تحلیل و بررسی اندیشه ‏های تعلیمی گیسودراز

پژوهشنامه ادبیات تعلیمی

مقاله 1، دوره 13، شماره 51، آذر 1400، صفحه 1-16   

نوع مقاله: علمی- پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/pars.2021.685480

نویسندگان

علی اکبر افراسیاب پور^{* 1}؛ حسین آریان²

¹دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران (نویسنده مسؤول)

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زنجان، زنجان، ایران

چکیده

ادبیات تعلیمی در سبک عراقی به یکی از آموزه‏های اصلی تبدیل می‏شود و شایسته است تا اندیشه‏های تعلیمی شاعران این سبک با نگاهی دقیق‏تر مطالعه شود. در شرح و بیان این موضوع، پرسش تحقیق دربارة چگونگی جایگاه آموزه‏های تعلیمی در نزد شاعران این سبک است. از آنجا که با این رویکرد به اندیشة تعلیمی گیسودراز پرداخته نشده است، نویسندگان در این پژوهش با روش تحلیل موضوعی و با استناد به منابع دست اول می‏کوشند تا آموزه‏های گیسودراز در حوزه‏های مختلف را ارائه دهند؛ اعتراض به ناملایمات هستی، تعلیم مهرورزی و جایگاه محبت در آموزش انسان و تعلیم کتاب و کتابخوانی از آن جمله است. این موارد با زبانی ساده و روان به پیروی از سعدی بیان شده است. درواقع آموزش و تعلیم از مضامین تأثیرگذار در دیوان اشعار او به شمار می‏آید.
 
 
 

کلیدواژه‌ها

سبک عراقی؛ ادب تعلیمی؛ زیبایی‏ پرستی؛ محبت‏ خواهی؛ کتابخوانی

مراجع

1. افراسیاب‏پور، علی‏اکبر (1380)، زیبایی‏پرستی در عرفان اسلامی، تهران: طهوری.
2. برزگر، حسین (1391)، دانشنامه زبان و ادب فارسی، جلد چهارم، تهران: چاپ وزارت ارشاد.
3. جامی، عبدالرحمن (1389)، دیوان، تصحیح محمد روشن، تهران: نگاه.
4. چشتی، شیخ‏الله دیه (1386)، خواجگان چشت، تصحیح محمد سرور مولایی، تهران: علم.
5. حافظ شیرازی، شمس‏الدین محمد (1388)، دیوان، تهران: روزگار.
6. حسینی، سیّد محمداکبر (1987)، جوامع‏الحکم، بخش دوم، هند: حیدرآباد دکن.
7. رضوی، اطهر عباس (1380)، تاریخ تصوف در هند، ترجمة منصور معتمدی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
8. ریوانی، محمد عبدالشکور (1391)، تذکرة علمای هند، به کوشش یوسف بیگ باباپور، قم: مجمع ذخایر اسلامی.
9. سامانی، محمدعلی (1347)، سیر محمدی، الله‏آباد: [بی‏نا].
10. سعدی شیرازی، مصلح‏الدین (1396)، کلیات سعدی، تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: ققنوس.
11. فیض کاشانی، محمد (1392)، دیوان اشعار، تهران: پیمان.
12. گیسودراز، سیّد محمد (1350 ق.)، اسماءالأسرار، چاپ سنگی، هند: حیدرآباد دکن.
13. ـــــــــــــــــــــ (1356 ق.)، جوامع‏الکلم یعنی ملفوظات و ارشادات گیسودراز، تصحیح محمد حامد صدیقی، گانپور: انتظامی پرس.
14. ـــــــــــــــــــــ (1361 ق.)، مجموعه یازده رسائل، به اهتمام سیّد عطاحسین، چاپ سنگی، هند: حیدرآباد دکن.
15. ـــــــــــــــــــــ (1360 ق.)، دیوان انیس العشاق، چاپ سنگی، هند: حیدرآباد دکن.
16. ـــــــــــــــــــــ (1356 ق.)، کتاب مستطاب المسمی به خاتمه، تصحیح سیّد عطاحسین صاحب، هند: حیدرآباد دکن.
17. ـــــــــــــــــــــ (1362 ق.)، کتاب مستطاب المکتوبات التصحیح سید عطاحسین صاحب، چاپ سنگی، هند: حیدرآباد دکن.
18. ـــــــــــــــــــــ (1361ق) شرح الرساله القشیریه، به کوشش عطا حسین، چاپ سنگی، هند: حیدرآباد دکن.
19. مجذوب علی‏شاه کبودر آهنگی، محمدجعفر (1361)، دیوان، تصحیح کاظم‏زاده ایرانشهر، تهران: اقبال.
20. مصاحب، غلامحسین (1381)، دایرة‏المعارف فارسی، چاپ تهران.
21. مقیم هروی، خواجه نظام‏الدین احمد (1911م)، طبقات الکبری، تصحیح محمد هدایت، بنگال.
22. ملکاپوری، عبدالجبار (1913 الف)، محبوب‏الوطن‏ (تذکره سلاطین دکن)، هند: حیدرآباد دکن.
23. ـــــــــــــــــــ (1913 ب)، محبوب ذب المنن (تذکرة اولیای دکن)، هند: حیدرآباد دکن.
24. مولوی، جلال‏الدین محمد (1376)، مثنوی معنوی، تهران: علمی و فرهنگی.
25. هندوشاه استرآبادی، محمدقاسم (1394)، تاریخ فرشته، تصحیح محمدرضا نصیری، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
26. Dasgupta, surendranath (1959), Hindu mysticism, Fredrick ugar publishing co, Newyork.
27. Nizami, Khalig Ahmad, (1991), The Lif and Time of sheikh Nasir-ud-din Chiragh-I Dehli, Dehli.