminary study. Cognitive Behavior Therapy,39(1), 24-27. 

O'Kearney, R. T., Anstey, K., von Sanden, C., & Hunt, A. (2006). Behavioral and cognitive behavioral therapy for obsessive compulsive disorder in children and adolescents. Evidence-Based Child Health, 2(1), 1283-1313.

O’Leary, E. M. M., Barrett, P., & Foermestad, K. W. (2009). Cognitive-behavioral family treatment for childhood obsessive-compulsive disorder: A 7-year follow-up study. Journal of Anxiety Disorders, 23, 973-978. 

Peris, T. S., Bergman, R. L., Langley, A., Chang, S., Mccracken, J. T., & Piacentini, J. (2008). Correlates of accommodation of pediatric obsessive-compulsive disorder: Parent, child, and family characteristics. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry,47(10), 1173-1181. 

Piacentini, J., Bergman, R. L., Chang, S., Langley, A., Peris, T., Wood, J. J., & McCracken, J. (2011). Controlled comparison of family cognitive behavioral therapy and psychoeducation/ relaxation training for child obsessive-compulsive disorder. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry,50(11), 1149-1161. 

Piacentini, J., Bergman, R. L., Keller, M., & McCracken, J.(2003). Functional impairment in children and adolescents with obsessive-compulsive disorder. Journal of Child and Adolescent Psychopharmacology,13(2), 61-69. 

Piacentini, J., Langley, A., & Roblek, T. (2007). Cognitive behavioral treatment of childhood OCD: It's only a false alarm therapist guide.New York. Oxford University Press. 

Renshaw, K. D., Steketee, G., & Chambless, D. L. (2005). Involving family members in the treatment of OCD. Cognitive Behavior Therapy,34(3), 164-175. 

Reynolds S. A., Clark, S., Smith H., Langdon P. E., Payne R., Bowers G., Norton, E., & McIlwham, H. (2013). Randomized controlled trial of parent-enhanced CBT compared with individual CBT for obsessive-compulsive disorder in young people. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 81(6), 1021-1026. 

Scahill, L., Riddle, M. A., McSwiggin-Hardin, M., Ort, S. I., King, R. A., Goodman, W. K., Cicchetti, D., & Leckman, J. F. (1997). Children's Yale-Brown obsessive compulsive scale: Reliability and validity. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry,36(6), 844-852. 

Schlup, B., Farrell, L., & Barrett, P. (2011). Mother-Child Interactions and Childhood OCD: Effects of CBT on Mother and Child Observed Behaviors. Child & Family Behavior Therapy, 33(4), 322-336. 

Shahrivar, Z., Kousha, M., Moallemi, S., Tehrani‐Doost, M., & Alaghband‐Rad, J. (2010). The reliability and validity of Kiddie‐schedule for affective disorders and schizophrenia‐present and life‐time version‐Persian Version. Child and Adolescent Mental Health,15(2), 97-102. 

Storch, E. A., Björgvinsson, T., Riemann, B., Lewin, A. B., Morales, M. J., & Murphy, T. K. (2010). Factors associated with poor response in cognitive-behavioral therapy for pediatric obsessive-compulsive disorder. Bulletin of the Menninger Clinic,74(2), 167-185. 

Storch, E. A., Geffken, G. R., Merlo, L. J., Jacob, M. L., Murphy, T. K., Goodman, W. K., Larson, M. J., Fernandez, M., & Grabill, K. (2007). Family accommodation in pediatric obsessive–compulsive disorder. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology,36(2), 207-216. 

Storch, E. A., Geffken, G. R., Merlo, L. J., Mann, G., Duke, D., Munson, M., Adkins, J., Grabill, K. M., Murphy, T. K., & Goodman, W. K. (2007). Family-based cognitive-behavioral therapy for pediatric obsessive-compulsive disorder: Comparison of intensive and weekly approaches.Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry,46(4), 469-478. 

Storch, E. A., Merlo, L. J., Larson, M. J., Marien, W. E., Geffken, G. R., Jacob, M. L., & Murphy, T. K. (2008). Clinical features associated with treatment-resistant pediatric obsessive-compulsive disorder. Comprehensive Psychiatry,49(1), 35-42. 

Storch, E. A., Milsom, V. A., Merlo, L. J., Larson, M., Geffken, G. R., Jacob, M. L., & Goodman, W. K. (2008). Insight in pediatric obsessive-compulsive disorder: Associations with clinical presentation. Psychiatry Research,160(2), 212-220. 

Swan, A. J., & Kendall, P. C. (2016). Fear and missing out: Youth anxiety and functional outcomes. Clinical Psychology: Science and Practice,23(4), 417-435. 

Thompson-Hollands, J., Edson, A., Tompson, M. C., & Comer, J. S. (2014). Family involvement in the psychological treatment of obsessive-compulsive disorder: A meta-analysis. Journal of Family Psychology,28(3), 287. 

Valderhaug, R., & Ivarsson, T. J. (2005). Functional impairment in clinical samples of Norwegian and Swedish children and adolescents with obsessive-compulsive disorder. European Child & Adolescent Psychiatry,14(3), 164-173. 

Van Noppen, B., & Steketee, G. (2009). Testing a conceptual model of patient and family predictors of obsessive compulsive disorder (OCD) symptoms. Behavior Research and Therapy,47(1), 18-25. 

Waters, T. L., & Barrett, P. M. (2000). The role of the family in childhood obsessive–compulsive disorder. Clinical Child and Family Psychology Review,3(3), 173-184. 

Watson, H. J., & Rees, C. S. (2008). Meta‐analysis of randomized, controlled treatment trials for pediatric obsessive‐compulsive disorder. Journal of Child Psychology and Psychiatry,49(5), 489-498.