ارائه الگوی ممیزی مدیریت دانش در وزارت نفت

نشریه علمی آموزش و ارزشیابی (فصلنامه)

دوره 14، شماره 54، شهریور 1400، صفحه 85-112   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jinev.2021.1912956.2319

نویسندگان

عطااله جابرانصاری¹؛ عباس خورشیدی^{* 2}؛ علیرضا عراقیه³؛ علی اکبر خسروی بابادی⁴؛ سعید مرادی⁵

¹دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، گروه مدیریت آموزشی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران

²استاد گروه مدیریت آموزشی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران

³دانشیار گروه مدیریت آموزشی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

⁴دانشیار گروه مدیریت آموزشی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران

⁵استادیار گروه مدیریت آموزشی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی ‌ممیزی‌ مدیریت‌ دانش در وزارت ‌نفت ‌ایران انجام که از لحاظ اهداف کاربردی و از نظر داده‌ها، آمیخته ‌اکتشافی (کیفی-کمی) و از نظر نوع مطالعه در بعد کیفی، داده بنیاد خود‌ظهور و در بعد کمی، پیمایشی‌ مقطعی است. جامعه‌کیفی پژوهش شامل صاحب‌نظران و خبرگان حوزه آموزش اعم از اساتید دانشگاه‌ها و مدیران ‌عالی وزارت ‌نفت بوده و حجم نمونه متشکل از جامعه کارکنان ستادی براساس روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای و جدول مورگان تعداد 324 نفر (زن 163و مرد 161) بدست آمده است. در این پژوهش برای جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات لازم از دو نوع ابزارِ مصاحبه نیمه ساختاریافته و پرسشنامه محقق‌ساخته استفاده شده‌است. روایی‌صوری و محتوایی پرسشنامه‌ مورد تأیید قرار‌گرفت. ضریب آلفای‌کرونباخ برای پرسشنامه 90/0 به دست آمد. تجزیه و تحلیل داده در بعد کیفی، به مدد کد‌گذاری باز، محوری و انتخابی از طریق مصاحبه، فن‌ دلفی، و بارش‌ فکری انجام شد که 5 بعد (اهداف‌شغلی، مربی، محیط، دانشجو، محتوا، مدیریت)، 13مؤلفه و80 شاخص در بعد کیفی برای الگوی ممیزی ‌مدیریت ‌دانش نهایی شد و بعد کمی در دو بخش: 1-توصیف‌داده‌ها 2-تحلیل‌داده‌ها، تجزیه و تحلیل شد. یافته‌های پژوهش مؤید این مطلب است که اجرای فرآیندهای مدیریت‌ دانش در وزارت‌ نفت همچون سازمان‌های دیگر بدون داشتن یک الگوی ‌ممیزی ‌مدیریت‌ دانش اختصاصی و پویا، محکوم به شکست خواهد بود. که با عنایت به بررسی ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های ممیزی‌مدیریت‌ دانش، الگوی مذکور احصا و ارائه شد.

کلیدواژه‌ها

مدیریت‌دانش؛ ممیزی‌مدیریت‌ دانش؛ مدل‌مفهومی‌ممیزی‌مدیریت‌ دانش؛ الگوی‌ممیزی مدیریت‌ دانش؛ وزارت‌ نفت

اصل مقاله

مقدمه

در عصر دانش­بنیان، دانش به عنوان سرمایه­ای غیرملموس جایگاه مهمی در سازمان­ها پیدا کرده­است و برای سازمان مزیتی رقابتی ایجاد کرده­است (آریس و آیوسو[1] 2010). دانش به عنوان ترکیبی از تجارب، ارزش­ها، اطلاعات معنی­‌‌‌‌‌‌‌‌‌دار و بینش­های متخصصان است که ماهیتی پویا و سیال داشته و در سازمان خلق شده و جریان می­یابد (نقی­زاده و همکاران، 1388). امروز جمله «دانش قدرت است» را هیچ­کس نمی‌تواند انکارکند (گاناسان و دامنیک[2]^، 2012).

سازمان­ها برای حرکت رو به جلو، احتیاج به ارزیابی و مرور دارایی­های دانشی و همراهی با سیستم مدیریت‌ دانش دارند چارچوبی که در سازمان همه فرایندها را به عنوان فرایند دانش می­بیند و به عنوان یک منبع اصلی ایجاد مزیت رقابتی برای بقای سازمان خواهد ‌­­­‌‌بود. ممیزی مدیریت‌ دانش مهمترین مرحله مدیریت‌ دانش به معنی انجام­دادن کار درست است نه درست انجام­دادن کارها، و خروجی آن به سازمان­ها کمک می­کند تا استراتژی­ها‌ی مدیریت‌ دانش بهتری را ارائه و از آن برای مدیریت بهتر استفاده کنند (الوان، بین هج و سلیم[3] 2015). ممیزی مدیریت‌ دانش یک برنامه اقدام است و لذا باید در آن نقطه شروع باشد. با استفاده از ممیزی مدیریت‌ دانش، شرایط و پتانسیل‌های موجود شفاف­سازی شده و به طور سیستماتیک در نظر گرفته می‌شود و اقدامات بیشتر برای اجرای مدیریت‌ دانش توصیه می‌شود (کی مارتینز و همکاران[4]، 2013). دانش، اطلاعاتی است که برای سازمان مزیت رقابتی ایجاد کرده، نیازهای بازار را برآورده ساخته و فرصت­هایی را با استفاده از مهارت‌های مختلف منابع فراهم می‌آورد. مدیریت این سرمایه با ارزش از ضروریات است. به همین دلیل مبحثی به عنوان مدیریت‌ دانش مطرح شد. مدیریتی که هر چند به ظاهر شبیه سایر انواع مدیریت از جمله مدیریت منابع انسانی، مالی، صنایع و نظیر آن است ولی در باطن امر تفاوت‌های بسیاری با اینگونه مدیریت‌ها دارد. اقدام به مدیریت چنین پدیده‌ای نیاز به روش‌ها و ابزارهای خاصی دارد. یکی از حوزه‌های توانمندی‌های لازم برای این امر، علوم ‌اطلاعات است. مدیریت‌ دانش فرایند تولید ثروت از دانش و یا سرمایه ‌فکری توسط سازمان است. دانش به عنوان یک منبع استراتژیک است. سازمان‌ها باید به مدیریت این منبع استراتژیک توجه لازم را داشته ­باشند. (مولالا و همکاران[5]، 2018)

مدیریت‌ دانش به سیستم و روش مدیریتی اشاره دارد که دانش سازمان یا جامعه را گردآوری، مدیریت، استفاده، تحلیل، توزیع و کشف می‌کند. ایجاد نگرش­ها و رفتارهای کاری افراد طوری که سطح جدیدی از همکاری به منظور تسهیم ایده‌ها، اطلاعات، دانش و خرد جهت پشتیبانی از کسب وکار از اهداف اصلی مدیریت‌ دانش است. امروزه بسیار دیده می‌شود هنگام ترک افراد سازمان (مثلاً به دلیل بازنشستگی، اخراج) برای جایگزینی آن­فرد، چندین نفر استخدام می‌شوند. علت استخدام چندین نفر به جای یک­نفر برای پرکردن خلاء ناشی از عدم دانش لازم در همه این افراد است. در صورتیکه با اجرای مدیریت‌ دانش در سازمان‌ها می‌توان این خلاء‌ها را پرکرد به عبارتی دیگر می‌توان خلاء دانشی را پرکرد. (نوگویرا و همکاران^[6]، 2017)

به کارگیری هرچه بهتر و مؤثرتر دانش‌سازمانی به صورت سازماندهی­شده، مدیریت­شده و تلفیق آن در فرهنگ سازمانی، پیشرفت قابل­توجهی از لحاظ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در سازمان­ها ایجاد می­کند (آریس و آیوسو، 2010). به همین دلیل مبحثی به عنوان مدیریت‌ دانش مطرح شد. مدیریت‌ دانش مدیریت بر نامشهودات و دانسته­هاست. مدیریتی که هرچند شبیه سایر انواع مدیریت از جمله مدیریت منابع­انسانی- مالی- تکنولوژیکی و نظیر آن است ولی در باطن تفاوت­های بسیاری با اینگونه مدیریت­ها دارد (حسن‌زاده، 1388). مدیریت‌ دانش فرایند تولید ثروت از دانش و یا سرمایه فکری توسط سازمان است. دانش به عنوان یک منبع استراتژیک است و سازمان­ها باید به مدیریت این منبع استراتژیک توجه لازم را داشته­باشند (داترو و همکاران[7]، 2007).

مطالعات متعدد بیانگر این مطلب است که برای اجرای مدیریت‌ دانش روش­ها و مراحل مختلفی تبیین شده­است (چه­پا، طاهری و عبدالله^[8]، 2012). بسیاری از کسانی که تصمیم به اجرای مدیریت‌ دانش در سازمان­های خود می­گیرند، تصور می­کنند که مدیریت‌ دانش و اطلاعات، ارتباطی به حوزه­کاری که قصد دارند انجام ­دهند ندارد (فی و همکاران^[9]، 2005؛ مکامب، 2015). در حالیکه برای مدیر یک سازمان شناسایی دانش سازمانی مورد نیاز به همراه سرمایه دانشی و تشخیص اینکه این دانش کجاست و کجا مورد نیاز است دارای اهمیت بالایی است، آنچه که بدان ممیزی مدیریت‌ دانش می­گویند (مکامب، 2015). که این مرحله جزء مراحل اولیه اجرای مدیریت‌ دانش در سازمان­ها است (داترو و همکاران، 2007؛ ونگ و زیا، 2009؛ گاناسان و دامنیک، 2012؛ لوپزنیکولاس و مرونوسردان^[10]، 2012؛ چه­پا و همکاران، 2012؛ چاودوری ^[11]، 2015). در طی فرایند ممیزی مدیریت‌ دانش می­توان تعریفی دوباره از سیستم دانش داشت که زمینه لازم را برای توسعه مرکز مدیریت‌ دانش فراهم می­آورد و نیز قبل از اتخاذ استراتژی­های مدیریت‌ دانش در سازمان نیاز به انجام ممیزی مدیریت‌ دانش است (ویانگ ویی^[12]، 2009؛ آریس و آیوسو، 2010). علی­رغم اهمیت زیاد بکارگیری ممیزی مدیریت‌ دانش در موفقیت و بقای سازمان­ها همچنان به ندرت این مهم انجام می­گیرد (گاناسان و دامنیک، 2012؛ عبدالقادر و واهاب، 2008). به یقین می­توان گفت که علت اساسی شکست بسیاری از طرح­های مدیریت‌ دانش در سازمان­ها عدم وجود یک نظارت جدی براساس ممیزی مدیریت‌ دانش است (فی و همکاران 2005؛ ونگ و زیا، 2009؛ هیلتون 2012).

دو اصطلاح ممیزی و ارزشیابی در مدیریت‌ دانش مطرح می­شوند. تفاوت ممیزی و ارزشیابی دانش در این است که ممیزی به­صورت مستقل بوده و توسط ممیزان خارج از سازمان انجام می­شود و سرتاسر سازمان را در بر می­گیرد و بیشتر به منظور تأیید و معتبرسازی انجام می­شود (هیلتون^[13]، 2003). مسلماً اگر ممیزی به­صورت داخلی انجام شود (یعنی توسط افراد داخل سازمان) در این صورت دیگر تأیید و معتبر سازی معنا ندارد. بین مفهوم ممیزی‌دانش و ممیزی مدیریت‌ دانش نیز تفاوت است (مکامب^[14]، 2015). در ممیزی‌دانش فقط به بررسی دانش موجود در سازمان و دانش مطلوب و فاصله بین این­دو پرداخته می­شود (شارما و کدهاری، 2007؛ الوان، بین هج و سلیم، 2015). در حالیکه در ممیزی مدیریت‌ دانش علاوه بر تعیین دانش موجود و مطلوب و فاصله بین این ­دو به بررسی و تعیین منابع و چگونگی ذخیره، سازماندهی، تسهیم و استفاده از دانش (گروس من[15]، 2006؛ مکامب، 2015؛ آریس آیوسو، 2010) و عواملی مانند استراتژی سازمان، رهبری، همکاری، فرهنگ یادگیری، مشارکت کارکنان در کارهای تیمی، زیرساخت فناوری در پردازش­های مختلف دانش نیز توجه می­شود (گروس من، 2006؛ الوان، بین هج و سلیم، 2015؛ مکامب، 2015). همچنین در ممیزی مدیریت‌ دانش، نوع دانش موجود در سازمان، افراد دارای آن دانش، چگونگی جریان دانش در سازمان، تغییرات لازم در رفتار افراد سازمان و فرایندهای کسب­وکار و فن­آوری نیز مشخص می­شوند (الوان، بین هج و سلیم، 2015). برون­داد سیستم ممیزی مدیریت‌ دانش یک ابزار سودمند برای توسعه و بهبود سیستم مدیریت‌ دانش در یک سازمان است که می­تواند موجب بهینه­سازی الگوی مدیریت‌ دانش در سازمان شود. (مولالا وکیت، 2018). وزارت‌ نفت نیز از این حیث مستثنی نبوده ­است. لذا در صورت عدم به کارگیری و انجام ممیزی مدیریت‌ دانش، وزارت‌ نفت نیز مجدداً محکوم به تکرار تجربیات دیگران و شکست برنامه­های مدیریت‌ دانش در این سازمان می­باشد. البته برنامه منسجمی در این سازمان در زمینه اجرای مدیریت‌ دانش وجود ندارد. که خود این امر نیز ضرورت انجام ممیزی مدیریت‌ دانش را در این مکان دو چندان می­کند، چراکه در صورت انجام ممیزی مدیریت‌ دانش می­توان انتظار داشت برنامه­ای که برای اجرای مدیریت‌ دانش در این سازمان تعیین می­شود متناسب با ظرفیت­های همین سازمان باشد. از طرفی امروزه با مفهوم انفجار دانش مواجه هستیم بدین­معنا که هنوز دانش تولیدشده کاربردی نشده­است دانش دیگری ایجاد می­شود. به بیان دیگر تنوع دانش برای همه سازمان­ها بویژه وزارتخانه­ها و بالاخص وزارت‌ نفت بسیار وسیع و متنوع است که شاید برخی از این دانش­ها نه ­تنها مفید نبوده بلکه سازمان را دچار تضرر کند آن هم در سازمان وزارت‌ نفت که به منزله موتور حرکت صنایع نفت و گاز کشور است و وظیفه آرمان­سازی برنامه‌های راهبردی نظام جمهوری اسلامی ایران را در این زمینه برعهده دارد لذا ضرورت دارد ممیزی مدیریت‌ دانش براساس یک الگوی طرح‌ریزی شده متناسب با ویژگی­ها و نظام ارزشی این سازمان، برای ورود هر دانش و فرایند دانش جدید، به­طور مستمر در این نهاد استراتژیک انجام شود.

لذا پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به سؤالات اصلی زیر می‌باشد:

• ابعاد، مؤلفه­ها و شاخص­های سازنده الگوی‌ ممیزی‌ مدیریت‌ دانش در وزارت‌ نفت کدام­اند؟
• اولویت‌بندی ابعاد، مؤلفه­ها و شاخص­های سازنده الگوی‌ ممیزی‌ مدیریت‌ دانش در وزارت‌ نفت چگونه است؟
• ارزیابی ابعاد، مؤلفه­ها و شاخص­های الگوی‌ ممیزی‌ مدیریت‌ دانش در وزارت‌ نفت چگونه است؟

برای پاسخ به سؤالات فوق به مطالعه پیشینه داخلی و بین‌المللی الگوهای ممیزی مدیریت‌ دانش پرداخته خواهدشد:

چاودوری (2015) در پژوهشی ممیزی‌دانش را به عنوان نقشه دانشی معرفی می­کند که در مجموع به سازمان در تشخیص دانش­های متنوع که باعث به اشتراک گذاشته­شدن فرصت­ها در میان بخش­های داخلی می­شود، کمک می­کند. یک نقشه دانشی مشروح علاوه­ بر این می­تواند به بهره­برداری توانایی­های مهارتی و دانشی پرسنل سازمان در جهت انجام فعالیت­های عملیاتی روزانه خود نیز کمک شایانی داشته باشد. بنابراین چند دسته نقشه دانش وجود دارد: نقشه­های دانش شرکت، نقشه دانش متقابل کارکردی و نقشه­های دانش فرآیند (مرکز کیفیت و تولید آمریکا، 2005). در شکل نمونه­ای از نقشه دانشی برای یک شرکت تولیدی ارائه شده­است.

رویکردها و ابزارهایی که می­توانند برای هدایت ممیزی‌دانش بکار برده شوند عبارتند از: مشاهده، پیمایش براساس پرسشنامه، مصاحبه رو‌ در ‌رو، جلسات بحث گروهی و اجتماعات.

از نظر چاودری (2015) ممیزی‌دانش می­تواند به 4 گروه تقسیم شود: مطالعه زمینه­ای، جمع­آوری اطلاعات، تجزیه و تحلیل داده­ها و در آخر ارزشیابی داده­ها از این رو ممیزی‌دانش قابل ارائه می­تواند:

• فهرستی از موارد دانش ( نیازهای دانش و سرمایه دانش حال­حاضر در قالب یک صفحه )
• نقشه شبکه­ای دانش که نمایانگر جریان موارد دانشی است.
• نقشه شبکه اجتماعی که نمایانگر تعامل مابین پرسنل در داخل سازمان و شرکا در خارج از سازمان بر روی اشتراک دانش و خلق آن است.
• در ضمن ممیزی‌دانش به تشخیص شرایط بحرانی و نیازهای دانش آینده و خلاءهای سازمان کمک می­کند.

شکل زیر نمونه­ای از استفاده از ممیزی‌دانش در یک فرایند نوآوری سازمانی را نشان می­دهد.

الوان، بین هج و سلیم (2015) پژوهشی با هدف شناخت مدل عمومی برای ممیزی‌دانش در مسیر ارتقاء دانش فرایند محور به روش کیفی انجام دادند. در این پژوهش تمرکز بر روی بررسی سه مدل از مدل­های اخیر ممیزی‌دانش؛ مدل لوی و همکاران^[16] (2009)، گوروا و همکاران^[17] (2009) ویانگ ویی (2008) می­باشد. ایشان با تعیین نقاط ضعف هر یک از این روش­ها و مقایسه این سه در مسیر ارتقاء یک دانش فرایندمحور و سپس با ترکیب و متحد کردن نقاط قوت و ویژگی­های مؤثر سه مدل اقدام به ایجاد یک مدل جدید برای ممیزی‌دانش نمودند.

مکامب (2015) پژوهشی با هدف ممیزی‌دانش در مراکز آموزش عالی با تمرکز بر فرایند هسته (مرکز) محور، به روش آمیخته انجام داد، که به موجب آن اطلاعات کمی از طریق پرسشنامه و داده­های کیفی از طریق مصاحبه، جمع­آوری شدند و سپس یافته­ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. جامعه آماری پژوهش را کلیه کارکنان و اعضاء هیأت علمی دانشگاهی در بوتسوانا تشکیل می­دهد. روش نمونه­گیری در بخش‌کمی پژوهش، نمونه­گیری طبقه­ای (تفکیک جامعه به اقشار مختلف؛ هیأت علمی و غیر علمی در مدیریت میانی، مدیریت کمتر و موقعیت غیر مدیریتی) و در بخش‌کیفی؛ نمونه­گیری هدفمند (انتخاب افرادی برای دعوت به مصاحبه که از دانش خوبی در مورد موضوع برخوردار بودند) می­باشد. در نهایت برای اجرای پژوهش، تعداد 50 پرسشنامه به همراه مصاحبه با 15 مدیر برگزیده­ی ارشد و میانی صورت گرفت. از نتایج پرسشنامه­ها برای تعیین دسترس بودن و اثر بخشی جریان دانش در مؤسسه و همچنین شناسایی فرایندهای اصلی استفاده شد و از نتایج حاصل از مصاحبه برای اثبات و تحکیم نتایج پرسشنامه­ها و کاوش بیشتر و در نهایت حذف هرگونه شک در مورد صحت این یافته­ها استفاده شد.

این مدل؛ ابتدا فاکتورهای متنوعی را که سازمان بر روی آنها حساب می­کند را نشان می­دهد. فاکتورهای استراتژیکی مانند؛ مأموریت، چشم­انداز، اهداف سازمانی و عوامل ساختاری، فرایندها و فناوری­ها، و سپس مدل فرایند مرکزی سازمان را لحاظ می­کند که خود فعالیت­های میان کارکردی است که برای دستیابی سازمان به اهداف سازمانی خود بسیار حیاتی و مهم است. که؛ افراد، مواد و تجهیزات و اطلاعات را با یکدیگر ترکیب می­کنند.

نتایج این پژوهش نشان می­دهد که خلاءهایی در دانش کارکنان سازمان­هایی که عهده­دار وظایف آموزش و توانمندسازی پرسنل سایر شرکت‌ها هستند، وجود دارد و توزیع آن نیازمند به توجه و بازنگری است. دانش استراتژیک در میان پرسنل و کارمندان سازمانی، که شامل چشم­انداز، مأموریت و هدف مؤسسات است ناکافی است. علاوه بر این دیگر نتایج پژوهش بیانگر این مطلب مهم است که تعداد قابل تأملی از پرسنل فاقد دانش عملی و نظری در فرایندهای سازمانی هستند. سطح دانش فناورانه پرسنل نیز حاکی از خلأهایی است که نیازمند به پرشدن است.

نوگویرا و همکاران(2017) پژوهشی با هدف شناخت متدولوژی ممیزی مدیریت‌ دانش با بررسی علمی مروری 28 مدل ممیزی مدیریت‌ دانش از سال 1994 تا 2014 به همراه ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌ها و همچنین در نظر گرفتن نقاط ضعف و قوت هر مدل و مقایسه آن‌ها در نهایت مراحل زیر را به عنوان مراحل یک مدل ممیزی مدیریت‌ دانش کارآمد برشمردند.

• آمادگی دانشی سازمان
• بررسی فرآیندهای دانشی سازمان و انتخاب فرآیند ممیزی
• ارائه مجدد فرآیندهای ممیزی شده
• ارائه نوآوری‌های دانشی
• ارائه نتایج و گزارشات
• ممیزی مجدد و پیوسته

مولالا و همکاران(2018) پژوهشی با هدف شناخت متدولوژی‌های ممیزی مدیریت‌ دانش در یک مطالعه موردی در مدارس دولتی کشور آفریقای جنوبی با بررسی 6 مدل ممیزی مدیریت‌ دانش در فضاهای آموزشی در نهایت فرآیندهای زیر را به عنوان مراحل مدل ممیزی مدیریت‌ دانش خود برشمردند:

• تجزیه و تحلیل نیازهای دانشی سازمان
• تجزیه و تحلیل نوآوری‌های دانشی سازمان
• تجزیه و تحلیل چرخه دانشی سازمان
• نقشه دانشی سازمان
• ارائه نتایج ممیزی‌دانش

محمدی و علیپور حافظی (1394) در پژوهشی با عنوان مدل ممیزی‌دانش برای مراکز علمی ایران ممیزی‌دانش را نخستین قدمی دانستند که برای انجام فعالیت مدیریت دانش برداشته می­شود و می­تواند نیازهای مدیریت دانش، نقاط قوت، ضعف، فرصت­ها و تهدیدهای سازمان را شناسایی کند. روش پژوهش مورد استفاده در گام نخست، روش مطالعه کتابخانه­ای و در گام بعدی روش مطالعه، تحلیل و مدل­سازی برای پیشنهاد مدل مناسب ممیزی‌دانش در مراکز علمی ایران است. یافته­ها نشان داد که مدل­های متعددی برای ممیزی‌دانش سازمان­ها مورد استفاده قرار می­گیرند. اما مدلی 6 مرحله­ای به شرح زیر می‌تواند برای ممیزی‌دانش سازمان­های علمی ایران مورد استفاده قرار گیرد. ابتدا کارگروه ممیزی‌دانش تشکیل می­شود، سپس عناصر استراتژیک و ساختاری شناسایی می­شود و با استفاده از پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده وضعیت دانشی سازمان ارزیابی می­شود و سپس نیازهای دانش، جریان­های دانشی و موجودی دانشی ­بدست می­آید و اطلاعات بدست ­آمده در قالب نقشه دانشی ارائه می‌شود، نقاط قوت، ضعف، فرصت­ها و تهدیدهای مرکز علمی شناسایی می­شود و برای رفع آن­ها پیش نهادهایی به کارگروه ممیزی‌دانش ارائه می­شود.

شاهمرادی و همکاران (1394) پژوهشی با هدف ارائه یک مدل جامع برای اجرای ممیزی مدیریت‌ دانش در سازمان­ها بر اساس مرور سیستماتیک انجام دادند. به منظور انجام پژوهش ابتدا مروری سیستماتیک بر مطالعات انجام شده در زمینه ممیزی مدیریت‌ دانش صورت گرفت که از میان آن­ها در مجموع 293 پرونده مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت نتایج و اطلاعات مربوط به 24 مطالعه را وارد این پژوهش نمودند. و سپس مراحل ذکر شده جهت انجام ممیزی مدیریت‌ دانش در این 24 مطالعه را دسته­بندی و یک جدول مقایسه­ای تهیه و ایتم­های اصلی مدل را مشخص نمودند، سپس مدلی برای انجام ممیزی مدیریت‌ دانش در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد نمودند. برای تأیید مدل پیشنهادی به مدد فن دلفی نظرات خبرگان حوزه ممیزی مدیریت‌ دانش در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی جمهوری اسلامی ایران در زمینه مدل پیشنهادی ممیزی مدیریت‌ دانش تحلیل محتوا شد و سپس مدل نهایی ارائه شد.

گام اول: شناخت سازمان

گام دوم: مقدمات ممیزی مدیریت‌ دانش

گام سوم: زیر ساخت‌های مدیریت‌ دانش

گام چهارم: تعیین وضعیت مدیریت‌ دانش در سازمان

گام پنجم: تحلیل داده‌های ممیزی مدیریت‌ دانش

گام ششم: استفاده از داده‌های تحلیل شده

گام هفتم: ممیزی مجدد مدیریت‌ دانش

گودرزی و همکاران (1396) با انجام پژوهشی با موضوع ارائه چارچوبی برای ممیزی مدیریت دارایی­های فکری در شرکت­های دانش بنیان، با شناسایی وضع موجود مدیریت دارایی­های فکری در این شرکت­ها و مشخص نمودن نقاط ضعف و قوت موجود در ساختار اجراییشان، راهکارهایی برای ارتقاء سطح مدیریت دارایی­های فکری در شرکت­های دانش‌بنیان این حوزه، ارائه نمود. روش تحقیق به ­کار رفته در این پژوهش، پیمایشی و ابزار گردآوری داده­های آن، مصاحبه با خبرگان و پرسشنامه بوده که برای تحلیل داده­های گردآوری شده از روش تحلیل تم استفاده نموده است. او بر این اساس، شاخص­های اصلی چارچوب ممیزی مدیریت دارایی­های‌فکری تحت عناوین توانمندی رهبری و مدیریت دارایی­های فکری در سازمان، میزان ساختارمندی مدیریت دارایی­های‌فکری در سازمان، توانمندی شناسایی و احصاء دارایی­های‌فکری سازمان، توانمندی حفاظت از دارایی­های فکری سازمان، توانمندی تجاری­سازی دارایی­های فکری‌سازمان و نهایتاً توانمندی رصد و پایش دارایی­های‌فکری رقبا و سایر بازیگران شناسایی شد. پس از وزن­دهی شاخص­های شناسایی شده، از روش مقایسه­های زوجی مشخص شد که وضعیت شرکت­های دانش‌بنیان حوزه زیست‌فناوری از منظر مدیریت دارایی­های‌ فکری بسیار ضعیف می­باشد. در نهایت منجر به ارائه چارچوبی برای ممیزی ‌مدیریت دارایی­های فکری در شرکت­های دانش­بنیان و همچنین توصیه­هایی به ستاد توسعه زیست­فناوری ایران و مدیران شرکت­های مورد مطالعه ارائه شده­است.

نویدی و همکاران (1397) با انجام پژوهشی با موضوع ارائه مدل نظری و عملیاتی ممیزی‌دانش در سازمان­های پروژه ­محور با بررسی تیم کنترل پروژه و مدیریت دانش چهار پژوهشگاه پـروژه­محـور شـامل پژوهشـگاه ارتباطـات و فناوری اطلاعات، پژوهشگاه صنعت نفت، پژوهشگاه نیرو و پژوهشگاه فضایی ایران در یک تحقیق آمیخته اکتشافی موفق به استخراج پنج مؤلفه ممیزی‌ دانش شامل تحلیل ‌نیاز ‌دانش، تحلیل موجودی دانش، ارزش­گذاری دانش، تحلیل جریان دانش و تحلیل کاربست دانش به عنوان عناصر اصلی سازنده سازه ممیزی مدیریت‌ دانش در این سازمان­ها شد. مدل پیشنهادی، مدلی جامع شامل فازها، فرایندها و مکانیزم اجرای ممیزی‌دانش در سـازمان­هـای پـروژه­محـور اسـت کـه در بخـش مکانیزم اجرا، متغیرهایی که باید در هر مؤلفـه مـورد بررسـی قـرار گیرند، بر اساس وزن­دهی و اولویت­بندی حاصل از نتـایج پـژوهش حاضر است.

این مدل شامل سه فاز اصلی پیش از اجرای ممیزی‌دانش، اجـرای ممیزی‌دانش و پس از اجرای ممیزی‌دانش است. در فـاز پـیش از اجرای ممیزی، مأموریت و چشم­انداز سازمان بـه منظـور شناسـایی اهداف دانش سازمان مورد مطالعه و بررسـی قـرار گرفتـه و طـرح ممیزی‌دانش تدوین می­شود.

طرح ممیزی‌دانش شامل برنامه­ریـزی ممیـزی، سـازماندهی تـیم ممیزی‌دانش و تعیین روش اجرای ممیزی‌دانش است. با توجه به کدهای استخراج شده از مصاحبه با خبرگان، پیشنهاد می­شـود تـیم ممیزی‌دانش در سازمان­های پروژه محـور متشـکل از کارشناسـان درون و بیرون از سازمان و شامل اعضـای طـرح­هـای تحقیقـاتی، مدیران پروژه­ها، مدیر دانـش سـازمان، پژوهشـگران دانشـگاهی و مدیران سازمان باشد.

در فاز اجرای ممیزی‌دانش؛ تحلیل ‌نیاز ‌دانش، تحلیـل موجـودی دانش، ارزش‌گذاری دانش، تحلیل جریان دانش و تحلیل کاربسـت دانش صورت می­گیرد. تحلیل ‌نیاز ‌دانش، بایـد بـه ترتیـب دانـش ذینفعان، دانش محیط فعالیت، اسناد راهبردی، فرایندهای کسب ­و کار، راهبرد دانش سازمان، راهبردهای منتخب، دانش بازار و دانش رقبا مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد.

در تحلیل موجودی دانش، سازمان از طریق مقایسه بین موجـودی دانش و تحلیل نیازهای دانشـی، قـادر بـه شناسـایی شـکاف­هـای دانشی خود و نیز حوزه­های تکراری غیرضروری می­شود. به منظور اجرای این تحلیل، سازمان باید به ترتیب سیسـتم مـدیریت منـابع انسانی؛ پروفایل دانش کارکنان سابق؛ هدف، ربط و کیفیـت منـابع دانش؛ پروفایل دانش خبرگان؛ برنامه­ریزی جانشینی نیروی انسانی؛ تناوب و هدف از استفاده از منابع دانشی؛ طرح­های توسـعه نیـروی‌انسانی؛ شناسایی مکام منابع‌دانشی؛ دانش مستند شده؛ سازماندهی و دسترسی به منابع‌دانشی؛ صاحبان دانش بالقوه؛ منـابع‌دانـش؛ و تولیدکنندگان دانش‌بالفعل را مورد توجه و بررسی قرار دهد.

در پایان بیان نمود که نتایج به­دست آمـده از تحلیـل عوامـل اسـتاندارد و آزمـون T یک‌طرفه نشان می‌دهد، از بین پنج عامل تعیین شده بـرای ممیزی‌دانش، تمام آن­ها سازه نهایی ممیزی‌دانش را شکل مـیدهنـد.

بـه عبارت دیگر پنج مؤلفه تحلیل ‌نیاز ‌دانش، تحلیل ‌موجـودی ‌دانـش، ارزش­گذاری ‌دانش، تحلیل جریان ‌دانش و تحلیل کاربست‌ دانش با بارهای عاملی بـین 72/0 تا 90/0 مؤلفه­های ممیزی‌دانش در سازمان­های پروژه ­­محور را تشکیل می­دهند.

با توجه به­ یافته­های پژوهش حاضر از تحلیل‌عاملی می­توان نتیجه گرفت، مؤلفه موجودی دانش با بـار عاملی 89/0 و اولویت دوم، هم‌راستا با یافته­های مرور پیشینه و حاکی از میزان اهمیت مؤلفه موجودی دانش است.

شرفی و ناخدا (1398) با انجام پژوهشی با عنوان تحلیل روندهای محلی و جهانی ممیزی مدیریت‌ دانش در پایگاه استنادی کلریویت آنالیتیکس که این پژوهش از نوع کاربردی و با روش تحلیلی ـ توصیفی و علم‌سنجی انجام شده­است. جامعه آماری پژوهش 84 مقاله ممیزی‌دانش منتشر‌شده در پایگاه استنادی (Clarivate Analytics) پایگاه استنادی مجلات معتبر ISI سابق (web of science) است.

ابزار گردآوری داده‌ها فهرست کنترل و یادداش‌ برداری و روش تجزیه و تحلیل داده­ها و ترسیم نقشه‌های هم­استنادی با استفاده از نرم­افزارهای Pajek، HisCite, VOSviewer و Excel بوده است. به نتایج زیر دست یافتند.

بررسی و تحلیل حوزه­های ممیزی‌دانش به­عنوان اولین گام مدیریت‌ دانش نقش بسیار مهمی را در سیاست­گذاری­های علمی آن در آینده ایفا کرده و زمینه رشد و گسترش‌علمی آن را نیز فراهم خواهدکرد. تحلیل علم­سنجانه بر روی مقاله­های ممیزی‌دانش منتشر‌شده در پایگاه استنادی کلریویت آنالیتیکس مشخص کرد که موضوع ممیزی‌دانش از سال 1985 میلادی بوسیله پژوهشگران پا به عرصه مدیریت‌ دانش گذاشته و روند انتشار مقاله­های ممیزی‌دانش به­رغم نوسانات زیاد از سال 2007 به بعد رشد محسوسی داشته است که نشا­ن­دهنده اهمیت روزافزون آن در حوزه مدیریت‌ دانش در سطح محلی و ملی است. نتایج پژوهش نشان داد که موضوع ممیزی‌دانش در حوزه­های سرمایه­گذاری مالی، مدیریت، علم اطلاعات و کتابداری و پزشکی عمومی بیشتر مورد بحث و بررسی جوامع علمی قرار گرفته ­است که شاید دلایل آن را در اهمیت دانش و مدیریت‌ دانش به­عنوان یک منبع مزیت رقابتی در حوزه­های مدیریتی و کسب ­و کار و مدیریت ‌اطلاعات در این حوزه­ها عنوان کرد. همچنین تعداد استنادهای محلی کشورها، سازمان­ها، نویسندگان، مجله­ها و موضوعات نسبت به استنادهای جهانی‌شان بسیار کم است که شاید دلایل آن را در نبود همکاری نویسندگان داخلی و ملی با یکدیگر، آگاهی نداشتن پژوهشگران داخلی از آن موضوع، رقابت نویسندگان داخلی با یکدیگر و تمایل به همکاری با نویسندگان کشورهای دیگر به علت مطرح شدن آن­ها در سطح جهانی دانست و مراحل ممیزی ‌مدیریت‌ دانش را شامل: برنامه­ریزی، جمع­آوری ‌داده­ها، پردازش‌داده­ها، تحلیل‌داده­ها، گزارش­دهی، تلخیص طبقه­بندی نمود.

 

روش

پژوهش حاضر از لحاظ اهداف کاربردی، و از نظر داده‌ها، آمیخته اکتشافی(کیفی-کمی) است. و از نظر ماهیت و نوع مطالعه در بعد کیفی، داده بنیاد از نوع نوظهور است و در بعد کمی، پیمایشی مقطعی است. جامعه‌آماری پژوهش حاضر شامل دو بخش است: الف)بخش‌کیفی : شامل کلیه خبرگان این حوزه هستند. ب)بخش‌کمی: جامعه­آماری بخش‌کمی مشتمل بر کلیه افراد دخیل در حوزه مدیریت دانش، مدیران ‌عالی ‌وزارت‌ نفت و ذینفعان مؤثر در مدیریت‌ دانش با تحصیلات کارشناسی­ارشد و بالاتر به تعداد 500 نفر می باشند. روش نمونه­گیری در دو بخش انجام شده­است: الف) بخش‌کیفی: که براساس روش نمونه­گیری آگاهانه از نوع هدفمند گلوله­برفی است. که تعداد 30 نفر خبره (10 زن و 20 مرد) حجم نمونه پژوهش تشکیل می‌دهد.لازم به ذکر است که در پژوهش حاضر در سی خبره به اشباع نظری رسیدیم. ب) بخش‌کمی : که براساس روش نمونه­گیری تصادفی طبقه­ای و براساس جدول تعیین فرمول حجم نمونه مورگان تعداد 324 نفر(زن 163و مرد 161) حجم نمونه پژوهش حاضر را تشکیل می‌دهد.

ابزار پژوهش حاضر شامل دو بخش است: الف) بخش‌کیفی: در این مرحله ابزار سنجش را یک فرم مصاحبه نیمه‌ساختار یافته که براساس کدگذاری باز و کدگذاری محوری تشکیل شد و سپس از طریق کدگذاری انتخابی به مدد مصاحبه، فن دلفی و بارش فکری برای خبرگان ارسال و تا اشباع نظری این روند استمرار و ابعاد، مؤلفه‌ها وشاخص‌ها و اولویت آنها تبیین شد. مجدداً الگو بر اساس ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌ها ترسیم و توسط خبرگان مورد اعتباریابی قرارگرفت. و ب) بعد کمی: در این مرحله فرم مصاحبه اشباع شده توسط خبرگان را از طریق وزن­دهی به شاخص‌ها، به پرسشنامه تبدیل و بر روی گروه نمونه‌ای که تصادفی انتخاب شدند اجرا شد و در نهایت به مدد اجرای آزمون تحلیل‌عاملی ‌تأییدی یافته‌های بعد کمی توسط کاربران ارزیابی شد. اعتبار و روایی ابزار سنجش در دو بخش بدست آمد: الف) در بخش‌کیفی: به مدد مصاحبه فن دلفی، بارش فکری و اجماع سه‌سویه. وب) بخش‌کمی: اعتبار با آزمون آلفای کرونباخ محاسبه شد که مقدار آن برای کل پرسشنامه 90/ شد. و روایی توسط آزمون CVR محاسبه و نسبتاً از روایی بالایی برخوردار شد. روش‌های گردآوری اطلاعات در دو بخش بدست آمد : الف) بعد کیفی: 1) مطالعه عمیق کلیه تئوری‌ها، مدل‌ها، یافته‌ها، الگوها، پژوهش‌ها اعم از ملی و جهانی در خصوص الگو‌های ممیزی مدیریت‌ دانش توسط پژوهشگر و مصاحبه باخبرگان. 2) اجرای کدگذاری باز از یافته‌های مرحله یک توسط پژوهشگر و احصای شاخص توسط پژوهشگر و مصاحبه باخبرگان. 3) اجرای کدگذاری محوری به منظور مقوله‌بندی شاخص‌ها در غالب ابعاد و مؤلفه‌ها بوسیله پژوهشگر و مصاحبه باخبرگان. 4) تنظیم بند 3 در غالب یک فرم نیمه‌ساختاریافته و ارسال آن به مدد مصاحبه عمیق و فن دلفی و... برای خبرگان و استمرار این مهم تا اشباع نظریه خبرگان. در این مرحله ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌ها و اولویت آنها توسط خبرگان مشخص شد. 5) ترسیم الگوی‌ ممیزی‌ مدیریت‌ دانش بر اساس بند 4 در قالب الگو و ارسال آن برای خبرگان جهت اعتباریابی الگو. در این مرحله الگوی‌مذکور نیز توسط خبرگان نهایی شد. و ب) بعد‌کمی: 1) تبدیل فرم مصاحبه اشباع شده خبرگان از طریق وزن‌دهی به شاخص‌ها، به پرسشنامه 5 بعدی، 13مؤلفه و80 شاخصی. 2) اجرای پرسشنامه مذکور بر روی گروه نمونه‌ای که بصورت تصادفی انتخاب شده بود. 3) اجرای تحلیل‌عاملی تأییدی بر روی داده حاصل از بند 2 و ارزیابی ابعاد، مؤلفه‌ها، شاخص‌ها و الگوی مذکور از دیدگان کاربران4) مقایسه نتایج بعد‌کیفی و کمی.

 

تجزیه و تحلیل داده‌ها

تجزیه و تحلیل داده‌ها در دو بخش انجام شد :

1: بخش‌کیفی: تجزیه و تحلیل داده‌های بخش‌کیفی طی چهار مرحله انجام شد:

الف: کدگذاری باز :در این مرحله 80 شاخص به مدد مطالعات ملی و جهانی و مصاحبه باخبرگان توسط پژوهشگر احصا شد.

ب: کدگذاری محوری: در این مرحله 96 شاخص، در قالب 14مؤلفه و 5 بعد به مدد مصاحبه باخبرگان توسط پژوهشگر احصا شد.لازم به ذکر است به منظور جلوگیری از اطناب متن مقاله از ذکر جدول کدگذاری باز و محوری خودداری شده است.

ج: کدگذاری انتخابی:در این مرحله که توسط خبرگان انجام شد در مجموع برای الگوی ‌ممیزی‌ مدیریت‌ دانش به ترتیب اولویت 5 بعد، 13 مؤلفه و80 شاخص به شرح جدول(1)نهایی شد:

 

جدول (1): ابعاد، مؤلفه ها و تعدادشاخص های سازنده الگوی‌ ممیزی‌ مدیریت‌ دانش

Table 1

Dimensions, components and number of indicators that make up the knowledge management audit model

ابعاد Dimensions	مؤلفه‌ها Components	تعداد شاخص ها Number of indicators
پیش‌نیازها Prerequisites	شناخت سازمانی Organizational cognition	9
	حمایت سازمانی Organizational support	7
	زیرساخت‌های سازمانی Organizational infrastructure	5
شناسایی وضعیت Status Identification	شناسایی دانش سازمانی Identify organizational knowledge	14
	تسهیم دانش سازمانی Sharing organizational knowledge	9
گزارش‌دهی Report	تحلیل خلاء Vacuum analysis	3
	تحلیل شبکه اجتماعی Social network analysis	6
	تحلیل شبکه سازمانی Organizational network analysis	5
تجزیه و تحلیل داده‌ها Data Analaysis	توصیف داده ها Data description	6
	تحلیل داده ها Data analysis	5
ممیزی مجدد Re-Audit	اجرای آزمایشی Experimental implementation	3
	اجرای نهایی و بازخوردگیری Final implementation and feedback	6
	اصلاح و بازنگری Correction and revision	2

د: اعتباریابی الگو:در این مرحله ابعاد، مؤلفه ها وشاخص های الگوی‌ ممیزی‌ مدیریت‌ دانش در قالب یک الگو تنظیم وتوسط خبرگان اعتبار یابی شد.

2-بخش‌کمی: این خود مشتمل بر دو مرحله زیر است:

الف-توصیف‌داده­ها : که در قالب رسم جداول مشخصه‌آماری و رسم نمودارها انجام شد.

 

جدول(2) مشخص­های آماری نمرات ابعاد به تفکیک اولویت (324 n= )

Table 2

Statistical characteristics of dimensional scores by priority (n = 324)

عا­مل‌ها Factor	میانگین Average	کجی Skewness	کشیدگی kurtosis
شناخت سازمانی Organizational cognition	5.49	-1.274	1.809
حمایت سازمانی Organizational support	5.45	-1.020	2.039
زیرساخت‌های سازمانی Organizational infrastructure	5.35	-0.512	1.180
شناسایی دانش سازمانی Identify organizational knowledge	5.34	-1.287	1.370
تسهیم دانش سازمانی Sharing organizational knowledge	5.32	-1.474	1.575
تحلیل خلاء Vacuum analysis	5.18	-1.904	1.179
تحلیل شبکه اجتماعی Social network analysis	5.12	-0.427	2.820
تحلیل شبکه سازمانی Organizational network analysis	5.93	-1.142	2.435
توصیف داده‌ها Data description	4.78	-1.651	2.51
تحلیل داده‌ها Data analysis	5.49	-1.244	2.183
اجرای آزمایشی Experimental implementation	5.35	-1.174	1.390
اجرای نهایی و بازخوردگیری Final implementation and feedback	5.34	-1.714	2.54
اصلاح و بازنگری Correction and revision	5.32	-1.150	2.29
پیش‌نیازها Prerequisites	5.65	-0.474	2.575
شناسایی وضعیت Status Identification	5.69	-0.904	1.179
گزارش­دهی Report	4.04	-0.457	3.020
تجزیه و تحلیل داده‌ها Data Analaysis	5.40	-0.142	3.135
ممیزی مجدد Re-Audit	5.25	-1.651	3.071

با توجه به جدول فوق، در بین ابعاد الگوی‌ ممیزی‌ مدیریت‌ دانش در شرکت نفت، بعد شناسایی‌وضعیت(69/5) بالاترین میانگین و بعد گزارش‌دهی (04/4) پایین‌ترین میانگین را بدست آورده­است. در بین مؤلفه­های الگوی‌ ممیزی‌ مدیریت‌ دانش در شرکت نفت بالاترین میانگین مربوط به مؤلفه تحلیل‌شبکه‌سازمانی (93/5) و پایین‌ترین میانگین مربوط به مؤلفه توصیف‌داده‌ها(78/4) می‌باشد.

ب-تحلیل داده‌ها : به منظور تأیید توصیف‌داده‌ها وتعمیم نتایج‌پژوهش به جامعه‌ای که نمونه از آن استخراج شده­است از تحلیل‌عامل‌تأییدی استفاده شده­است که نتایج این آزمون به ترتیب در جدول زیر آورده شده­است.

 

جدول (3)نیکویی برازش ابعاد به ترتیب اولویت. (324 n= )

Table 3

The goodness of fitting dimensions in order of priority. (n =324)

نام بعد Dimensions	شاخص برازندگی Fit indices of the model	دامنه قابل پذیرش Acceptable range	میزان بدست آمده Obtained amount
پیش‌نیازها Prerequisites	خی دو-CMIN	-	1.65
	سطح معنی داری-Sig.	کمتر از0/05 X<0.05	0.001
	نسبت خی دو به درجه آزادی-CMIN/DOF	کمتر از 3 X<3	2.85
	RMSEA	کمتر از 0/08 X<0.08	0.03
	GFI	بزرگتر از 0/9 X>0.9	0.91
	AGFA	بزرگتر از 0/9 X>0.9	0.92
شناسایی وضعیت Status Identification	شاخص برازندگی Fit indices of the model	دامنه قابل پذیرش Acceptable range	میزان بدست آمده Obtained amount
	خی دو-CMIN	-	1.88
	سطح معنی داری-Sig.	کمتر از 0/05 X<0.05	0.001
	نسبت خی دو به درجه آزادی-CMIN/DOF	کمتر از 3 X<3	2.87
	RMSEA	کمتر از 0/08 X<0.08	0.05
	GFI	بزرگتر از 0/9 X>0.9	0.92
	AGFA	بزرگتر از 0/9 X>0.9	0.91
گزارش‌دهی Report	شاخص برازندگی Fit indices of the model	دامنه قابل پذیرش Acceptable range	میزان بدست آمده Obtained amount
	خی دو-CMIN	-	1.24
	سطح معنی داری-Sig.	کمتر از 0/05 X<0.05	0.001
	نسبت خی دو به درجه آزادی-CMIN/DOF	کمتر از 3 X<3	2.41
	RMSEA	کمتر از 0/08 X<0.08	0.05
	GFI	بزرگتر از 0/9 X>0.9	0.93
	AGFA	بزرگتر از 0/9 X>0.9	0.94
تجزیه و تحلیل داده‌ها Data Analaysis	شاخص برازندگی Fit indices of the model	دامنه قابل پذیرش Acceptable range	میزان بدست آمده Obtained amount
	خی دو-CMIN	-	2.17
	سطح معنی­داری-Sig.	کمتر از 0/05 X<0.05	0.01
	نسبت خی دو به درجه آزادی-CMIN/DOF	کمتر از 3 X<3	2.6
	RMSEA	کمتر از0/08 X<0.08	0.04
	GFI	بزرگتر از0/9 X>0.9	0.93
	AGFA	بزرگتر از 0/9 X>0.9	0.91
ممیزی مجدد Re-Audit	شاخص برازندگی Fit indices of the model	دامنه قابل پذیرش Acceptable range	میزان بدست آمده Obtained amount
	خی دو-CMIN	-	1.87
	سطح معنی­داری-Sig.	کمتر از 0/05 X<0.05	0.003
	نسبت خی دو به درجه آزادی-CMIN/DOF	کمتر از 3 X<3	2.23
	RMSEA	کمتر از0/08 X<0.08	0.04
	GFI	بزرگتر از 0/9 X>0.9	0.92
	AGFA	بزرگتر از0/9 X>0.9	0.93

 

در مجموع جدول بالا و آزمون تحلیل عامل تأییدی بیانگر آن است که داده‌های کمی با داده‌های کیفی همسو می‌باشند.

لازم به ذکر است که برای جلوگیری از اطناب متن مقاله از ذکر نمودارها خودداری شده­است.

 

بحث و نتیجه‌گیری

ممیزی‌مدیریت‌ دانش می‌تواند به عنوان یک ابزار برای تعیین نقاط قوت، ضعف، تهدیدها و فرصت‌های سازمان و کمک به سازمان در بهبود شیوه‌های خود برای دستیابی به اهداف استفاده شود. ممیزی مدیریت‌ دانش نیز می‌تواند برای تهیه نقشه دانش و تعیین جریان دانش در سازمان پس از ممیزی مدیریت‌ دانش استفاده شود. تهیه نقشه دانش و تعیین جریان دانش بدون انجام ممیزی مدیریت‌ دانش غیرممکن است. علاوه­بر این موارد، اطلاعات زیر نیز در طول فرآیند ممیزی مدیریت‌ دانش به دست می‌آید: دانش مورد نیاز برای انجام کار، دانش موجود، نحوه استفاده از دانش موجود، کارشناسان سازمان و جریان دانش در میان کارکنان سازمان. لازم است که ممیزی‌مدیریت‌ دانش را به طور مرتب برای اجرای برنامه مدیریت‌ دانش پیاده‌سازی کنیم.

نخستین یافته پژوهش حاضر مبنی بر اینکه «الگوی‌ ممیزی‌ مدیریت‌ دانش در شرکت نفت» کدام است؟ پاسخ مشتمل بر دو بخش زیر است:

الف- بخش‌کیفی: در این بخش الگوی مناسب ممیزی‌مدیریت‌ دانش در شرکت نفت به شرح نمودار زیر است.

شکل 1: الگوی‌ ممیزی‌ مدیریت‌ دانش در شرکت نفت

Figure 1

Knowledge management audit model in the oil company

 

چنانچه نمودار فوق نشان می‌دهد الگوی مذکور که توسط خبرگان اعتباریابی شده است مشتمل بر 5 بعد پیش‌نیازها، شناسایی‌وضعیت، گزارش‌دهی، تجزیه و تحلیل داده‌ها و ممیزی‌مجدد و 13 مؤلفه شناخت‌سازمانی، حمایت‌سازمانی، زیرساخت‌های سازمانی، شناسایی‌دانش‌سازمانی، تسهیم‌دانش‌سازمانی، تحلیل‌خلاء، تحلیل‌شبکه‌اجتماعی، تحلیل‌شبکه‌سازمانی، توصیف‌داده‌ها، تحلیل‌داده‌ها، اجرای‌آزمایشی، اجرای‌نهایی و بازخوردگیری و اصلاح و بازنگری می‌باشد.

ب- بخش‌کمی: نخستین یافته پژوهش در بخش‌کمی مؤید نتایج بخش‌کیفی است.

بدین­ترتیب تمامی افراد نمونه یافته‌های بدست ­آمده در بخش‌کیفی را تأیید کردند. در خصوص یافته بدست آمده از حیث همسویی با سایر پژوهش‌های انجام شده، می‌توان گفت یافته بدست آمده با یافته‌های پژوهشگرانی همچون راس و همکاران (2010)، آریس و آیوسو (2010)، شارما و سینگ (2011)، لوپزنیکولاس و مرونوسردان (2012)، ویتلی و اسکویا (2012)، گاناسان و دامنیک (2012)، چاودوری (2015)، الوان، بین هج و سلیم (2015)، مهدوی (1392)، شاه‌مرادی و همکاران (1394)، محمدی و علیپور حافظی (1394)، گودرزی و همکاران (1396)، نویدی و همکاران (1397)، شرفی و ناخدا (1398) همخوانی دارد.

بعد اول: «پیش‌نیازها» با سه مؤلفه و 21 شاخص یک عامل زیربنایی برای الگوی‌ ممیزی‌ مدیریت‌ دانش در شرکت نفت ارائه می‌دهند.

بعد دوم: «شناسایی‌وضعیت» با دو مؤلفه و 23 شاخص یک عامل زیربنایی برای الگوی‌ ممیزی‌ مدیریت‌ دانش در شرکت نفت ارائه می‌دهند.

بعد سوم: «گزارش‌دهی» با سه مؤلفه و 14 شاخص یک عامل زیربنایی برای الگوی‌ ممیزی‌ مدیریت‌ دانش در شرکت نفت ارائه می‌دهند.

بعد چهارم: «تجزیه و تحلیل‌داده‌ها» با دو مؤلفه و 11 شاخص یک عامل زیربنایی برای الگوی‌ ممیزی‌ مدیریت‌ دانش در شرکت نفت ارائه می‌دهند.

1- مسایل گلوگاه‌ها و موانع موجود در سازمان 2-اولویت­بندی مسایل، گلوگاه‌ها و موانع موجود در سازمان 3-گزارش ممیزی مدیریت‌ دانش 4-اطلاع‌رسانی ممیزی مدیریت‌ دانش 5-ارائه راه‌حل‌ها و رتبه‌بندی آنها 6-ارایه پیشنهادات اجرایی در سازمان 7-ارایه استراتژی مناسب مدیریت‌ دانش 8-بررسی استراتژی موجود مدیریت‌ دانش 9-ارایه برنامه عملیاتی جهت اجرای ممیزی مدیریت‌ دانش 10-استفاده از داده‌های تحلیل شده 11-پیاده‌سازی برنامه‌های عملیاتی

بعد پنجم: «ممیزی‌مجدد» با سه مؤلفه و 11 شاخص یک عامل زیربنایی برای الگوی‌ ممیزی‌ مدیریت‌ دانش در شرکت نفت ارائه می‌دهند.

دومین یافته پژوهش حاضر مبنی بر اینکه ابعاد سازنده الگوی‌مذکور کدام است؟ مشتمل بر دو بخش زیر است:

الف- بخش‌کیفی: در این بخش ابعاد ‌سازنده الگوی‌مذکور به شرح زیر است:

• پیش‌نیازها
• شناسایی ‌وضعیت
• گزارش‌دهی
• تجزیه و تحلیل داده‌ها
• ممیزی‌مجدد

ب- بخش‌کمی: یافته‌‎های بخش‌کمی دقیقاً مؤید بخش‌کیفی است. در خصوص این یافته می‌توان گفت یافته بدست آمده با یافته‌های پژوهشگرانی همچون راس و همکاران (2010)، آریس و آیوسو (2010)، شارما و سینگ (2011)، لوپزنیکولاس و مرونوسردان (2012)، ویتلی و اسکویا (2012)، گاناسان و دامنیک (2012)، گودرزی و همکاران (1396)، نویدی و همکاران (1397)، شرفی و ناخدا (1398) همخوانی دارد.

سومین یافته پژوهش حاضر در خصوص اینکه مؤلفه‌های‌سازنده الگوی‌مذکور کدام است؟ مشتمل بر دو بخش زیر است:

الف- بخش‌کیفی: در این بخش مؤلفه‌های سازنده هر یک از ابعاد به­ترتیب عبارت­اند از:

1. بعد پیش‌نیازها؛ شناخت ‌سازمانی، حمایت ‌سازمانی، زیرساخت‌های سازمانی
2. بعد شناسایی ‌وضعیت؛ شناسایی ‌دانش‌ سازمانی، تسهیم‌ دانش‌ سازمانی
3. بعد گزارش‌دهی؛ تحلیل‌خلاء، تحلیل ‌شبکه ‌اجتماعی، تحلیل ‌شبکه ‌سازمانی
4. بعد تجزیه و تحلیل‌ داده‌ها؛ توصیف‌ داده‌ها، تحلیل ‌داده‌ها
5. بعد ممیزی ‌مجدد؛ اجرای‌آزمایشی، اجرای ‌نهایی و بازخوردگیری، اصلاح و بازنگری

ب- بخش‌کمی: این بخش مؤید نتایج به­دست آمده در بخش‌کیفی است و با یافته‌های چاودوری (2015)، الوان، بین هج و سلیم (2015)، مهدوی (1392)، شاهمرادی و همکاران (1394)، محمدی و علیپور حافظی (1394)، همسو می‌باشد.

چهارمین یافته پژوهش حاضر در خصوص اینکه شاخص‌های‌سازنده الگوی ‌مذکور کدام است؟ مشتمل بر دو بخش زیر است:

 

الف- بخش ‌کیفی: در این بخش شاخص‌های ‌سازنده هر یک از ابعاد به ترتیب عبارت‌اند از:

1. بعد پیش‌نیازها؛ شناخت سازمانی، حمایت سازمانی، زیرساخت‌های سازمانی

1-شناسایی‌ مأموریت‌های‌ سازمان 2-شناخت ‌اهداف ‌سازمان 3-شناخت‌ چشم­اندازهای ‌سازمان 4-شناخت ‌نیازهای ‌سازمان 5-شناخت‌عوامل‌حیاتی 6- تجزیه و تحلیل‌ استراتژیک ‌سازمان 7-شناخت‌ فرآیندهای تصمیم‌گیری‌ در ‌سازمان 8-شناخت‌ ملاک‌های موفقیت ‌سازمان 9-شناخت راهبرد‌ها و رویکردهای سازمان 10-اخذ ‌حمایت ‌مدیران ‌ارشد 11-اخذ‌ حمایت ‌افراد ‌کلیدی 12-اخذ ‌حمایت‌ مجریان و آحاد منابع ‌انسانی 13-سازماندهی تیم‌های ‌دانشی ‌سازمان 14-تعیین ‌متدولوژی 15-تیم ‌ممیزی‌ مدیریت‌ دانش در ‌سازمان 16-ممیزی مدیریت‌ دانش در سازمان بررسی ‌متدولوژی 17-شناخت فرآیندهای مدیریت‌ دانش شامل کسب، ذخیره‌سازی، سازماندهی و تسهیم دانش 18-شناخت سیستم‌های مدیریت ‌اطلاعات و ‌ارتباطات 19-شناخت سیستم‌های پشتیبانی20-حمایت قوانین ‌مقررات و ضوابط‌ سازمان21-ارزیابی فرهنگ‌ سازمانی

 

2. بعد شناسایی وضعیت؛ شناسایی ‌دانش‌ سازمانی، تسهیم‌ دانش‌ سازمانی

1-دانش ‌ضمنی ‌سازمانی 2-دانش ‌آشکار ‌سازمانی 3-دانش‌ فردی موجود در سازمان 4-دانش‌گروهی موجود در سازمان 5-دانش ‌سازمانی موجود در سازمان 6-دانش‌ ساختاری موجود در سازمان 7-دانش‌ فرآیندی موجود در سازمان 8-دانش ‌منابع ‌انسانی موجود در سازمان 9-دانش ‌پروژه‌ای موجود در سازمان 10-دانش ‌تکنولوژیکی موجود در سازمان 11-دانش ‌هدایت و کنترل موجود در سازمان 12-دانش ‌استراتژی موجود در سازمان 13-دانش‌ آینده ­پژوهی موجود در سازمان 14-مکان­یابی دانش‌ موجود در سازمان 15-بررسی توسط مشاهده 16-بررسی توسط مصاحبه 17-بررسی توسط پرسشنامه 18-بررسی توسط برون‌فکنی 19-بررسی توسط تمرکز‌ گروهی 20-بررسی توسط مشاهده ‌مشارکتی 21-بررسی توسط روش ‌ترکیبی 22-بررسی ‌جریان‌های ‌دانشی ‌موجود در سازمان 23-بررسی ‌نقشه و مدل‌ مدیریت‌ دانش ‌سازمان

3. بعد گزارش‌دهی؛ تحلیل‌خلاء، تحلیل‌شبکه‌اجتماعی، تحلیل‌شبکه‌سازمانی

1-تعیین وضعیت موجود ‌دانش در سازمان 2-تعیین وضعیت ‌مطلوب‌ دانش در سازمان 3-تعیین‌شکاف بین وضعیت ‌موجود و مطلوب‌ دانش در سازمان 4-تحلیل ‌ارتباط بین افراد و سازمان 5-تحلیل ‌تعاملات بین افراد و سازمان 6-تحلیل ‌روابط بین‌ گروهی در سازمان 7-تحلیل سخت­افزارهای ‌دانشی ‌سازمان 8-تحلیل نرم­افزارهای‌ دانشی ‌سازمان 9-سایر موجودی‌های مدیریت‌ دانشی ‌سازمان 10-تحلیل ‌فعالیت‌های فرعی ‌سازمان 11-تحلیل ‌جریانات‌ دانشی بین منابع ‌مختلف و افراد در سازمان 12-تحلیل ‌جریانات ‌دانشی بین گروه‌ها و افراد در سازمان 13-تحلیل‌ جریانات ‌دانشی بین سیستم‌ها و افراد در سازمان 14-تحلیل ‌اندازه‌گیری ارتباطات ‌جریان ‌دانش در سازمان

 

4. بعد تجزیه و تحلیل داده‌ها؛ توصیف‌داده‌ها، تحلیل‌داده‌ها

1-مسایل‌ گلوگاه‌ها و موانع ‌موجود در سازمان 2-اولویت‌بندی ‌مسایل، گلوگاه‌ها و موانع‌ موجود در سازمان 3-گزارش‌ممیزی‌ مدیریت‌ دانش 4-اطلاع‌رسانی ممیزی‌ مدیریت‌ دانش 5-ارایه راه‌حل‌ها و رتبه­بندی ‌آنها 6-ارایه پیشنهادات ‌اجرایی در سازمان 7-ارایه استراتژی ‌مناسب ‌مدیریت‌ دانش 8-بررسی ‌استراتژی ‌موجود ‌مدیریت‌ دانش 9-ارایه برنامه‌ عملیاتی جهت اجرای‌ممیزی مدیریت‌ دانش 10-استفاده از داده‌های تحلیل ‌شده 11-پیاده‌سازی برنامه‌های‌ عملیاتی

 

5. بعد ممیزی‌مجدد؛ اجرای‌آزمایشی، اجرای‌نهایی و بازخوردگیری، اصلاح و بازنگری

1-اجرای ‌ممیزی ‌مدیریت‌ دانش در ‌یک‌ بخش ‌کوچک ‌سازمان 2-اجرای‌ ممیزی‌ مدیریت‌ دانش ‌در ‌یک ‌بخش ‌متوسط‌ سازمان 3-اجرای‌ ممیزی ‌مدیریت‌ دانش در یک ‌بخش ‌بزرگ ‌سازمان 4-فراهم‌سازی ‌روزآمدی‌ سازمان 5-فراهم‌سازی ‌سیاهه ‌دانش در سازمان 6-فراهم‌سازی نقشه‌ دانشی در سازمان 7-فراهم‌سازی جریان ‌دانشی در سازمان 8-فراهم‌ سازی تسهیم ‌دانش در سازمان 9-فراهم‌سازی فرآیندهای ‌دانشی در سازمان 10-ویرایش و بازنگری‌ فرآیندها و مدل‌های ‌موجود ‌دانش در سازمان 11-توسعه و بهبود ‌مستمر ‌نظام ‌ممیزی ‌مدیریت‌ دانش در سازمان.

ب- بخش‌کمی: این بخش مؤید نتایج بدست ­آمده در بخش‌کیفی است و با یافته‌های چاودوری (2015)، الوان، بین هج و سلیم (2015)، مهدوی (1392)، شاهمرادی و همکاران (1394)، و علیپور حافظی (1394)، نویدی و همکاران (1396)، همسو می‌باشد.

با توجه به هدفی که پژوهش حاضر به دنبال آن بود نتایجی بدست آمد که با روش‌های علمی مورد تأیید قرار گرفتند. این نتایج از حیث مقایسه‌ای و تفاوت در نتایج بدست آمده از چند حیث دارای اهمیت است. باید گفت الگوی بدست آمده در مجموع به تبیین روابط بین متغیرها، مؤلفه‌ها و ابعاد در خصوص یک مفهوم می‌پردازد و می‌تواند مفاهیم را به درستی تبیین کند و مسائل را حل، مستند و تأیید نماید و روابط بین عوامل را به ­درستی توصیف و اولویت‌بندی نماید. الگوی بدست آمده می‌تواند یک بینش و چشم­انداز و تفکر استراتژیک به مسئولان بدهد و به مثابه یک قطب‌نما آینده را به ­درستی برای آنها ترسیم نماید.

در خصوص محدودیت‌ها نیز مختصراً می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• به­ رغم کوشش‌هایی که در جهت رعایت اصول مربوط به انتخاب نمونه (تصادفی و غیرتصادفی) بودن صورت گرفته ­است اما چون گروه نمونه پژوهش منحصراً در بخش‌کیفی 30 نفر از خبرگان این حوزه و در بخش‌کمی نیز تنها مدیران عالی وزارت‌ نفت و ذینفعان مؤثر در مدیریت‌ دانش با تحصیلات کارشناسی­ارشد و بالاتر انتخاب شده‌اند، لذا جهت بکارگیری الگوی طراحی شده در سایر سازمان‌ها، بایستی احتیاط کرد و به بومی‌سازی آن اقدام و سپس اجرایی شود.
• داده‌های تجربی این پژوهش در اثر اجرای یک مقیاس 80 ماده‌ای در 5 بعد و 13 مؤلفه برای گروه نمونه بدست آمده لذا اگر از مقیاس‌های دیگری با مضمون متفاوت و طول زیادتر استفاده شود نتیجه آن قابل تعمیم‌تر است.
• در مجموع نتیجه تحلیل ‌عاملی ‌تأییدی بیانگر این موضوع است که همه ابعاد، مؤلفه­ها، شاخص‌‌های شناسایی شده یک عامل زیر بنایی را در قالب الگوی‌ ممیزی‌ مدیریت‌ دانش در شرکت نفت تبیین می‌کنند اما قطعاً مؤلفه­ها و شاخص­های دیگری را می­توان شناسایی نمود که به­رغم تلاش فراوان همچنان مکنون مانده­اند و می­توانند کشف شوند.

با توجه به نتایج بدست آمده در خصوص شناسایی الگوی مناسب برای ممیزی مدیریت‌ دانش در شرکت نفت پیشنهادات زیر به منظور توسعه و ترویج استفاده و بکارگیری از الگوی بدست آمده در پژوهش حاضر ارائه می‌شود:

• تدوین سند‌ راهبرد ‌توسعه ‌سرمایه ‌انسانی تخصص‌ محور در سازمان
• انجام مطالعات ‌تطبیقی با محوریت کشورهای ‌موفق در حوزه ‌مدیریت‌ دانش و ممیزی‌ مدیریت‌ دانش با رویکرد الگوهای ‌ممیزی ‌مدیریت‌ دانش به­منظور اصلاح و بروزرسانی‌مدل ‌نهایی این پژوهش
• پیش­بینی گروه‌های ‌مشاوره­ای در خصوص اجرای‌مدل ‌نهایی در سازمان
• بازنگری الگوی‌تدوین‌شده هر پنج‌ سال ‌یکبار به منظور بروز رسانی آن.
• راه‌اندازی مراکز ارزیابی و توسعه برای مدیران و کارکنان مبتنی بر الگوی بدست آمده

-         با توجه به ضرورت ‌کنونی کشور به ممیزی ‌مدیریت‌ دانش، این پژوهش در قالب یک‌ طرح ملی توسط پژوهشگران ‌حوزه‌ مربوطه به مدد روش‌آمیخته اجرا شود.

 

نتیجه‌گیری

با توجه به نتایج حاصل از بررسی ادبیات و یافته‌‌های حاصل از تحلیل مصاحبه‌‌ها و پرسشنامه‌‌ها، و محدودیت‌‌های پژوهش پیشنهاداتی مطرح و ارائه می‌گردد، تا از یک طرف مسئولان و تصمیم گیرندگان ذیربط با بهره‌برداری از این پیشنهادات، ضمن برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری‌های لازم، اقدامات ‌اجرایی مورد نیاز را به نحوی به ‌عمل‌ آورند، که ظرف مدت زمان مشخصی، امکان توسعه علمی و نظری در خصوص مقوله ممیزی مدیریت‌ دانش فراهم شد و از طرف دیگر برای پژوهشگرانی که قصد دارند در این زمینه به پژوهش بپردازند، راهنمایی باشد و مواردی که در این پژوهش به آن پرداخته نشده ­است را مورد بررسی قرار دهند. اهم این پیشنهادات عبارتند از:

با توجه به نتایج بدست آمده در خصوص ارائه الگوی‌ ممیزی‌ مدیریت‌ دانش پیشنهادات زیر به منظور توسعه و ترویج استفاده و بکارگیری از الگوی  بدست آمده در پژوهش حاضر ارائه می‌شود:

1. تدوین سند‌ راهبرد ‌توسعه ‌سرمایه ‌انسانی بر پایه مدیریت‌ دانش در وزارت‌ نفت
2. انجام مطالعات تطبیقی با محوریت کشورهای ‌موفق در حوزه‌ ممیزی ‌مدیریت‌ دانش با رویکرد الگوهای ممیزی ‌مدیریت‌ دانش به­ منظور اصلاح و بروزرسانی مدل‌نهایی این پژوهش
3. پیش­بینی گروه‌های مشاوره‌‌ای در خصوص اجرای مدل نهایی در وزارت‌ نفت
4. بازنگری الگوی ‌تدوین ­شده هر پنج‌ سال یکبار به ­منظور بروزرسانی آن.
5. راه‌اندازی مراکز ‌ارزیابی و توسعه ‌مدیریت‌ دانش براساس نقشه ‌راهبردی این وزارتخانه برای مدیران سازمان
6. توسعه‌ علمی و نظری موضوع ممیزی ‌مدیریت‌ دانش از طریق:

الف) تشکیل بانک ‌اطلاعاتی و سیاهه ‌دانش از پورتال‌های ‌اختصاصی‌کارکنان در سازمان

ب) برگزاری کارگاه و دوره‌های ‌آموزشی جهت آشنایی مدیران با فرایندهای‌ مدیریت و ممیزی ‌دانش در سازمان.

ج) برگزاری کارگاه‌‌های ‌آموزشی در سازمان‌ها به منظور ترویج‌ فرهنگ و دانش‌ مرتبط با تخصص و ایجاد آمادگی‌‌های لازم به ­منظور طراحی و استقرار نظام‌ مدیریت‌ دانش و ممیزی مستمر آن.

7. نظام‌مند نمودن الگوی بدست آمده جهت بکارگیری‌مدیران ‌سازمان و ایجاد ضمانت ‌اجرایی لازم برای آن.
8. طراحی و ایجاد مرکز ‌سنجش و ارزیابی نیروی ‌انسانی مبتنی بر ابعاد، مؤلفه‌‌ها و شاخص‌‌های الگوی‌ ممیزی‌ مدیریت‌ دانش در این نهاد
9. یافته‌‌های این پژوهش می‌‌تواند مبنای مناسبی برای ارزیابی و سنجش مدیریت‌ دانش باشد تا بتوان بر این اساس سیاست‌‌ها و برنامه‌‌های سازمان را ارتقاء، اصلاح و بازنگری نمود.

و همچنین می‌توان از این مدل (شکل 1) که به نوعی یک الگوی ‌جامع است و تلاش می‌کند تمام عناصر لازم را در ممیزی‌ مدیریت ارایه ­نماید. مدل‌ ارائه شده در این مطالعه برای سازمان‌های ‌بزرگ نظیر وزارتخانه‌ها مناسب‌تر است. اگر یک ممیزی‌ مدیریت‌ دانش براساس مدل ‌پیشنهاد شده انجام شود، انتظار می‌رود که تمام مزایا و اهداف اجرای ‌ممیزی‌ مدیریت‌ دانش را بدست آوریم. بیشتر مطالعات بر اهمیت اجرای ‌ممیزی مدیریت‌ دانش تمرکز دارند. آنها از شکست برنامه‌های مدیریت‌ دانش بدون اجرای ‌ممیزی‌ مدیریت‌ دانش تأکید دارند.

 

1. 1. Aris EP, Ayuso BL
2. 2. Ganasan & Dominic
3. 3. Alwan, Bin Hj &, Saleem
4. 4. K Martinz et al.
5. 5. Molala et al.
6. Neugueira et al.
7. 2. Dauther et al.
8. Che Pa, Taheri and Abdullah
9. Fe et al.
10. 5. Lopez-Nicolas & Meroño-Cerdán
11. Cadouri
12. Ying & Yi
13. 2. Hilton
14. 3. Makambe
15. 4. Grossman
16. 1. Levy et al
17. 2. Gourova et al

مراجع

خورشیدی، عباس(1393). ارزشیابی آموزش، تهران: یسطرون.

رحمنی، اعظم (1394). بررسی نقش مدیریت‌ دانش در توانمندسازی روانشناختی معلمان زن مقطع ابتدایی شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، رشته مدیریت آموزشی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.

مهدوی، محمدمهدی (1392). ارائه مدل کاربردی ممیزی‌دانش با رویکرد فازی. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده مهندسی فنی و مهندسی. دانشگاه قم.

محمدی، لیلا (1391). ممیزی‌دانش پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، رشته علوم کتابداری و اطلاع رسانی. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.

نویدی، فاطمه (1397). ممیزی‌دانش در سازمان های پروژه محور به سوی یک مدل مفهومی. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.

Alwan, M. H., Bin, H. j., Zainuddin, S., & Noor, H. (2015). Generic Model for Knowledge Audit to Enhance Process-based Knowledge. International Journal of Engineering and Technical Research (IJETR), 15(1): 279-282.

Aris, E. P., & Ayuso, B. L. (2010). A Methodology for the Auditing of Technological Knowledge Management. In: Cruz-Cunha MM, editor. Social, Management, and Organizational Dimensions of Enterprise Information Systems. Portugal: Business science reference, 3(4): 134-156.

Clark, D. (2019). Knowledge. Retrieved November 15, 2011, from http://www.nwlink.com/~Donclark/knowledge/knowledge.html.

Clarke, R. (2019). "Knowledge." Retrieved 2 April 2011, 2008, from http://www.anu.edu.au/people/Roger.Clarke/SOS/Know.html.

Cordy, E. (2018). Introduction to Knowledge Management. Retrieved November 20, 2011, from http://www.communityknowledge.co.uk/ kmaIntro/index.htm.

Chi, W. C, Percy L., & Wee. B. (2011). Knowledge Audit with Intellectual Capital in the Quality Management Process: An Empirical Study in an Electronics Company on ResearchGate, Electronic Journal of Knowledge Management, 9(2): 98-116.

Chowdhury, N. (2015). Supporting product Innovation Through Knowledge Audit, Studies in Business and Economics, 18(1): 69-84.

30823. Dhamdhere, S. Namdev. (2015). Knowledge management applications and status in Indian education system: a survey, Elixir International Journal, Library Science. 80(2015): 30815-30823.

Emerald, G. (2006). "Knowledge management: much more than a technology exercise." Strategic Direction, 22(1): 16-18.

1. Nissen. (2006). Harnessing Knowledge Dynamics. Principled Organizational Knowing & Learning. K. R. Michelle Potter, Amanda Appicello, Jennifer Neidig, April Schmidt, IRM Press.

Tobias, N. (March 2018). European Guide to good Practice in Knowledge Management -Part 4: Guidelines for Measuring kma. from

     http://www.knowledgeboard.com/.

Fralinger, B., & Karesen, C. (2007). Organizational Culture at the University Level: A study Using The OCAI Instrument. Journal of College Teaching & Learning 4(11):128-136.

Gottschalk, P. (2012). Strategic Knowledge Management Technology. J. T. Mehdi Khosrow-pour, Amanda Appicello, Michele Rossi, Ingrid Widitz, Idea Group Publishing.

Henczel, S. (2018). The Information Audit as a First Step Towards Effective Knowledge Management.

Hylton, A. (2005). Build Your Knowledge Audit Awareness. Retrieved 23 March 2011, 2008, from http://www.thestep.gr/trainmor/dat/%7B727027bb-af4a-4b9bbd87-86dd1b528132%7D/article.pdf.

Henczel, S. (2000). The Information Audit as a First Step Towards Effective Knowledge Management. INSPEL, 34(2000): 210-226

Khorshidi, A. (2015). Training Evaloution. Tehran: Yasteroun. [In Persian].

Kim, S., H. Hwang. (2003). A Process-Based Approach to Knowledge Flow Analysis: A Case Study of a Manufacturing Firm. Knowledge and Process Management, 4(10): 260-276

Lingham, L. (2006). Knowledge audit. Retrieved December       2, 2011, from http://en.allexperts.com/q/Management-Consulting2802/ knowledge-audit. htm.

Mahdavi, M, M. (2014). Provide a practical model of knowledge auditing with a Phasiss approach. Master's thesis. Qom- University, Faculty of engeenireng [In Persian].

Makambe, Ushe. (2015). A Knowledge Audit of a Higher Education Institution: A Core Process Approach. International Journal of Economics, Commerce and Management United Kingdom, 3(6): 814-831.

Mmakwena, M., & Jacqueline, N. (2018). An analysis of the knowledge audit methodology: a case study on the national school of government. Standing Conference of Eastern, Central and Southern African Library,18(9): 423-434

Mohammadi, L. (2013). Knowledge audit of Iran Institute of Information Science and Technology. Master's thesis. Allameh-Tabatabei University, Faculty of Psychology and Educational Sciences [In Persian].

Malcik, M., & Kantor, C. (2014). Know Map as a New System in the Assessment and Management of Knowledge. International Journal of Computer and Information Technology, 3(4): 799-804.

Malhotra, Y. (2004). Why Knowledge Management Systems Fail Ennablers and Constraints of Knowledge Managemet in Human Enterprises. Retrieved 20 November, 2011, from http://www.brint.org/Why kma SFail.htm.

 Navidi, F. (2019). Knowledge audit in project-oriented organizations towards a conceptual model. Master's thesis. Ferdowsi Mashhad University, Faculty of Psychology and Educational Sciences [In Persian].

Orion, D. (2008). Identifying Core Processes. Retrieved 28 March 2008, from http://www.bettermanagement.com/library/library.aspx?libraryi d=1154.

Patil, G., & Bamnote, G. R. (2015). A Survey on Knowledge Management in Small-Sized Software Organizations. International Research Journal of Engineering and Technology (IRJET). 2(2): 327-323.

Perez, S. B., & Valenzuela, G. (2006). Knowledge Audit Methodology with Emphasis on Core Processes. European and Mediterranean Conference on Information Systems (EMCIS), Costa Blanca, Alicante, Spain.

Russ, M., Fineman, R., & Jones, J. K. (2010). KARMA-Knowledge Assessment Review and Management Audit in Russ, M. (Ed.) Knowledge Management Strategies for Business Development: 64-83. Hershey, PA:

158. Chen; B. Mulgrew; T. Zarske & P. M. Grant. (2007). A systematic approach for knowledge auditing: a case study in transportation sect in Technology. International Human Resources Management in Technology (IHRMT),11(4): 140-158.

Shahmoradi, L; Ahmadi, M; Sadoughi, F; Piri, Z., & Gohari, M. R. (2015). A Comprehensive Model for Executing Knowledge Management Audits in Organizations a Systematic Review. The Health Care Manager, 34(1): 28–40.

Sharma, C. K., & Singh, A. K. (2011). An Evaluative Study of Information Audit and Knowledge Management Audit. Brazilian Journal of Informayion Science, Marília (SP), 5(1): 53-59.

Vitelli, J. B., & Skovira, R. J. (2012). Knowledge Management Audit: A Pilot Project at a Large Multi-National Corporation. Issues in Information Systems, 13(2): 311-319.

YE. Nogueira. (2017). Methodolgy for knowledge management audit. Global Journal of Engineering Science and Research Management,4(11): 214-234.