بررسی تنوع ژنتیکی برخی ارقام مرکبات شمال ایران با استفاده از نشانگرهای مولکولی ریز ماهواره

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 21، دوره 12، شماره 41، تیر 1399، صفحه 271-280   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

بابک باباخانی^{* 1}؛ یلدا نقاشی²؛ سیدافشین حسینی بلداجی³؛ مهدیه هوشنی⁴

¹گروه زیست شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن، تنکابن، ایران

²گروه زیست شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکاین، مازندران، ایران.

³گروه زیست شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی، تهران، ایران

⁴گروه زیست شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن، مازندران، ایران

چکیده

چکیده
در این مطالعه تنوع ‌ژنتیکی 29 رقم مرکبات شامل ارقام پرتقال، نارنگی، نارنج، پوملو و تیپ‌های طبیعی با استفاده از هشت جفت آغازگر ریز ماهواره‌ای مورد ارزیابی قرار گرفت. DNA ژنومی استخراج شده از نمونه-های گیاهی با این آغازگرها تکثیر و محصولات حاصل با استفاده از ژل پلی اکریل آمید الکتروفورز شدند. از مجموع 97 باند امتیازدهی شده برای نشانگر ISSR، تعداد 78 باند معادل 22/80 درصد باندها چند شکل بودند. بیشترین و کمترین درصد چند شکلی به‌ترتیب آغازگرهای ISSR-8 با 90% و ISSR-5 با 73% باند، چند شکل نشان دادند. متوسط مقدار PIC در این آزمون 18/0 بود. بیشترین مقدار PIC برای آغازگرهای ISSR-6 وISSR-8 با 27/0 و کمترین میزان برای آغازگر ISSR-1 با 12/0 گزارش شد. بر اساس این مطالعه، دندروگرام حاصل از تجزیه خوشه‌ای به‌ روش UPGMA با ضریب تشابه تطابق ساده، ارقام مورد بررسی به پنج گروه اصلی طبقه بندی شدند. در این بررسی، پوملو در خوشه‌ای مجزا قرار گرفت. بر اساس نشانگر مولکولی ISSR ، نارنگی انشو سوجی یاما و کلمانتین نولس را در دو گروه مجزا قرار گرفتند. بنابراین، این نشانگر مولکولی سطوح مختلفی از تنوع را در سطح ژنوم ارایه می‌دهد که می‌تواند در مدیریت ژرم ‌پلاسم و ذخایر توارثی مفید باشد. تجزیه تنوع ژنتیک و روابط خویشاوندی در مرکبات، اطلاعات مفیدی را برای برنامه-های اصلاحی، انتخاب و ثبت ارقام جدید فراهم می‌کند.

کلیدواژه‌ها

پرتقال؛ تجزیه خوشه ای؛ ژنوتیپ؛ گروه بندی؛ نشانگر ریزماهواره

مراجع

شفیعی زرگر، ع.، ر. اسلامی زاده. 1384. ارزیابی و شناسایی درختان مرکبات دارای تنوع ژنتیکی بارز در منطقه شمال خوزستان. چهارمین کنگره علوم باغبانی ایران. 17-19 آبان ماه، دانشگاه فردوسی مشهد،76 صفحه.

گلعین ب. 1384. شناسایی و جداسازی ریزماهواره های مرکبات به منظور تشخیص هیبریدها و ارزیابی پرتقال و نارنگی ایرانی. پایان نامه دکترا. دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران. 117

نقوی، م. ر.، ب. قره یاضی .، ق. حسینی سالکده. 1388. نشانگرهای مولکولی. انتشارات دانشگاه تهران. 330-334 .

Barkley, N.A., M.L. Roose,   R.R. Krueger and C.T. Federici. 2006. Assessing genetic diversity and population structure in a citrus germplasm collection utilizing simple sequence repeat markers (SSRs). Theor. Appl. Genet. 112: 1519–1531.

Bernet, G.P., P.F. Mestre, J.A. Pina and M.J. Asins. 2004. Molecular discrimination of lemon cultivars. HortSci. 39: 165-169.

Campos, E.T., M.A.G. Espinosa, M.L. Warburton, A.S. Varela and A.V. Monter. 2005. Characterization of Mandarin (Citrus spp.) using morphological and AFLP markers. Interciencia. 30 (11):687-693.

Dehestani, A., S.k. Kazemitabar and H. Rahimian.  2007. Assessment of Genetic Diversity of Navel Sweet Orange Cultivars Grown in Mazandaran Province Using RAPD Markers. Asi. J. of Plant Sci. 6(7):1119-1124.

Fang, D.Q. and M.L. Roose .1997. Identification of closely related Citrus cultivars with intersimple sequence repeat markers. Theor. Appl. Genet. 95: 408–417.

Ghanbari, A., .N.B. Jelodar and H. Rahimiyan. 2009. Studying genetic diversity in Satsuma (Citrus unshiu) mandarin utilizing microsatellite markers. Int. J. of Agr. Res. 4(2):88-96.

Golein, B., M. Bigonah, M. Azadvar and M. Golmohammadi. 2012. Analysis of genetic relationship between ‘Bakraee’ (Citrus sp.) and some known Citrus genotypes through SSR and PCR-RFLP markers. Sci. Hort. 148:147–153.

Jannati, M., R. Pourjanabad and Z. Salehi. 2009. Genetic diversity analysis of Iranian citrus varieties using micro satellite (SSR) based markers. J of Hort and Forest. 1(7): 120-125.

Malik, S.K., M.R. Rohini, S. Kumar, R. Choudhary, D.  Pal, and R. Chaudhury. 2012. Assessment of genetic diversity in sweet orange [Citrus sinensis (L.) Osbeck] cultivars of India using morphological and RAPD markers. Agri. Res. 1(4):317–324.

Mohammadi, S.A. and B.M.  Prasanna. 2003. Analysis of genetic diversity in crop plants: Salient statistical tools and considerations. Crop Sci. 43: 1235-1248.

Murry, M.G.,  and W.F. Thompson.  1980. Rapid isolation of high molecular weight plant DNA. Nucleic Acids Res. 8: 4321-4325.

Rouhi Ghorabaie, H.R., F.R. Ghazvini, B. Golein and A.R. Nabipour. 2010. Identification of some Citrus accessions in a Citrus germplasm utilizing simple sequence repeat markers (SSRs). Hort. Envir. Biotchnol. 51: 343–347.

Shahsavar, A.R., K. Izadpanah, E. Tafazoli and B.E.S. Tabatabaei .2007. Characterization of citrus germplasm including unknown variants by inter-simple sequence repeat (ISSR) markers. Sci. Hort. 112: 310-314.

Soost, R.K. and M.L. Roose .1996. Citrus In: Fruit Breeding. Tree and Tropical Fruits. John Wiley and Sons, pp. 257–323.

Tripolitsiotis, C., N. Nikoloudakis, A. Linos and M. Hagidimitriou. 2013. Molecular Characterization and Analysis of the Greek Citrus Germplasm. Not. Bot. Hort. Agri. 41(2):463-471.

Uzun, A., O. Gulsen, U.  Seday, T. Yesiloglu, Y. Aka-kacar and O. Tuzcu. 2011. Investigation of genetic relationshipsamong trifoliata oranges and their hybrid relatives based on ISSR markers. Rom. Biotechnol. Lett. 4:6430-6438.

Uzun, A., O. Gulsen, T.  Yesiloglu, Y.  Aka-Kacar and O. Tuzcu .2012. Distinguishing grapefruit and pummelo accessions using ISSR markers. Czech J. Genet. Plant Breed. 46: 170–177.