آسیب شناسی ارزشیابی توصیفی درجهت تحقق فرایند یاددهی و یادگیری؛ یک مطالعه کیفی

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی

دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 52، شهریور 1399، صفحه 1-20   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مریم افضل خانی^{* 1}؛ زهرا تاجیک²

¹استادیار دانشکده علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرمسار، سمنان، ایران

²دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی اموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر، آسیب شناسی ارزشیابی توصیفی درجهت تحقق فرایند یاددهی و یادگیری بود. روش پژوهش، کیفی با رویکرد زمینه ای است. جامعه آماری این پژوهش معلمان  ابتدایی مجری طرح ارزشیابی توصیفی(کیفی) در مدارس ابتدایی دخترانه منطقه 5 شهر تهران بودند که با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند تا رسیدن به مرحله اشباع  25 نفر از معلمان انتخاب گردیدند. ابزار جمع آوری داده ها  از طریق مصاحبه های  نیمه ساختار مند بود. روایی محتوایی ابزار بر اساس نظر متخصصان برنامه ریزی درسی تعیین و تایید شد. تحلیل داده‌ها براساس کدگذاری باز، محوری و گزینشی انجام شد. پس از فرآیند کدگذاری متن مصاحبه‌ها، 97کد نهایی، 31 مفهوم نهایی و 15 مقوله (امکانات مدرسه، توسعه حرفه ای معلمان، اجرای نامناسب ارزشیابی توصیفی و ....) شناسایی گردید. مقوله محوری این تحقیق آسیب های ارزشیابی توصیفی درجهت تحقق فرایند یاددهی و یادگیری بود که در نهایت پس از کدگذاری انتخابی داده‌های جمع‌آوری شده یافته های نهایی ارائه شد. نتایج و تحلیل دیدگاه ها، موجب شناسایی و دسته بندی شش طبقه از نقاط ضعف گردید که شامل کاهش انگیزه و کاهش شوق و حساسیت دانش آموزان نسبت به یادگیری و تحصیل؛ افزایش افت یادگیری و دامن زدن به کم سوادی دانش آموزان؛ کاهش عدالت در سنجش دانش آموزان و تبعات آن؛ کاهش افراطی استرس دانش آموزان و تبعات ناشی از آن؛ بی انگیزه بودن و عدم توسعه حرفه ای معلمان؛ عدم تناسب بین امکانات موجود و الزامات خواسته شده در ارزشیابی توصیفی می شود.

کلیدواژه‌ها

آسیب شناسی؛ ارزشیابی توصیفی؛ فرایند یاددهی و یادگیری

مراجع

احمدی، هاجر.(1382). ارزشیابی اجرای برنامه ارزشیابی کیفی  توصیفی پایه اول ابتدایی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه دامغان.

افضل خانی، مریم، رضایی، میترا. (1393). ارزشیابی توصیفی مهارت ها، روش ها و مراحل اجرا، انتشارات آثار فکر.

بازرگان، عباس. (1394). کیفیت و ارزیابی آن در آموزش عالی. رهیافت، 3 (4): 21-39.

بنی اسد، احمد. (1394). سازمان و قوانین آموزش و پرورش ایران، تهران: انتشارات سمت.

بیرمی پور، علی. شریف، مصطفی. جعفری، سیدابراهیم. مولوی، حسین. (1390).  شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر اجرای طرح ارزشیابی توصیفی در مدارس دوره ابتدایی کشور، پژوهش های برنامه درسی، 1 (2): 51-76.

حامدی، احمد.(1395). اجرای برنامه ارزشیابی کیفی  توصیفی پایه اول ابتدایی مدارس استان سمنان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.

زارعی، متین. (1395). تاثیر ارزشیابی توصیفی بر خلاقیت و مشارکت یادگیری و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر پایه سوم دبستان در شهر بندرعباس، مجله علوم تربیتی و روانشناسی، 5 (2): 51-69.

سفیری، ناصر.(1387).گذار نظام برنامه ریزی درسی ایران به سمت عدم تمرکز در طراحی و تدوین برنامه ی درسی با تاکید بر برنامه ریزی درسی مبتنی بر مدرسه، فصلنامه مطالعات برنامه درسی، 1 (4): 101-110.

سیدی، لیمو.(1389). آسیب شناسی آموزش منابع انسانی در سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.

صالحی، حمید.(1396). تحلیل پدیدارشناسانه ادراک و تجربه زیسته معلمان مدارس ابتدایی از نقاط ضعف و قوت برنامه ارزشیابی توصیفی، فصلنامه پژوهش در نظام های آموزشی، 3 (4): 25-40.  

قلتاش، عباس. اوجی نژاد، احمد رضا و منگ آبادی، غلامرضا.(1396). آسیب‌شناسی الگوی ارزشیابی توصیفی به منظور ارائه الگوی مناسب در دوره ابتدایی، پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 3 (3): 125-111.

کاردان، ­الینا. (1391). ‌‌مبانی برنامه ریزی آموزشی، برنامه ریزی درسی مدارس، ترجمه فریده مشایخ، تهران: انتشارات مدرسه.

ماهر، فرهاد. آقایی، اصغر. برجعلی، احمد. روحانی، عباس. (1386). مقایسه ارزشیابی سنتی با نظام توصیفی بر اساس جو کلاس، ویژگی های عاطفی و میزان خلاقیت دانش آموزان دوره ابتدایی،دانش و پژوهش در علوم تربیتی، 4 (4): 83-71.

مهتدی، سمیه. (1398). ارزشیابی کیفی توصیفی، رشد تکنولوژی آموزشی، 23 (4): 52-40.

محبی، امین. صابری، رضا. (1398). روایت معلمان ابتدایی از اجرای ارزشیابی توصیفی: تحقیق کیفی: مطالعات اندازه گیری و ارزشیابی آموزشی 9 (3): 102-75.

Close, P., & Kendrick, A. (2019). Developing specialist leaders of education: A research engagement approach, Professional Development in Education, 45(2): 291-306.

Cowie, B. & Bell, B. (2005). A model of formative assessment in science education, Assessment in Education, 6 (4): 101-116.

Hebdige, R. (2003). Teacher portfolio assessment, ERIC: ED 385608.

Priestley, M. (2005). Making the most of the curriculum review: Some reflection on supporting a sustaining change in schools, Scottish Educational Review, 37(3): 29-38.

Vining, D, (2006).The Effect of Interior Environment on Students Attitudes toward School: Suggestions for Philadelphia Public Schools, University of Pennsylvania, School of Art and Sciences,Pen Calendar

Wingingen, M. (2016). The Relationship between Descriptive Evaluations of Primary School Exams, Journal of School Psychology, 44 (4): 151-173.