بررسی تأثیرات تراکم شهری بر سیستم حمل و نقل درون شهری (مطالعه موردی: بافت مرکزی شهر ایلام)

آمایش محیط

مقاله 9، دوره 12، شماره 47، اسفند 1398، صفحه 163-182   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

رمضان کرمی¹؛ مسلم رستمی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری شهرسازی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

²(استادیار گروه برنامه‌ریزی شهری، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران)

چکیده

 
راهبرد بلند مرتبه‌سازی و توسعه فضایی در ارتفاع به عنوان محصول رشد جمعیت و همچنین کمبود زمین مناسب جهت ساخت و ساز دهه‌های اخیر در شهرهای جهان به ویژه شهرهای بزرگ رواج یافته است. در شهر ایلام مانند بیشتر شهرهای ایران هسته اصلی و مرکزی شهر در بافت قدیمی این شهر که عمده‌ترین مراکز سیاسی و تجاری را نیز شامل می‌شود قرار دارد. این بخش مرکزی شهر ایلام به علت ساختار شهری و پراکنش کاربری‌های جاذب سفر که در این قسمت از شهر واقع ‌شده، حجم زیادی از جابجایی‌هایی سطح شهر را به خود اختصاص داده است. در این پژوهش سعی گردیده است با تحلیلی علمی و مبتنی بر دانش، اثرات کارکردی تراکم ساختمانی بر شبکه حمل‌ونقل در بافت مرکزی شهر ایلام مورد تجزیه ‌و تحلیل قرار گیرد. پژوهش حاضر با رویکرد توسعه­ای– کاربردی و ترکیبی از روش‌های تحقیق (توصیفی/ تحلیلی و میدانی) به بررسی موضوع در بافت مرکزی شهر ایلام پرداخته است. لازم به ذکر است جهت تجزیه و تحلیل یافته­ها از نرم­افزارهای Visio^، Grafer، ArcGIS، SPSS و دیگر برنامه‌های موردنیاز و تکنیک آنتروپی (Entropy) استفاده گردیده است. بر اساس نتایج تحقیق، ضعف دسترسی و ساختار نامناسب شبکه حمل و نقل شهری و موقعیت فضایی کاربری‌ها و تراکم ساختمانی بیش از حد در بافت قدیم (مرکزی) شهر، نارسایی در سامانه حمل و نقل عمومی را به‌وجود آورده و نامنسجم بودن تردد عابر پیاده و وسایل نقلیه در ساختار شهری بافت مرکزی ایلام را نشان می‌دهد.

کلیدواژه‌ها

بافت مرکزی؛ شهر ایلام؛ تراکم شهری؛ حمل و نقل؛ مدل آنتروپی

مراجع

 

1-   حسین زاده دلیر، کریم(1380)، برنامه ریزی ناحیه ای، چاپ اول، انتشارات سمت.

2-     دلشاد، فریده و شمس، مجید(1398)، تحلیل نظام سکونت گاهی استان ایلام در راستای تعادل بخشی فضایی در چند دهه‌ی اخیر تا 1390، فصل نامه آمایش محیط، شماره 46.

3-     زریونی، محمدرضا (1374)، میزان سفرسازی بناها، انتشارات وزارت مسکن و شهرسازی.

4-   سالنامه آماری ایلام (1345 تا 1390)، مرکز آمار ایران.

5-   سرور، هوشنگ و دیگران )1389)، بررسی تأثیرات افزایش تراکم ساختمانی بر شبکه حمل و نقل بافت قدیم شهر تبریز، فصلنامه مطالعات مدیریت شهری، شماره 4.

6-      سلطانی، علی و اطمیانی، رویا (1391)، نقش تراکم شهری در وابستگی به اتومبیل(مطالعه موردی سه ناحیه مسکونی منطقه یک شهر شیراز)، مجله مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه ای، سال دوم، شماره 5.

7-     شعبانپور، زهرا، شکرگزار، اصغر و جعفری مهرآبادی، مریم (1398)، بررسی عوامل مؤثر بر قیمت مسکن(مطالعه موردی: شهر رشت)، فصل نامه آمایش محیط، شماره 46.

8-     شیعه، اسماعیل (1386)، مبانی برنامه‌ریزی شهری، انتشارات دانشگاه علم و صنعت، چاپ هجدهم، تهران.

9-   عزیزی، محمدمهدی (1383)، تراکم در شهرساری: اصول و معیارهای تعیین تراکم شهری، چاپ دوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.

10- عزیزی، محمدمهدی (1382)، تراکم در شهرسازی اصول و معیارهای تعیین تراکم شهری، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

11- فرید، یدالله (1388)، جغرافیا و شهرسازی، انتشارات دانشگاه تبریز.

12- قلندریان، ایمان (1390)، تأثیر برنامه‌ریزی کاربری اراضی برحمل و نقل شهری، مجله سپهر، شماره 89.

13- کریمی‌نیا، جلال (1381) بررسی نقش مداخلات دولت در شکل‌گیری تراکم ساختمانی و تدوین مکانیزم‌های اجرایی آن مطالعه موردی مناطق سراج و بریجستون در شهر شیراز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشگاه شیراز.

14- ملکی، سعید و مودت، الیاس (1392)، مدل و تکنیک‌های برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، انتشارات راد نواندیش، تهران.

15- مومنی، مهدی (1377)، اصول و روشهای برنامه ریزی ناحیه ای، انتشارات گویا.

16-  مهندسین مشاور بعد تکنیک (1391)، مطالعات طرح جامع شهر ایلام، اداره کل راه و شهرسازی استان.

17- مهندسین مشاور بعد تکنیک (1394)، مطالعات ترافیکی و اجتماعی طرح جامع شهر ایلام، اداره کل راه و شهرسازی استان ایلام.

18- مهندسین مشاور بعد تکنیک (1395)، مطالعات طرح جامع شهرایلام، اداره کل راه و شهرسازی استان

19- نظریان، اصغر و گودرزی، داود (1392)، ساختار فیزیکی- کالبدی شهرها و نقش آن در ترافیک(مطالعه موردی: شهر بروجرد)، فصل نامه آمایش محیط، شماره 23.

20-  Burton , E.2000.The compact citi, Just or Just compact,A preliminary analysis, urban studies.

21-  Creighton, L.Roger.1970.urban transportation planning university, Illionis, Urbana.

22-  Gordon, P. and Richardson, H. (1997), Are Compact Cities a Desirable Goal? American Planning Association Journal, 63(1).

23-  Richardson, B. C.(2005), Toward a policy on a sustainable transportation system, Transportation Research Record, 1670: 27–34.

24-  - Soltani, A. (2014), Design for Movement, Scholar’s Press, Berlin.