نقش واسطه ‎ای پرخاشگری واکنشی در رابطه بین حساسیت به قربانی شدن و احساس تنهایی

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی

مقاله 8، دوره 15، شماره 60، تیر 1398، صفحه 435-446   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

تورج هاشمی¹؛ مینا محبی^{* 2}؛ فاطمه علیزاده مارالانی³

¹استاد گروه روان‎شناسی تربیتی دانشگاه تبریز

²دکتری تخصصی روان‌شناسی تربیتی دانشگاه تبریز

³کارشناسی ارشد روان‌شناسی تربیتی دانشگاه تبریز

چکیده

هدف این پژوهش بررسی نقش واسطه‎ای پرخاشگری واکنشی در رابطه بین حساسیت به قربانی شدن با احساس تنهایی در نوجوانان بود. 349 دانش‌آموز پسر مقطع راهنمائی با استفاده از روش‌ نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. ابزار اندازه‌گیری پژوهش شامل پرسشنامه حساسیت به عدالت، پرسشنامه پرخاشگری واکنشی‌ـ‌کنشی و مقیاس احساس تنهایی بود. سپس سیاهه حساسیت به عدالت (بوندو و السنر، ۲۰۱۵)، پرسشنامه پرخاشگری کنشی واکنشی (رین و دیگران، ۲۰۰۶) و مقیاس احساس تنهایی(راسل، ۱۹۹۶) اجرا شدند. جهت تجزیه و تحلیل داده‌های پژوهشاز روش تحلیل مسیر و آزمون بوت استرپ استفاده شد. نتایج نشان داد که حساسیت به قربانی شدن و احساس تنهایی به ترتیب پیشایند و پیامد معنی‌دار پرخاشگری واکنشی هستند. به علاوه، نتایج نشان داد که پرخاشگری واکنشی در ارتباط بین حساسیت به قربانی شدن و احساس تنهایی نقش واسطه‌ای دارد. درنهایت، این یافته‌ها می‌تواند برای مشاوران مدارس، روانشناسان تربیتی و معلمان در کاهش مشکلات پرخاشگری نوجوانان کمک‌کننده باشد.

کلیدواژه‌ها

احساس تنهایی؛ پرخاشگری واکنشی؛ حساسیت به قربانی شدن

مراجع

داورپناه، ف. (1373). هنجاریابی نسخه تجدیدنظر شده مقیاس احساس تنهایی UCLA(برای دختران 12 تا18 ساله در تهران).پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی.

رحیم‌زاده، س.، بیات، م. و اناری، آ. (1388). احساس تنهایی و خوداثربخشی اجتماعی در نوجوانان. فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 6(22)، 96 -87.

رحیم‎زاده، س.، پوراعتماد، ح.، عسگری، ع. و حجت، م. (1390). مبانی مفهومی احساس تنهایی: یک مطالعه کیفی. فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 8(30)، 141 -123.

فرحان‌فر، م.، نادی، م. و مولوی، ح. (1394). تاثیر تعهد دینی، دلبستگی دینی و همدلی بر پرخاشگری در بین دانش‌آموزان مقطع دبیرستان. پژوهش‌های علوم شناختی و رفتاری، 5(1)، 80 -67.

وزیری، ش. و لطفی‌عظیمی، ا. (1390). تاثیر آموزش همدلی در کاهش پرخاشگری نوجوانان. فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 8(30)، 175 -167.

 

Al-Yagon, M. (2008). On the links between aggressive behaviour, loneliness, and patterns of close relationships among non-clinical school-age boys. Research in Education, 80(1), 75-92.

Asher, S. R., & Paquette, J. A. (2003). Loneliness and peer relations in childhood. Current Directions in Psychological Science, 12(3), 75-78.

Baumert, A., & Schmitt, M. (2012). Personality and information processing. European Journal of Personality, 26, 87-89.

Bondü, R., Rothmund, T., & Gollwitzer, M. (2016). Mutual long-term effects of school bullying, victimization, and justice sensitivity in adolescents. Journal of Adolescence, 48,62-72.

Bondü, R., & Elsner, B. (2015). Justice sensitivity in childhood and adolescence. Social Development, 24(2), 420-441.

Bondü, R., & Esser, G. (2015). Justice and rejection sensitivity in children and adolescents with ADHD symptoms. European Child & Adolescent Psychiatry, 24(2), 185-198.

Bondü, R., & Krahé, B. (2015). Links of justice and rejection sensitivity with aggression in childhood and adolescence. Aggressive Behavior, 41(4), 353-368.

Bondü, R., & Richter, P. (2016). Interrelations of justice, rejection, provocation, and moral disgust sensitivity and their links with the hostile attribution bias, trait anger, and aggression. Frontiers in Psychology, 7, 1-15.

Bondü, R., Sahyazici-Knaak, F., & Esser, G. (2017). Long-term associations of justice sensitivity, rejection sensitivity, and depressive symptoms in children and adolescents.Frontiers in Psychology, 8, 1-14. 

Caspi, A., & Roberts, B. W. (1999). Personality continuity and change acrossthe life course, in Handbook of Personality.L. A. Pervin & O. P. John Theory and Research(pp. 300-346). New York, NY: Guilford Press.

Caspi, A., & Roberts, B. W. (2001). Personality development across the life course: The argument for change and continuity. Psychological Inquiry, 12(2), 49-66. 

Conner, K. R., Duberstein, P. R., Conwell, Y., & Caine, E. D. (2003). Reactive aggression and suicide: Theory and evidence. Aggression and violent behavior, 8(4), 413-432.

Crick, N. R., & Dodge, K. A. (1996). Social information-processing mechanisms on reactive and proactive aggression. Child Development, 67(3), 993-1002. 

Dar, Y., & Resh, N. (2001). Exploring the multifaceted structure of sense of deprivation.European Journal of Social Psychology, 31(1), 63-81.

Dinić, B. M., & Wertag, A. (2018). Effects of Dark Triad and HEXACO traits on reactive/proactive aggression: Exploring the gender differences. Personality and Individual Differences, 123, 44-49.

Dollard, J., Miller, N. E., Doob, L. W., Mowrer, O. H., & Sears, R. R.(1939). Frustration and Aggression.New Haven, CT, US: Yale University Press.

Fite, P. J., Schwartz, S., & Hendrickson, M. (2012). Childhood proactive and reactive aggression: Differential risk for substance use? Aggression and Violent Behavior, 17(3), 240-246.

García-Sancho, E., Salguero, J. M., Vasquez, E. A., & Fernández-Berrocal, P. (2016). Validity and reliability of the Spanish version of the displaced aggression questionnaire. Psicothem, 28, 96-101.

Gollwitzer, M., Rothmund, T., & Süssenbach, P. (2013). The Sensitivity to Mean Intentions (SeMI) model: Basic assumptions, recent findings, and potential avenues for future research. Social and Personality Psychology Compass, 7, 415-426.

Gollwitzer, M., Süssenbach, P., & Hannuschke, M. (2015). Victimization experiences and the stabilization of victim sensitivity. Frontiers in Psychology, 6, 1-12.

Higgins, E. T. (1997). Beyond pleasure and pain. Americanpsychologist, 52(12), 1280-1300.

Higgins, E. T. (2012a). Beyond pleasure and pain: How motivation works. Oxford: Oxford University Press. 

Higgins, E. T. (2012b). Regulatory focus theory. P. A. van Lange, A. W. Kruglanski, & E. T. HigginsHandbook of Theories of Social Psychology(pp. 483- 504). London: Sage Publications.

Hubbard, J. A., McAuliffe, M. D., Morrow, M. T., & Romano, L. J. (2010). Reactive and proactive aggression in childhood and adolescence: Precursors, outcomes, processes, experiences, and measurement. Journal of Personality, 78(1), 95-118.

Jonas, E., McGregor, I., Klackl, J., Agroskin, D., Fritsche, I., Holbrook, C., & & et al.(2014). Threat and defense: From anxiety to approach. J. M. Olson & M. P. Zanna Advances in Experimental Social In Psychology(pp.219-286). San Diego,CA: Academic Press.

Law, A. K., & Fung, A. L. (2013). Different forms of online and face-to-face victimization among schoolchildren with pure and co-occurring dimensions of reactive and proactive aggression. Computers in Human Behavior, 29, 1224-1233.

Maltese, S., & Baumert, A. (2019). Linking longitudinal dynamics of justice sensitivity and moral disengagement. Personality and Individual Differences, 136, 173-177.

Maltese, S., Baumert, A., Schmitt, M. J., & MacLeod, C. (2016). How victim sensitivity leads to uncooperative behavior via expectancies of injustice. Frontiers in Psychology, 6,1-11.

Martinelli, A., Ackermann, K., Bernhard, A., Freitag, C. M., & Schwenck, C. (2018). Hostile attribution bias and aggression in children and adolescents: A systematic literature review on the influence of aggression subtype and gender. Aggression and Violent Behavior,39(1), 25-32.

McCreery, M. P., & Krach, S. K. (2017). How the human is the catalyst: Personality, aggressive fantasy, and proactive-reactive aggression among users of social media. Personality and Individual Differences, 133, 91-95.

Pérez-Fuentes, C., Jurado, M. M., Martínez, C., Rubio, I. M., &Gázquez. J. J. (2016). Sensation-seeking and impulsivity as predictors of reactive and proactive aggression in adolescents. Frontiers in psychology, 7, 1-8. 

Pouw, L. B., Rieffe, C., Oosterveld, P., Huskens, B., & Stockmann, L. (2013). Reactive/proactive aggression and affective/cognitive empathy in children with ASD. Research in Developmental Disabilities, 34(4), 1256-1266.

Pouwels, J. L., Scholte, H. J., Noorden, H. J., & Cillessen, H. N. (2016). Interpretations of bullying by bullies, victims, and bully-victims in interactions at different levels of abstraction. Aggressive Behavior, 42, 54-65. 

Raine, A., Dodge, K., Loeber, R., Gatzke‐Kopp, L., Lynam, D., Reynolds, C., & et al. (2006). The reactive-proactive aggression questionnaire: Differential correlates of reactive and proactive aggression in adolescent boys. Aggressive Behavior, 32(2), 159-171.

Rothmund, T., Gollwitzer, M., Bender, J., & Klimmt, C. (2015). Short- and long-term effects of video game violence on interpersonal trust. Media Psychology, 18(1), 106-133.

Russell, D. (1996). UCLA Loneliness Scale (Version 3): Reliability, validity, and factor structure. Journal of Personality Assessment, 66, 20-40.

Sabag, K., & Schmitt, M. (2016). Handbook of social justice theory and research(pp. 10-14). New York, NY: Springer.

Scarpa, A., Haden, S. C., & Tanaka, A. (2010). Being hot-tempered: Autonomic, emotional, and behavioral distinctions between childhood reactive and proactive aggression. Biological Psychology, 84(3), 488-496.

Schinka, K. C., van Dulmen, M. H., Mata, A. D., Bossarte, R., & Swahn, M. (2013). Psychosocial predictors and outcomes of loneliness trajectories from childhood to early adolescence. Journal of Adolescence, 36(6), 1251-1260.

Siyez, D. M., & Baran, B. (2017). Determining reactive and proactive aggression and empathy levels of middle school students regarding their video game preferences. Computers in Human Behavior, 72, 286-295.

Sokol, N., Bussey, K., Rapee, M. R. (2015). The effect of victims' responses to overt bullying on same-sex peer bystander reactions. Journal of School Psychology, 53. 375-391.

Swails, L. W. (2014). Associations between aggression and loneliness: An examination of the mediating role of social preference. Doctoral dissertation, University of Kansas.

Vitaro, F., Brendgen, M., Barker, E. D. (2006). Subtypes of aggressive behaviors: a developmental perspective. International Journal of Behavioral Development, 30, 12-19.

White, B. A., & Turner, K. A. (2014). Anger rumination and effortful control: Mediation effects on reactive but not proactive aggression. Personality and Individual Differences, 56, 186-189.