اثربخشی درمان مبتنی بر رابطه والدـ‌کودک بر خودکارآمدی و رابطه مادر‌ـ‌کودک

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی

مقاله 5، دوره 15، شماره 60، تیر 1398، صفحه 391-402   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

مرجان کریمی ایوانکی¹؛ پریساسادات سیدموسوی^{* 2}؛ کارینه طهماسیان³

¹کارشناسی ارشد خانواده درمانی دانشگاه شهید بهشتی

²استادیار پژوهشکده خانواده دانشگاه شهید بهشتی

³دانشیار پژوهشکده خانواده دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

هدف این پژوهش تعیین اثربخشی بازی‌درمانی مبتنی بر رابطه والدـ‌کودک بر افزایش خودکارآمدی و بهبود رابطه مادرـ‌کودک بود. طرح پژوهش از نوع شبه‌تجربی همراه با پیش‌آزمون، پس‌آزمون، گروه گواه و پیگیری بود. جامعه آماری شامل تمام مادران دارای کودکان 3 تا 5 سال که به مهدکودک‌های تهران می‌رفتند، بود. از بین مادرانی که در مقیاس رابطه والدـ‌کودک (پیانتا، 1992) و خودکارآمدی والدگری (دومکا و دیگران، 1996) نمره پایینی کسب کردند، 30 نفر انتخاب شدند و به‌طور تصادفی در 2 گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند. مادران در مرحله پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری مقیاس‌ها را تکمیل کردند. داده‌ها با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر تحلیل شدند. بر اساس نتایج،بازی درمانی مبتنی بر رابطه والدـ‌کودک منجر به افزایش چشمگیر خودکارآمدی والدگری شد. همچنین این مداخله، باعث افزایش معنادار نمره کلی مادران در مقیاس رابطه مادرـ‌کودک و حوزه نزدیکی و کاهش معنادار نمره‌ها در حوزه‌های تعارض و وابستگی شد. به نظر می‌رسد بازی‌درمانی مبتنی بر رابطه والدـ‌کودک می‌تواند به عنوان مداخله‌ای اثربخش در حوزه کودک مورد استفاده قرارگیرد.

کلیدواژه‌ها

رابطه والدـ‌کودک؛ خودکارآمدی والدگری؛ درمان مبتنی بر رابطه والدـ‌کودک

مراجع

ابارشی، ز.، طهماسیان، ک.، مظاهری، م. و پناغی، ل. (1389). تاثیر آموزش برنامه ارتقای رشد روانی‌ـ‌اجتماعی کودک از طریق بهبود تعامل مادر‌ـ‌کودک بر خود اثرمندی والدگری و رابطه مادر و کودک زیر سه سال. فصلنامه پژوهش در سلامت روان‌شناختی،3(3)، 57 -49.

آقایی، ا. و بیات، م. (1394). اثربخشی بازی درمانگری والدینی بر کاهش نشانه‌های اختلال برونی‌سازی در کودکان. فصلنامه روان‎شناسی تحولی: روان‎شناسان ایرانی، 11(43)، 296 -285.

امیر، ف.، حسن‌آبادی، ح.، اصغری نکاح، م. و طبیبی، ز. (1391). بررسی اثربخشی بازی‌درمانی مبتنی بر رابطه والد‌ـ‌کودک (CPRT) بر سبک‌های فرزندپروری. فصلنامه مشاوره و روان‌درمانی خانواده، 1(4)،489 -473.

حرفتی، ر. (1389). بررسی اثربخشی درمان شناختی‌ـ‌رفتاری بر کاهش علائم اختلالاسترس پس از سانحه و میزان پرخاشگری در کودکان آزاردیده جسمی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته روان‎شناسی عمومی، دانشکده علوم تربیتی و روان‎شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی.

شفیع‌آبادی، ع. (1393). فنون تربیت کودک. تهران: انتشارات چهر.

طالعی، ع.، طهماسیان، ک. و وفائی، ن (1390). اثربخشی آموزش برنامه فرزندپروری مثبت بر خوداثرمندی والدینی مادران. فصلنامه خانواده پژوهی، 7(27)، 323 -311.

طهرانچی، ف. (1394). تاثیر برنامۀ آموزش والدینی موثر بر خودکارآمدی مادر و تعارض مادر نوجوان در خانواده‌های مادرسرپرست. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد در رشته روان‎شناسی خانواده درمانی، پژوهشکدة خانواده، دانشگاه شهید بهشتی، تهران.

طهماسیان، ک.، اناری، آ. و فتح آبادی. م.، (1389). عوامل موثر در خوداثرمندی والدینی مادران کودکان 2-6 ساله. فصلنامه خانواده‌پژوهی، 6(24)، 495 -483.

عاشوری، ا.، ارجمندنیا، ع.، تجریشی، م. و غباری‌بناب، ب. (1394). اثربخشی برنامه والدگری مثبت بر خودکارآمدی والدینی و تعامل مادر‌ـ‌کودک دارای کم‌توانی هوش. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، 23(5)، 500 -489.

محمدی،م.، طهماسیان، ک.، قنبری، ق. و فتح‌آبادی، ج. (1397). اثربخشی برنامه والدگری ذهن‌آگاهانه بر تنیدگی والدگری و خودکارامدی والدینی در مادران نوجوان با تعارض بالا. فصلنامه روان‎شناسی تحولی، روان‎شناسان ایرانی، 14(56)، 433 -419.

مصطفوی، س.، شعیری، م.، اصغری‌مقدم، م. و محمودی‌قرایی، ج. (1390). تاثیر آموزش بازی‌درمانی مبتنی بر رابطه والد‌ـ‌کودک (CPRT) مطابق با الگوی لندرث به مادران بر کاهش مشکلات رفتاری کودکان. دو فصلنامه روان‌شناسی بالینی و شخصیت، 19(7)، 42 -33.

مهاجری، آ.، پوراعتماد، ح.، شکری، ا. و خوشابی، ک. (1392). اثربخشی درمان مبتنی بر رابطه والد‌ـ‌کودک بر خودکارآمدی والدین با فرزندان مبتلا به اوتیسم. مجله روان‎شناسی کاربردی، 7(25)، 38 -21.

 

Brassell, A., Rosenberg, E., Parent, J., Rough, J., Fondacaro, K., & Seehuus, M. (2016). Parent's psychological flexibility: Associations with parenting and child psychosocial well-being. Journal of Contextual Behavioral Science, 5(2), 111-120.

Bratton, S. C., Landreth, G. L., Kellam, T., & Blackard, S. (2006). Child parent relationship therapy (CPRT) treatment manual: A 10-session filial therapy model for training parent.NewYork: Routledge.

Carnes-Holt, K. (2012). Child–parent relationship therapy for adoptive families. The Family Journal,20(4), 419-426. 

Carnes‐Holt, K., & Bratton, S. C. (2014). The efficacy of child parent relationship therapy for adopted children with attachment disruptions. Journal of Counseling & Development, 92(3), 328-337. 

Chang, J., & Yeh, T. (2015). The influence of parent-child toys and time of playing together on attachment. Procedia Manufacturing, 3, 4921-4926.

Coleman, P. K., & Karraker, K. H. (2003). Maternal self‐efficacy beliefs, competence in parenting, and toddlers' behavior and developmental status. Infant Mental Health Journal, 24(2), 126-148. 

Cornett, N., & Bratton, S. C. (2014). Examining the impact of Child Parent Relationship Therapy (CPRT) on family functioning. Journal of Family and Marital Therapy,40(3), 302-318.

Dumka, L. E., Stoerzinger, H. D., Jackson, K. M., & Roosa, M. W. (1996). Examination of the cross-cultural and cross-language equivalence of the parenting self-agency measure. Family Relations, 45(2),216-222.

Ebstrup, J. F., Eplov, L. F., Pisinger, C., & Jorgensen, T. (2011). Association between the Five Factor personality traits and perceived stress: Is the effect mediated by general selfefficacy? Anxiety, Stress & Coping: An International Journal, 2,407-419.

Gross, D., Conrad, B., Fogg, L., & Wothke, W. (1994). A longitudinal model of maternal self‐efficacy, depression, and difficult temperament duringtoddlerhood. Research in Nursing & Health, 17(3), 207-215. 

Hamblin, R.J., Salloum, A., Andel, R., Nadeau, J.M., McBride, N. M., & Lewin, A. B., (2016). Predictors of parent-child agreement on child anxiety diagnoses on the ADIS-IV-C/P. Psychiatry Research, 245(30), 303-310.

Hiller, R. (2016). The effect of targeting tolerance of children’s negative emotions among anxious parents of children with anxiety disorders: A pilot randomised controlled trial. Journal of Anxiety Disorders, 42, 2-9.

Jones, T. L., & Prinz, R. J. (2005). Potential roles of parental self-efficacy in parent and child adjustment: A review. Clinical Psychology Review, 25(3), 341-363. 

Kim, J., Chan, Y., McCauley, E., & Vander Stoep, A. (2016). Parent-child discrepancies in reporting of child depression in ethnic groups. The Journal for Nurse Practitioners, 12(6), 374-380.

Kochanska, G., Kim, S., Boldt, L., & Nordling, G. (2017). Promoting toddlers’ positive social-emotional outcomes in low-income families: A play-based experimental study. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 42(5), 700-712.

Kodjebacheva, G., Sabo, T., & Xiong, J. (2016). Interventions to improve child-parent-medical provider communication: A systematic review. Social Science & Medicine, 166,120-127.

Landreth, G. L., & Bratton, S. C. (2005). Child parent relationship therapy(CPRT): A 10-session filial therapy model. Taylor & Francis.

Mohan, S., Nayak, R., Thomas, R., & Ravindran, R. (2015). The effect of entonox, play therapy and a combination on pain relief in children: A randomized controlled trial. Pain Management Nursing, 16(6), 938-943.

N’zi, A., Lucash, R., Clionsky, L., & Eyber, S. (2017). Enhancing Parent-Child Interaction Therapy with Motivational Interviewing Techniques. Cognitive and Behavioral Practice, 24(2), 131-141.

Peck–Murray, J. (2015). Utilizing everyday items in play to facilitate hand therapy for pediatric patients. Journal of Hand Therapy, 28(2), 228-232.

Pennell, C., Whittingham, K., Boyd, R., Sanders, M., & Colditz, P. (2012). Prematurity and parental self-efficacy: The preterm parenting & self-efficacy checklist. Infant Behavior and Development, 35(4), 678-688.

Pianta, R. C.(1992).Child-parent relationship scale. Unpublished measure, University of Virginia.

Ramassini, K. K. (2000). Parenting self-efficacy. Unpublished doctoral dissertation, University of Georgia, Georgia.

Ray, D. C., Blanco, P. J., Sullivan, J. M., & Holliman, R. (2009). An exploratory study of child-centered play therapy with aggressive children. International Journal of Play Therapy, 18(3), 162. 

Regev, D., & Snir, S. (2015). Objectives, interventions and challenges in parent-child art psychotherapy. The Arts in Psychotherapy, 42, 50-56.

Salo, S., Kivistö, K., Korja, R., Biringen, Z., Tupola, S., Kahila, H., & Kivitie-Kallio, S. (2009). Emotional availability, parental self-efficacy beliefs, and child development in caregiver-child relationships with buprenorphine-exposed 3-year-olds. Parenting: Science and Practice, 9(3,4), 244-259. 

Sim Doh, H., Kim, M., Shin, N., Song, S., & Kim, S. (2016). The effectiveness of a parenting education program based on respected parents & respected children for mothers of preschool-aged children. Children and Youth Services Review, 68,115-124.

Stover, C., Zhou, Y., Kiselica, A., Leve, L., Neiderhiser, J., & et al. (2016). Marital hostility, hostile parenting, and child aggression: Associations from toddlerhood to school age.Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 55(3), 235-242.

Stulmaker, H., & Ray, D. (2015). Child-centered play therapy with young children who are anxious: A controlled trial. Children and Youth Services Review, 57, 127-133.

Taylor, S. (2006). An investigation of the relationship between Black single mothers' myth/stereotype acceptance, parental self efficacy, and childrearing practices.Boston College Dissertations and Theses.

Trunzo, A. C. (2006). Engagement, parenting skills, and parent-child relations as mediators of the relationship between parental self-efficacy and treatment outcomes for children with conduct problems.University of Pittsburgh.

Turner, L. A., & Johnson, B. (2003). A model of mastery motivation for at-risk preschoolers. Journal of Educational Psychology, 95(3), 495. 

Wittkowski, A., Dawling, H., & Smith, D. M. (2016). Does engaging in a Group-Based Intervention increase parental self-efficacy in parents of preschool children? A systematic review of the current literature. Journal of Child & Family Studies, 25(11), 3173-3191.

Young L. (2011). Exploring the relationship between parental self-efficacy and social support systems.Dissertations: Samantha Iowa State University.