بررسی خواص آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی عصاره برگ گیاه کرچک( Ricinus communis) و تاثیرآن بر پایداری روغن سویا در شرایط نگه داری

نوآوری در علوم و فناوری غذایی

دوره 14، 2(تابستان) - شماره پیاپی 52، تیر 1401، صفحه 29-47   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jfst.2021.684131

نویسندگان

مهدی اطهری^* ؛ الهام آزادفر؛ سیدحسین استیری؛ احمد پدرام نیا؛ محمد مهدی نعمت شاهی

باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران.

چکیده

در این پژوهش ابتدا عصاره گیری متانولی برگ گیاه کرچک استخراج گردید. میزان کل ترکیبات فنولی موجود در عصاره و همچنین فعالیت آنتی اکسیدانی آن با بررسی قدرت مهارکنندگی رادیکالهای آزاد DPPH تعیین گردید، سپس عصاره استخراج شده در غلظت های مختلف به روغن سویا تصفیه شده فاقد آنتی اکسیدان افزوده شد و هم چنین پایداری اکسایشی نمونه ها در دمای 65 درجه سانتیگراد به مدت سه روز از طریق اندازه گیری اندیس پراکسید ، اندیس تیوباربیتوریک واندیس اسیدی در نهایت با فعالیت آنتی اکسیدان سنتزی BHT در غلظت 200پی پی ام مقایسه گردید. به طور کلی با افزایش غلظت عصاره در روغن سویا از 100 تا 600 پی پی ام در یک زمان نگه داری ثابث، شاخص پایداری اکسایشی، میزان ترکیبات پلی فنلی و فعالیت مهارکنندگی رادیکال های آزاد در روغن افزایش یافته در حالی که اندیس پراکسید،اندیس تیوباربیتوریک اسید واندیس اسیدی کاهش پیدا کرد. نتایج حاصل از بررسی پایداری اکسایشی روغن حاوی غلظت های مختلف عصاره نشان داد غلظت 600پی پی ام عصاره نسبت به غلظت های دیگر و نمونه شاهد به دلیل داشتن مقادیر بالاتر ترکیبات پلی فنلی و توکوفرولی در پایداری اکسایشی روغن سویا مؤثرتر عمل نموده و در مقایسه با آنتی اکسیدان سنتزی BHT نیز تأثیر بیشتری داشت. نتایج نشان داد عصاره برگ گیاه کرچک از رشد باکتری‌های استافیلوکوکوس ارئوس، لیستریا مونوسیتوژنز و اشریشیاکلی جلوگیری کرد، به طوری که اثر ضد باکتریایی عصاره برگ گیاه کرچک با افزایش غلظت عصاره نیز افزایش یافت در حالی که اثری بر باکتری باسیلوس سرئوس و آسپرژیلوس نایجر نداشت.

کلیدواژه‌ها

فعالیت آنتی‌اکسیدانی‌؛ روغن سویا؛ کرچک‌؛ پایداری اکسایشی‌؛ ضدمیکروبی‌؛ میکروارگانیسم‌ها‌

مراجع

1. اسماعیل زاده کناری، ر.، مهدی پور، س. ز. اثر آنتی اکسیدانی عصاره متانولی پوست کیوی در پایداری روغن آفتابگردان، نشریه پژوهش های علوم و صنایع غذایی ایران. جلد8، 250- 245.
2. بصیری‌، ع. تهامی‌، ف‌. غیاثی طرزی‌، ب و مهستی‌، پ.1391. بررسی اثر آنتی اکسیدانی عصاره دانه رازیانه (Foeniculum vulgare) بر پایداری روغن آفتابگردان، علوم غذایی و تغذیه‌، سال دهم‌، شماره 1.
3. حداد خداپرست، م، ح. 1373. تکنولوژی روغن های خوراکی، نشر مولف، مشهد.
4. رفیعی،‌ز.، جعفری، م.، اعلمی، م.، خمیری،‌ م. 1390. ویژگی های آنتی اکسیدانی عصاره برگ زیتون و کاربرد آن در روغن آفتابگردان، مجله پژوهش های صنایع غذایی، جلد 21، شماره1.
5. رضوانی مقدم‌، پ‌.، برومند رضازاده، ز.، محمد آبادی، ع. ا‌.، ‌شریف‌، ع. 1387. اثر تاریخ کاشت و تیمارهای مختلف کودی بر عملکرد ،اجزاء عملکرد و درصد روغن دانه گیاه کرچک‌، مجله پژوهشهای زراعی ایران‌، جلد 6‌، شماره 2.

 

6. سلیمانیان، ش.، صادقی ماهونک، ع. ر.، اعلمی، م.، قربانی، م. 1392. فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره میوه ولیک در پایدارسازی روغن سویا. نشریه پژوهشهای صنایع غذایی، دوره23، شماره2، 209-199.
7. شهسواری، ن. برزگر، م. سحری، م. نقدى بادى، ح. پاییز. 1387. بررسى فعالیت آنتى اکسیدانى اسانس گیاه آویشن شیرازی (zataria‌ multiflora Boiss) ‌در روغن سویا. فصلنامه گیاهان دارویى، سال هفتم، دوره چهارم، شماره مسلسل بیست و هشتم.
8. طاها نژاد، م‌. 1388. کاربرد اسانس اسطوخودوس و عصاره پنیرک به عنوان آنتی اکسیدان های طبیعی درروغن خام سویا .‌پایان نامه دوره کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس.
9. طاهر نژاد، م.، برزگر، م .ع.، نقدی بادی، ح. 1391. ارزیابی فعالیت آنتی رادیکالی عصاره ی پنیرک(Malva sylvestris L ) و کاربرد آن در سامانه روغن، فصلنامه گیاهان دارویی‌، جلد11، شماره2، 97-86.
10. عیوقی، ف.، برزگر بفرویی‌، م.، سحری، م.، نقدی بادی، ح.. 1388. بررسی فعالیت آنتی اکسیدانی اسانس شوید در روغن سویا و مقایسه آن با آنتی اکسیدانهای شیمیایی، مجله گیاهان دارویی،‌ جلد30 ، 74 – 71.
11. قره خانی‌، م.، قربانی‌، م.، قره خانی‌، ا.، صادقی ماهونک‌، ع. ر.، جبرائیلی‌، ش. و قاسمی‌، ی. 1389. اثر عصاره های پوست و گوشت میوه پرتقال تامسون با پایههای مختلف در جلوگیری از اکسیداسیون روغن سویا. فصلنامه گیاهان دارویی، سال دهم‌، دوره دوم‌، شماره مسلسل 38.
12. قوامی، م‌، قراچورلو، م. وغیاثی طرزی، ب. 1387. تکنیک های آزمایشگاهی روغن ها و چربی ها،دانشگاه ازاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات ، تهران،٢٣٠صفحه.
13. کریم‌خانی، م. م. 1388. ارزیابی فعالیت آنتی اکسیدانی عصارۀ گل گیاه گلرنگ. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد علوم و صنایع غذایی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار.
14. کمالی روستا، ل.، قوامی، م.، قراچورلو، م.، عزیزی نژاد، ر. 1390. استخراج عصاره دارچین و بررسی تاثیر آن بر پایداری روغن آفتابگردان، مجله علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران. 1، 22-13.
15. ناصری، ف. 1375. دانه های روغنی. (ترجمه). موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
16. Ahmadi, F., Kadivar, M. and Shahedi, M. 2007. Antioxidant activity of Kelussia odoratissima Mozaff. in model and food systems. Food Chemistry, 105(1):57-64.
17. Alothman, M., Bhat, R. and Karim, A. 2009. Antioxidant capacity and phenolic content of selected tropical fruits from Malaysia, extracted with different solvents. Food Chemistry, 115: 785–788.
18. Ames, B. M. 1983. Dietry carcinogens and anticarcinogenes Oxygen radical and degenerative disease. Sci. 221: 1256 - 63.
19. Amjad, L., Mohammadi Kamalabadi, M., Mohammadi Sichani, M. 2012. The antibacterial activity of methanol extract of Yarrow leaf and flower. journal of Medical Sciences University of Qom,5(3):50-56
20. 2000. Official methods of analysis (17th ed.). Washington,DC: Association of Official Analytical Chemists (Methods 37.1.12).
21. Armando, C., Maythe, S. and Beatriz, N. P. 1998. Antioxidant activity of

 

Grapefruit seed extract on vegetableb oils. J. Sci. Food Agric, 463-467.

22. Beg, A.Z. and Ahmad, I. 2000. Effect of Plumbago zeylanica extract and certain curing agents on multidrug resistant bacteria of clinical origin. World Journal of Microbiology and Biotechnology, 16(8-9): 841-844.
23. Buhner, S.H. 1999. Herbal Antibiotics Natural Alternatives for treating Drug-Resistant Bacteria. 1st ed., North Adams: Storey Publishing, LLC, pp: 8-20.
24. Burits, M., Bucar, F. 2000. Antioxidant activity of Nigella sativa essential oil. Phytotheraphy Research,  14:323–328.
25. Carson, C.F., Mee, B.J. and Riley, T.V. 2002. Mechanism of action of Melaleuca alternifolia (tea tree) oil on Staphylococcus aureus determined by time-kill, lysis, leakage and salt tolerance assays and electron microscopy. Antimicrobial Agents and Chemotherapy, 46(6): 1914-1920.
26. Castor Oil Plant. Available from:http://iranlants.com. html. 4.3.2014.
27. Chatchawan, C., Soottawat, , Jakul, H., Nattiga, S. 2008. Antioxidant components and properties of five long- grained rice bran extracts from commercial available cultivars in Thailands. Food Chem,111 (3): 636-641.
28. Choilt, O. 1988. Reports of the crop experimental station (special crops). Suwan, Korea.
29. Deng,Y, et al. 2014. Influences of ripening stages and extracting solvents on the polyphenolic compounds, antimicrobial and antioxidant activities of blueberry leaf extracts, Journal of Food control, 38:184-191.
30. Doan, L. G. 2004. Ricin: mechanism of toxicity, clinical manifestations, and vaccine development. Clinical Toxicology, 42(2): 201-208.
31. Frankel, E.N. 1984. Chemistry of Autoxidation: Mechanism Products, and flavor, significance: 1-37.
32. Golluce, M., Sahin, F., Sokmen, M., Ozer, H., Daferera, D., Sokmen, A., Polissiou, M., Adiguzel, A., Ozken, H. 2007. Antimicrobial and antioxidant properties of the essential oils and methanol extract from Mentha longifolia L. ssp. longifolia. Food Chem, 103: 1449-1456.
33. Jayaprakasha, G. K. 2003. Antibacterial and antioxidant activities of grape (Vitis vinifer) seed extracts. Food Research International, 117-122.
34. Liu, Q. and Yao, H. 2007. Antioxidant activity of barley seeds extracts. Food Chemistry, 102: 732-737.
35. Marter, A. D. 1981. Castor: Markets, Utilization and Prospects. Trop. Prod. Inst, 152: 55-78.
36. McKeon, TA., Chen, GQ., Lin, JT. 2000. Biochemical aspects of castor oil biosynthesis. Biochem Soc Trans, 28: 972–74.
37. Nazemi, A., Hashemi, M., Khataminezhad, M.R., Purshamsian, K. 2006. The first study of antimicrobial activity of aqueous and methanol extracts of Heracleum persicum herb. The medical sciences journal of Islamic Azad University, 15(2):91-94.
38. Ogunniyi, D. S. 2006. Castor oil: A vital industrial raw material. Bioresour Technol. 97:‌1086-1091.
39. Puchard, N. A. and Kelly, F. J. 1996. Free radical approach. Unites state: Oxford university press, pp. 101-131.
40. Robards, K., Kerr, A. and Patsalides, E. 1988. Rancidity and its measurement in edible oils and snack foods. A Review Analyst, 113: 213 - 24.
41. Roxas-Duncan, VI., Smith, LA. 2012. Ricin perspective in bioterrorism. In: Morse SA, Editor. Bioterrorism.1st ed. Croatia: InTech;. 133-58.
42. Saatchi, A., Kadivar, M. and Slymanyanzhad, P. 2008. Antifungal and antioxidant effects of ethanol extract of lemon balm and lavender. National Congress of Food Science and Industries, Mashhad, 24 to 25 October.
43. Sagdic, O. 2003. Sensitivity of four pathogenic bacteria to Turkish thyme

 

 and oregano hydrosols. LWT-Food Science and Technology, 36(5): 467-473.

44. Samsam Shariat, H. 1996. Growing and propagation of medicinal plants. Mafi publishing. 275 pp.
45. Seabury, k. 2002. The effect of antioxidants in preventing farther oxidation in TBA analysis. California state science fair. Project number, Jo404.
46. Semnani, M., Saeedi, M., Mahdavi, M. R., Rahimi, F. 2008. Studying and comparing the antimicrobial effect of methanol extracts of a few herbal species from the genus of Phomis and Stachys. The journal of Medical Sciences University in Mazandaran, 17(57):57-66.
47. Shahidi , F., Naczk M. 2004. .Phenolic in Food and Nutraceuticals..Chemical Rubber Company press .558p.
48. Shahidi, I. and Bhanger, M. 2007. Stabilization of sunflower oil by garlic extract during accelerated storage. Food Chemistry, 100: 246-254.
49. Shahin, F., Gulluce, M., Daferera, D., Sokmen, A., Sokmen, M., Polissiou, M., Agar, G. and Ozer, H. 2004. Biological activities of the essential oils and methanol extract of Origanum vulgare ssp vulgare in the Eastern Anatolia region of Turkey. Food Control, 15: 549-557.
50. Shukla, , Mehta, A., Bajpai, VK. and Shukla, S. 2009. In vitro antioxidant activity and total phenolic content of ethanolic leaf extract of Stevia rebaudiana Bert. Food and Chemical Toxicology, 47: 2338–2343.
51. Shun, YM., Wen, YH., Yong, CY., Jian, GS. 2003. Two benzyl dihydroflavones from phellinus igniarius. Chinese Chemical Letters, 14(8): 810-13.
52. Singh, G. and Marimuthu, P.2006. Antioxidant and biocidal activities of Carum nigrum(seed) essential oil,oleoresin,and their selected components. Journal of Agricultural and Food chemistry, 54:174-181.
53. Sukanya, S.L., Sudisha, J., Hariprasad, P., Niranjana, S.R., Prakash, H.S. and Fathima, S.K. 2009. Antimicrobial activity of leaf extracts of Indian medicinal plants against clinical and phytopathogenic bacteria. African Journal of Biotechnology, 8(23): 6677-6682.
54. Sun, L., Zhang, J., Lu, X., Zhang, L. and Zhang, Y. 2011. Evaluation to the antioxidant activity of total flavonoids extract from persimmon (Diospyros kaki L.) leaves. Food and Chemical Toxicology 49: 2689-2696.
55. Wiseman, H. and Halliwell, B. 1996. Damage to DNA by reactive oxygen and nitrogen species: Role of inflammatory disease and progression to cancer. J, 313: 17 – 29.
56. Yaghmure, A. and Aserin, A. 2001. Evaluation of Argan Oil for Deep-Fat fring. Lebensm. Journal of Lebensm Wiss u - Technology. 34:‌124-130