استراتژی مسئولیت اجتماعی در بانک های دولتی با رویکرد فرهنگ ایرانی اسلامی

پژوهش های مدیریت راهبردی

دوره 26، شماره 77، شهریور 1399، صفحه 99-126   

نوع مقاله: علمی _ پژوهشی

نویسندگان

کاظم عسگری¹؛ شهریار عزیزی^{* 2}؛ اصغر مشبکی³

¹دانشجوی دکتری مدیریت برنامه ریزی امور فرهنگی، واحد امارات،دانشگاه آزاد اسلامی ،دبی،امارات متحده عربی

²دانشیار مدیریت بازرگانی، دانشکده مدیریت، دانشگاه شهید بهشتی

³استادمدیریت بازرگانی، دانشکده مدیریت،دانشگاه تربیت مدرس،تهران،ایران

چکیده

بانک‌ها از طریق گردآوری سرمایه‌های خُرد و سرگردان در نظام اقتصادی و اعطای امتیاز و درکنار آن ارایه خدمات بانکی و مالی با استراتژی‌های متنوع، موتور توسعه اقتصاد کشورها تلقی می‌شوند. فعالیت‌های بانکی یا هر استراتژی مرتبط به آن، در بستر یک جامعه انجام و اجرا می‌شود و بانک نمی‌تواند نسبت به مسئولیت خود درقبال جامعه‌ای که در آن فعالیت دارد بی‌تفاوت باشد. یکی از کاربردی‌ترین و درعین حال موثرترین استراتژی‌های نوین بانک‌ها، بکارگیری صحیح و دقیق استراتژی  CSRاست. بانک از طریق استراتژی مسئولیت اجتماعی، می‌تواند تصویر مثبتی نسبت به برند خود ایجاد و عملکرد اقتصادی را بهبود دهد. در کشورما مختصات فرهنگی، آمیخته‌ای از آداب و سنن ملی و باستانی و در عین حال اسلامی و مذهبی است. با توجه به این که استراتژی اتخاذ شده در بانک‌ها درحوزه مسئولیت اجتماعی، عموماً سرچشمه غربی دارد و بر اساس مختصات آن جوامع تدوین شده است، لذا نگرشی نوین در بکارگیری این استراتژی ضروری است. این پژوهش بر مبنای انجام مصاحبه‌های عمیق با 10 نفر از خبرگان بانکی و فرهنگی با تامین اصل اشباع نظری انجام شده است. از محتوای مصاحبه‌ها با فن تحلیل تِم، چهارحوزه اصلی استخراج شد که به تفکیک، پانزده مولفه فرهنگی‌درحوزه مشتریان، چهارده مولفه فرهنگی‌درحوزه کارکنان، چهارده مولفه فرهنگی درحوزه آحادجامعه و ۹مولفه فرهنگی درحوزه محیط زیست و در مجموع پنجاه و دو مولفه احصاء شد تا بتوان با نگرشی نوین، استراتژی مسئولیت اجتماعی بانک‌های دولتی را با رویکرد فرهنگ ایرانی اسلامی تدوین و اجرایی نمود.

کلیدواژه‌ها

استراتژی مسئولیت اجتماعی؛ نظام بانکی؛ فرهنگ ایرانی اسلامی؛ تحلیل تم

مراجع

آقاباقری، محمدجواد (1393 .(سبک زندگی، نشر دانشگاه امام صادق (ع)، تهران.

الوانی، سیدمهدی ، قاسمی، احمدرضا (1377).مدیریت و مسئولیت های اجتماعی سازمان، مرکز آموزش مدیریت دولتی، تهران.

امیدوار، علی رضا، صفرلکی، ابراهیم (1394).حرکت به سمت مسئولیت اجتماعی شرکتی در صنعت بانکداری کشور، پژوهشکده موسسه علوم بانکی، تهران.

پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی (1381). گزارش هم اندیشی مبانی فرهنگی توسعه، همایش چالش ها وچشم اندازهای توسعه ایران، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی، تهران.

پورفتحی، نغمه (1396).مدیریت مسئولیت های اجتماعی، نشریه علمی پژوهشی واطلاع رسانی مدیریت، شماره 190 .51-59

تراسبی، دیوید (1382). اقتصاد و فرهنگ، ترجمه کاظم فرهادی، نشرنی، تهران

دادگر، یداله (1383 .(تاریخ تحولات اندیشه های اقتصادی، انتشارات دانشگاه مفید، قم.

سریع القلم، محمود (1380).عقلانیت و آینده توسعه ایران، مرکز پژوهشهای علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه، تهران.

شاین، ادگار (1383) فرهنگ سازمانی، ترجمه محمدابراهیم. محجوب، نشرفرا، تهران.

شعبانی، رضا (1369 .(مبانی تاریخ اجتماعی ایران، نشر قوس، تهران

صالحی امیری، سیدرضا، مطهری نژاد، سیدمجید (1389). درآمدی برمسئولیت های فرهنگی اجتماعی بنگاه ها و سازمان ها در ایران، پژوهشکده تحقیقات استراتژیک، تهران

صدر، سیدمحمدباقر (1348). اقتصادما، انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، قم.

عزیزی، شهریار (1395). روش پژوهش در مدیریت، انتشارات سمت، تهران.

فرهنگی، علی اکبر (1377). نظری به فرهنگ، فصلنامه نامه فرهنگ، شماره 30 ،99-82

فریدمن، میلتون (1380).سرمایه داری وآزادی، ترجمه غلامرضا رشیدی، نشر نی، تهران.

کرین اندرو، ماتن دریک، اسپنس لورا جی. (1389). مسئولیت اجتماعی سازمان ها برداشت ها و مورد پژوهی ها درعرصه جهانی، ترجمه محمدحسن امامی و همکاران، نشرجامعه شناسان، تهران.

مسعودی فر، جلیل (1382). حفظ فرهنگ ایرانی اسلامی درفرایندجهانی شدن، مقالات چهاردهمین کنگره دینپژوهان کشور با عنوان جهانی شدن و دین؛فرصت ها و چالشها، به اهتمام محمدجواد صاحبی، نشراحیاگران، قم.

مشبکی، اصغر، خلیلی شجاعی، وهاب (1389). بررسی رابطه فرهنگ سازمانی و مسئولیت اجتماعی سازمان، جامعه شناسی کاربردی، سال بیست و یکم. شماره4 ،زمستان، 56-37

مطهری، مرتضی (1364). بانک و بیمه، نشر صدرا، تهران.

مصباحی مقدم، غلامرضا، جلالی، حسن (1387). کاوشی درحکم فقهی شرطهای جزایی و تهدیدی در جریمه تاخیر در نظام بانکداری بدون ربا،پژوهشنامه حقوق اسلامی، شماره9 ،55-5

موسـویان، سـیدعباس ( 1389 ). نظریـه هـای ربـا وبهـره، فصـلنامه علمـی پ ژوهشـی اقتصاداسـلامی، شماره4،  100-67

نیکومرام، هاشم، محمدیان ساروی، محسن (1389). نقش مدیران در ارتقاء مسئولیت اجتماعی از دیدگاه اسلام، پژوهشنامه مسئولیت اجتماعی سازمانها2 ،پژوهشکده تحقیقات استراتژیک، شماره3 ،125-156

همایونفر، سیدمسعود (1395).ابعاد مسئولیت اجتماعی در صنعت بانکداری، انتشارات پژوهشکده موسسه علوم بانکی، تهران.

هوشیار، یاسر، ابوعلی، غلامرضا (1395). هویت و فرهنگ ایرانی اسلامی در گلستان و بوستان سعدی، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات ادبیات، عرفان و فلسفه، دوره دوم، شماره یک، پاییز، 136-123

یونسکو (1379). راهبردهای علمی توسعه فرهنگی، ترجمه محمدصادق فاضلی، نشرتبیان، تهران

Abagail, M. W. & Donald S, S & Patrick, M (2013). Introduction Corporate Social Responsibility: Strategic Implications, aggres Journal of Management Studies, Vol 43:1-18

Aguilera, R. V & Jackson, G (2003). The cross –national diversity of corporate government: Dimensions and determinats, Academy of Manegement Review, Vol 28, 447 – 465

Aguilera, R. V., Rupp, D. E., Williams, C. A &Ganapathi, J (2007). back in corporate social responsibility: A multilveltheoty of social change in organizations. Academy of Management Review, Vol 32, 836 – 863.

Bagnoli, M & Watts, S.G (2003). Selling to socially responsible consumers: competition and the private provision of public goods, Journal of Economics & Management Strategy, Vol.12, No.3, pp.419-445

Bansal, P & Roth, K (2007). A model of ecological responsivenss: Academy of ManagementJournal, Vol 43, 636 – 717

Bocquet, R & Mothe, C (2010). Lerole des institutions publiques dans la gouvernance des poles de competitivite de PME, review Canadienne de Sciences RegionalesJournal, Vol 32, 411-426.

Boubakary, D (2016). The influence of the implementation of CSR on business strategy: An empirical approach based on Cameroonian enterprises, Arab Economic and Business Journal, Vol 2,162-171.

Brammer, S. J &Pavelin, S (2006). Corporate reputation and social performance: The important of fit, Journal of Management Studies,Vol 43, 435- 455

Braun, V & Clarke, V (2006). Using thematic analysis in psychology, Qualitative Research in Psychology, Vol. 3, 2, 10-77

Burke, L. & Logsdon, J (1996). How Corporate Social Responsibility Pays Off, Long Range Planning, Vol29, pp. 495–502.

Carroll, A. B (1991). The Pyramid of Corporate socialResponsibility: toward the moral Management of Organizational Stakeholders, Business HorizonsJournal, July-August, 1-20.

Chatterji, A. K. &Toffel, M. W (2010). How firms respond to being rated. Strategic Journal of Management, Vol 31, 917 – 945

Choi , D .Y .& Gray. E .R (2008) Socially responsible entrepreneurs : what do they do to create and build their companies? Business Horizons Journal .Vol50,341 - 352 .

Farook, S (2007). On Corporate Social Responsibility Of Islamic Financial Institutions: Islamic Economic Studies Journal , Vol15, 31-46

Ghemawat, P (2001). Distance still matters. The hard reality of global expansion. Harvard Business Review, Vol 79, 137-147.

Glaser, B (1987). The Constant Comparative Method of Qualitative Analysis.Social Problems, Vol12, 436-445

Hoffman, G., & Saulquin, J. Y (2009). Revisite CSR in chain value, Management & Avenew, Vol 28, 163-179

Husted, B.W (2003). Governance choices for corporate social responsibility: to contribute, collaborate or internalize?, Long Range Planning, Vol.36, No.5, pp.481-498

Lee, M (2008). A review of the theories of corporate social responsibility: Its evolutionary path and the road ahead’, International Journal of Management Reviews, Vol 10 (1), 53- 73.

Lee, M.J. & Jang, S. C (2008). Market diversification and financial performance and stability: A study of hotel companies. Hospitality ManagementJournal, Vol 26, 326-375.

Lev, B., Petrovits, C & Radhakrishanan, S (2001). Is doing good good for you? How corporate charitable contributions enhance revenue growth. Strategic Mnangement Journal, Vol 31, 182 – 200

Lim, M. (2016). A blueprint for sustainability marketing: Defining its conceptual boundaries for progress.Marketing Theory, 16(2), 232–249.

Maignan, I., Ferrell, O. C & Hult, G, T. M (1999) Corporate citizenship Cultural antecedents and business benefit’s.Journal of the Marketing Science, Vol 27, 455 – 469.

Popa. R. A (2015). The Corporate socialResponsibility Practices in the Context of Sustainable Development.The case of Romania, Bucharest University of economic studies piataRomana, Vol 6,1279-1285.

Sen, S & Bhattacharya, C. B (2015). Does doing good always lead to doing better? Consumer reactions to corporate social responsibility.Journal of Marketing Research, Vol 38, 225 – 243.

Skouloudis, A., Evangelinos, K & Nikolaou, I (2011). An overview of corporate social responsibility in Greece: perceptions, developments and barriers to overcome, Business Ethics: A European Review, Vol.20, No.2, pp.205-226.

Yeonsoo, K (2014). Strategic communication of corporate social responsibility (CSR): Effects of stated motives and corporate reputation on stakeholder responses, Public Relations Review, Vol 40, 838-840

Yuen, K & Lim, J (2016). Barriers to the Implementation of Strategic Corporate Social Responsibility in Shipping, The Asian Journal of Shipping and Logistics, Vol 32, 49-57.