طراحی و تبیین مدل نهادینه سازی راهبرد توانمندسازی فردی از مجرای رسانه جمعی تلویزیون

پژوهش های مدیریت راهبردی

دوره 26، شماره 76، خرداد 1399، صفحه 129-155   

نوع مقاله: علمی _ پژوهشی

نویسندگان

میثم سام بند¹؛ علی اکبر فرهنگی^{* 2}؛ جمشید صالحی صدقیانی³؛ محمدرضا قائدی⁴

¹دانشجوی دکترای مدیریت رسانه ای، واحد بین الملل کیش، دانشگاه آزاد اسلامی، جزیره کیش، ایران

²استاد مدیریت، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران

³استاد مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

⁴استادیار علوم سیاسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

چکیده

هر انسانی قابلیت­هایی دارد که درونمایه دستیابی به کمال انسانی را تشکیل می­دهد. فعلیّت این ظرفیت جز از مسیر توانمندسازی فردی قابل تأمین نمی­باشد. جهت تحقق این امر، یکی از انواع نهادهای تأثیرگذار، رسانه است. امروزه ظرفیت انواع رسانه و به ویژه رسانه­های جمعی به اندازه­ای است که به عنوان عاملی در توسعه انسانی مطرح هستند. یکی از رسانه­های جمعی که به دلیل برخورداری از میزان پوشش، گستردگی نفوذ، تعدد شبکه­های پخش، ژانرهای برنامه­سازی، مداومت ارتباط، مصرف رسانه­ای و نیازهای روزمره مخاطب، دارای قدرت اثر می­باشد، تلویزیون است. هدف این مقاله طراحی مدلی به منظور نهادینه­سازی راهبرد توانمندسازی فردی از مجرای تلویزیون است. روش تحقیق مورد استفاده، آمیخته اکتشافی و با استفاده از راهبرد گونه­شناسی است. جامعه آماری این پژوهش را صاحب­نظران این حوزه تشکیل داده­اند. در بخش کیفی، نمونه آماری با استفاده از روش نمونه­گیری نظری 13 نفر و در بخش کمّی 385 نفر به شیوه نمونه­گیری تصادفی انتخاب گردید. ابزار جمع­آوری داده­ها مصاحبه نیمه­ساختاریافته فردی و پرسشنامه محقق ساخته است. تحلیل داده­ها بر اساس مدلسازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار Smart-PLS انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می­دهد که عوامل محیطی، انسانی، تلویزیون، برنامه­ریزی و ویژگی­های مخاطب می­توانند متغیر توانمندسازی فردی را پیش­بینی کنند. نهایتاً آن­چه به دنبال آن بودیم؛ طراحی مدل نهادینه­سازی راهبرد توانمندسازی فردی از مجرای رسانه جمعی تلویزیون بود که نتایج آزمون مدل نشان می­دهد مدل پیشنهادی در مجموع می­تواند 7/62 درصد از تغییرات مربوط به متغیر وابسته توانمندسازی فردی را تبیین می­کند.

کلیدواژه‌ها

ارتباطات توسعه؛ تلویزیون؛ توانمندسازی فردی؛ توسعه انسانی؛ راهبرد

مراجع

ابراهیمی، مهدی (1393 .(فقر درآمدی، فقر قابلیتی و طرد اجتماعی: روندشناسی تحول مفاهیم در بررسی فقر ومحرومیت، فصلنامه تأمین اجتماعی، دوره 12 ،شماره 4( پیاپی 45 )، صص60-37

اعزازی، شهلا (1373).خانواده و تلویزیون، چاپ اول، گناباد: نشر مرندیز

امیری، مجتبی، محمودی،وحید، افروغ، عمادو نیری، شهرزاد (1392). تبیین چارچوب کارکردی سیمای جمهوری اسلامی ایران جهت توسعه قابلیت های انسانی، فصلنامه راهبرد، سال 22 ،شماره66 .صص85-116

تاج الدین، محمدباقر و رحمتی والا، لیلی (1393).رسانه ملی و توانمندسازی زنان سرپرست خانوار (مورد مطالعه: زنان سرپرست خانوار منطقه 18 تهران)، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، سال 17 ،شماره 65 ،صص 161-120.

خالصی، پروین (1388). نقش و اهمیت رسانه های جمعی و کارکرد آنها، ماهنامه اطلاعات سیاسی – اقتصادی، شماره 262 ،صص 287-274.

خانی، فضیله، مردانی، مریم (آزاده) (1387). توسعه یافتگی و شاخص های فقر انسانی و جنسیتی (مناطق شهری و روستایی ایران- سالهای 1375 و 1385) ،پژوهش زنان، دوره 6 ،شماره 4 ،صص 108 -75.

خانیکی، هادی، شاه قاسمی، زهرا (1394). تحول مفهومی «ارتباطات» و «توسعه» در برنامه های توسعه ایران، مجله علمی پژوهشی مطالعات توسعه اجتماعی فرهنگی، جلد 4 ،شماره 3 ،صص 110-83.

دارابی، علی (1395). راهبرد رسانه ملی در توسعه یا گسترش سرمایه اجتماعی، راهبرد، سال 25 ، شماره81 .صص177-206 

دالگرن، پیتر (1385). تلویزیون و گستره عمومی جامعه مدنی و رسانههای گروهی، ترجمه مهدی شفقتی، چاپ دوم، تهران: سروش.

راجرز، اورت میچل (1387). تاریخ تحلیلی علم ارتباطات: رویکردی شرح انگارانه، ترجمه غلامرضا آذری، جلد اول، تهران: نشر دانژه

ربیعی، علی (1386). معمای دولت مدنی در جهان سوم، چاپ اول، تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.

سام بند، میثم، فرهنگی، علی اکبر، صالحی صدقیانی، جمشید، قائدی، محمدرضا (1398). نقش تلویزیون در توسعه توانمندسازی فردی، فصلنامه مطالعات میان رشته ای ارتباطات و رسانه، دوره 2 ،شماره3 .صص11-36 

سورین، ورنر، جی، جیمز دبلیو تانکارد (1388 ). نظریه های ارتباطات، ترجمه علیرضا دهقان، چاپ چهارم، تهران: مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران

شاو، دونالد، مک کومبز، مکسول (1383).کارکرد برجستهسازی در مطبوعات، ترجمه امید مسعودی، در «اندیشههای بنیادین علم ارتباطات»، گروه مترجمان، تهران: انتشارات خجسته.

صادقلو، طاهره، سجاسی قیداری، مرضیه (1397). تحلیل اثرات پرداخت نقدی یارانه ها بر توانمندسازی گروه های هدف روستایی (مطالعه موردی: روستاییان عضو کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی شهرستان خدابنده)، پژوهشهای جغرافیای انسانی، دوره 50 ،شماره 1 ، (پیاپی 103). صص163-180

 فتحی، فاطمه، سبکرو، مهدی (1396). توسعه قابلیت های انسانی سازمانی در پرتو جهانبینی اسلامی، فصلنامه مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، شماره 10 ،صص 131-111

کیا، علی اصغر، لطیفی، غلامرضا، رسولی، محمدرضا و کاظم نیا، محمداحسان (1395 .(نقش رسانه های جمعی در مدیریت شهری (مطالعه موردی: مناطق 22 گانه شهرداری تهران)، دانشکده علوم ارتباطات، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران، اقتصاد و مدیریت شهری، دوره 5 ،شماره 4 .( پیاپی 16)،صص127-138

گیبینز، جان، ریمر، بو (1381 ).سیاست پست مدرنیته، ترجمه منصور انصاری، تهران: انتشارات گام نو.

لاسول، هارولد (1383). « ساخت و کارکرد ارتباطات در جامعه»، ترجمه غلامرضا آذری، در «اندیشه- هایبنیادین علم ارتباطات»، گروه مترجمان، تهران: انتشارات خجسته.

لال، جیمز (1379 ). رسانه ها، ارتباطات، فرهنگ (رهیافتی جهانی)، ترجمه مجید نکودست، تهران: انتشارات مؤسسه ایران.

مارتینز، ملون (1354). تلویزیون در خانواده و جامعه نو، ترجمه جمشید ارجمند، تهران: انتشارات سرو

متوسلی، محمود، دباغی، حمیده، عباسی، افروز (1396).الگوی نظری توانمندسازی فردی و جمعی به مثابه آزادی با تأکید بر دیدگاههای کانت و آمارتیا سن، فصلنامه توسعه محلی (روستائی-شهری)،دوره 9 ،شماره 1 ،صص 50-27.

محسنیان راد، مهدی (1384). ایران در چهار کهکشان ارتباطی: سیر تحول تاریخ ارتباطات در ایران، از آغاز تا امروز، جلد سوم، تهران: انتشارات سروش

محمودی، وحید (1385).سرمایه انسانی، توانمندی انسانی، فصلنامه سیاسی- اقتصادی، شماره .227-220 صص، 226-225

حمودی، وحید، نیری، شهرزاد، پورعزت، علی اصغر (1393).بازپردازی شاخص های توسعه قابلیت های انسانی در پرتو فرمان امام علی (ع) به مالک اشتر، فصلنامه مدیریت بازرگانی، دوره 6 ،شماره 1 .صص167-186

مظفری، افسانه (1394). نقش رسانه های جمعی در توسعه پایدار با رویکرد توانمندسازی زنان، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، دوره 7 ،شماره 3 ،صص 137-123.

 معتمدنژاد، کاظم (1395). وسایل ارتباط جمعی، جلد اول، چاپ یازدهم، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.

مک کوایل، دنیس و ویندال، سون (1388).مدل های ارتباطات جمعی، ترجمه گودرز میرانی، تهران: انتشارات دفتر پژوهشهای رادیو.

مک لوهان، مارشال (1377). برای درک رسانه ها، ترجمه سعید آذری، تهران، مطالعات و سنجش برنامه های صداو سیما.

مولانا، حمید (1374) . از کارکردگرایی تا پست مدرنیسم و فراتر (پژوهش های ارتباطات بین الملل در قرن بیست و یکم)، ترجمه مجتبی صفوی، فصلنامه رسانه، شماره 24 ،صص 77-70.

مهدیزاده، سیدمحمد (1389).نظریه های رسانه: اندیشههای رایج و دیدگاههای انتقادی، چاپ اول، تهران: همشهری.

نعمتی انارکی، داود (1388 ). تأثیر فناوری های نوین رسانهای بر قطب خبری شدن تلویزیون در جامعه (با تأکید بر سند افق رسانه)، فصلنامه پژوهشهای ارتباطی، شماره 60 ،صص 199 -177.

نوروزی سید حسینی، رسول، احسانی، محمد، کوزه چیان، هاشم، امیری، مجتبی (1397). طراحی مدل توسعه قابلیت های انسانی در ورزش(با استفاده از نظریه داده بنیاد)، نشریه مدیریت ورزشی،شماره 1، دوره 10 .صص49-63 

وردینژاد، فریدون و بهرامی رشتیانی، شهلا (1388 ). جامعه شناسی خبر، تهران، انتشارات ثانیه.

ویلیامز، کوین (1386)درک تئوری رسانه، ترجمهرحیم قاسمیان، تهران، انتشارات ساقی.

ویندال، سون، سینگنایز، بنو و اولسون، جین (1376). کاربرد نظریه های ارتباطات، ترجمه علیرضا دهقان، تهران: انتشارات مرکزمطالعات وتحقیقات رسانه ها.

 

Hatch, M.J, Cunliffe, A.L (2006), Organization Theory: Modern, Symbolic and Postmodern Perspectives, New York: Oxford University Press.

Henseler J, Ringle CM, Sinkovics RR (2009). The Use of Partial Least Squares Path Modeling in International Marketing. Advances in International Marketing, 20, pp 277-319.

 Katz, E, Haas, H, Gurevitch, M. (1973). On the Use of the Mass Media for Important Things, American Sociological Review, Vol 38, Issue 2.

Kvale, S. (1996). Interviews – An introduction to qualitative research interviewing. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.

 McQuail, D (2006). Mass communication theory: An introduction. London, Thousand Oaks, New Delhi: SAGE.

 Mody, B. (2008). Television for Development, The International Encyclopedia of Communication, First Edition. Edited by Wolfgang Donsbach, Published by John Wiley & Sons, Ltd.

 Narayan, D (2005). Measuring empowerment: Cross-disciplinary perspectives. Washington DC: World Bank. 

Pandit, N.R (1996), The Creation of Theory: A Recent Application of the Grounded Theory Method, The Qualitative Report, Vol. 2, No 4.

Silverstone, R (2007). Media and Morality, polity press.

Steeves, H. L (2000). Gendered agendas: Dialogues and impasse in creating social change. In K. Wikins (ed.). Redeveloping communication for social change: Theory, practice and power. Boulder, CO: Rowan and Littlefield, pp 7-25.

 Syeda, S. J & Iftekhar, A. (2017). 'Impact of the Mass Media in Changing Attitudes Towards Violence Against Women in Bangladesh: Findings from a National Survey'. Journal of Family Violence, Volume 32, Issue 5, pp 525– 534.

Wee, V. & Shaheed, F. (2008). Women Empowering Themselves: A Framework That Interrogates and Transforms Hong Kong: The Research Program Consortium on women’ s Empowerment in Muslim Contexts: Gender poverty and democratization from the inside out, South Asia Research Centre, City University of Hong Kong.

Wosinska, W, Cialdini, R. B. Barrett, D.W. and Reykowski, J (Eds). (2000). The Practice of Social Influence in Multiple Cultures, Psychology Press.

Zamawe, C.O.F., Banda, M & Dube, A.N. (2016). 'The impact of a community driven mass media campaign on the utilization of maternal health care services in rural Malawi'. BMC Pregnancy and Children, pp 16- 21.