تاثیر کاربرد گلایسین بتائین بر عملکرد و ویژگی های فیزیولوژیک رقم های گندم دیم در کرمانشاه

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 6، دوره 12، شماره 41، تیر 1399، صفحه 78-85   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

مهدی روزرخ^*

استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

چکیده

به منظور بررسی پاسخ عملکرد و ویژگیهای فیزیولوژیکی رقم های گندم دیم (Triticum aestivum L.)به کاربرد خارجی گلایسین بتائین ،آزمایشی بصورت فاکتوریل و در قالب بلوکهای کامل تصادفی در چهار تکرار، در سال زراعی 95-1394 در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه انجام شد. تیمارها شامل چهار رقم گندم منتخب (سرداری و آذر2 ،متحمل به خشکی)و (رصد و اوحدی ،حساس به خشکی )، و چهار سطح کاربرد گلایسین بتائین در دو مرحله رشدی ابتدای سنبله دهی و آغاز پر شدن دانه ها بود. نتایج نشان داد، بین رقم ها در بیشتر ویژگی ها تفاوت معنی داری وجود داشت و رقم سرداری در اغلب موارد برتر از سایر رقم ها ظاهر شد،به نحوی که بالاترین عملکرد دانه و پرولین (88/3571 کیلوگرم در هکتار ) و پرولین دانه (94/29 میکرو مول بر گرم )را داشت.محلولپاشی گلایسین بتائین در غلظت 100میلی مولار باعث افزایش معنی دار طول سنبله، وزن هزار دانه،عملکرد دانه،شاخص برداشت و میزان پرولین دانه شد.بررسی برهمکنش رقم در گلایسین بتائین نشان داد که در غلظت 100 میلی مولار گلایسین بتائین ،پرولین تنها در دو رقم متحمل به خشکی سرداری و آذر2،بیشترین میزان و با تفاوت معنی دار از سایر سطوح محلولپاشی بود ،بنابراین در مجموع می توان بیان کرد که بین میزان پرولین و عملکرد دانه در رقم های متحمل به خشکی در گندم رابطه مثبتی وجود دارد . و بنا براین می توان محتوای پرولین را به عنوان معیار مناسبی در پیش بینی تحمل به خشکی رقم های گندم دیم توصیه کرد .

کلیدواژه‌ها

سرداری؛ متحمل به خشکی؛ پرولین؛ محلولپاشی؛ بذر

مراجع

آقایی سربرزه، م.، ر. رجبی، ر. حق پرست و ر. محمدی.1387 .بررسی و انتخاب ژنوتیپ های گندم نان با استفاده از صفات فیزیولوژیک و شاخص های تحمل به خشکی .نهال و بذر. 24(3) :599-579 .

اکبری،ا.، م.ج. زارع، ع. ا. محرابی و ع.ا. نصراالله نژاد.1390 .بررسی تأثیر کود فسفر و محلول پاشی کلات آهن در میزان جذب عناصر کم مصرف، میزان پرولین و کربوهیدرات های محلول در گندم نان و تعدادی از گونه های اجدادی آن در شرایط دیم. نشریه تولید گیاهان زراعی جلد ششم، شماره اول:17-1 .

جعفر نژاد،ا.، ح. آقایی و گ. نجفیان.1392 .صفات مؤثر بر عملکرد دانة ژنوتیپ های گندم در شرایط آبیاری مطلوب و تنش خشکی دورة زایشی. به نژادی گیاهان زراعی و باغی، دوره 1 ، شماره 1: 22-11 .

حسین پور،ط.، م. روستایی، ع. احمدی، م. بهاری، ر. دریکوند و ف. بازوند. 1391 .تعیین روابط صفات زراعی با عملکرد دانه در ژنوتی پهای پیشرفته گندم دیم. مجله علوم کشاورزی دیم ایران جلد 1 ،شماره2: 39-26 .

رحیمی تشی،ط.،و.نیکنام.1394.بررسی تأثیر پیش تیمار سالیسیلیک اسید بر برخی پاسخ های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گندم Triticum aestivum L. به تنش شوری.مجله پژوهشهای گیاهی (مجله زیست شناسی ایران).جلد28،شماره306:2-297

ریاحی،ن.،ح.فرحبخش و ا.پسندی پور.1390 .اثر استعمال خارجی پرولین، گلایسین بتائین، سالیسیلیک اسید و آسکوربیک اسید بر کاهش اثرات تنش خشکی در گیاه سورگوم.یازدهمین سمینار سراسری آبیاری و کاهش تبخیر.کرمان.

فرشاد فر،ع.،و همکاران.1392 .ارزیابی ژنوتی پهای گندم نان برای تحمل خشکی با استفاده از صفات آگرو-فیزیولوژیک. مجله زراعت دیم ایران، جلد 1، شماره 3: 85-65.

نواب پور،س.وگ.کاظمی.1392 .مقایسه ارقام مختلف گندم و بررسی روابط بین صفات آن ها با استفاده از روش های آماری یک و چندمتغیره.نشریه تولید گیاهان زراعی،جلد6،شماره:1:203-191 .

Agboma.P.C.,M.G.K.Jones.,P.Peltonen-Sainio., H.Rita., and E. Pehu .1997.Exogenous Glycinebetaine Enhances Grain Yield of Maize, Sorghum and Wheat Grown Under Two Supplementary Watering Regimes. J. Agron. Crop Sci.178(1): 29–37.

Amede ,T.,and S.Schubert.2003.Mechanisms of drought resistance in grain legumes I:Osmotic adjustment .Ethiop. J. Sci. Vol 26:37-46(10).

Bates, L.S.,R.P. Waldren., and I.D.Teare.1973. Rapid determination of free proline for water stress studies. Plant. soil. 39:205-207.

Bhatti,KH.H.,S.Anwar.,KH.Nawaz.,KH.Hussain.,E.H.Siddiqi,R.Usmansharif.,A.Talat.,and A.Khalid.2013. Effect of Exogenous Application of Glycinebetaine on Wheat (Triticum aestivum L.) Under Heavy Metal Stres Middle-East J. Sci. Res., 14 (1): 130-137.

Bray. E.A., J.Bailey – Serres., and E.Weretilnyk.2000. Response to abiotic stress. pp:1158-1175. In :Molecular biology and biochemistry of plants (Buchanan. B.B). Am. Soc. Plant. Physiol.1376P.

Chen.T.H. H., and N. Murata. 2002.Enhancement of tolerance of abiotic stress by metabolic engineering of betaines and other compatible solutes. Curr. Opin. Plant. Biol.5: 250-257.

Chen.T.H.,and N.Murata.2011. Glycinebetaine protects plants against abiotic stress: mechanisms and biotechnological applications. Plant. Cell . Environ.Vol31(1):1-20.

Díaz-Zorita .M., M.V.Fernández-Canigia.,and G.A.Grosso.2001.Applications of Foliar Fertilizers Containing Glycinebetaine Improve Wheat Yields. J. Agron. Crop. Sci.Vol 186(3):209–215.

Fouda.H.M.,A.E.M. Sharaf.,A.F. Magda .,M.A.F.Shalaby., and E.S.A.kasem.2017. Exogenous glycinebetaine mitigate drought stress in wheat (Triticum aestivum L.) cultivars . Int. J. Innov.Sci. Vol. 4 Issue 7.

Moinnuddin.A., and R.Khanna – Chopra.2004 Osmotic adjustment in chickpea in relation to seed yield and yield parameters.Crop. Sci.44:449-455

Nofouzi,F.,V.Rashidi and A.R.Tarinejad.2008.Path Analysis of Grain Yield with Its Components in Durum Wheat under Drought Stress. International Meeting on Soil Fertility Land Management and Agroclimatology. Turkey, pp: 681-686.

Quan.R.,M.Shang.,H.Zhang.,Y.Zhao., and J.Zhang.2004.Engineering of enhanced glycine betaine synthesis improves drought tolerace in maize.Plant. Biotechnol. J.Nov;2(6):477-86

Raza.M.A.S.,M.F.Saleem.,M.Jamil., and I.H.Khan.2014. Impact of foliar applied glycinebetaine on growth and physiology of wheat (Triticum aestivum L.) under drought conditions.Pak. J. Agri.Sci.,Vol.51(2),327-334.

Raza.M.A.S.,M.F. Saleem., G.M.Shah.,I.M.Khan.,and A.Raza.2014.Exogenous application of glycinebetaine and potassium for improving water relations and grain yield of wheat under drought. J.

Soil. Sci. Plant. Nut. 2014, 14(2), 348-364. Sawahel.W.,2003.Improved performance of transgenic glycinebetaine accumulation rice plants under drought stress.Biol. Plantarum.47(1):39-44. Yancey.P.H. 2001.Water stress, osmolytes and proteins. Am.Zool.41(4):699-209.