ابعاد و مؤلفه های توسعه حرفه ای مدیران مدارس ابتدایی : رویکردی پدیدارشناسانه

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی

دوره 15، شماره 4 - شماره پیاپی 58، اسفند 1400، صفحه 1-24   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی (کیفی)

نویسندگان

عصمت الزامی¹؛ عباس عباسپور^{* 2}؛ علی خورسندی طاسکوه³؛ جواد پورکریمی⁴؛ حمید رحیمیان⁵

¹دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی

²استاد گروه مدیریت آموزشی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی

³استادیار گروه مدیریت آموزشی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی

⁴استادیار گروه مدیریت آموزشی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران

⁵دانشیار گروه مدیریت آموزشی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

پژوهش حاضر یک پژوهش کیفی با رویکرد پدیدار شناسانه است که جهت شناسایی ابعاد و مؤلفه های توسعه حرفه ای مدیران مدارس ابتدایی انجام شد. جامعه آماری پژوهش، مدیران مدارس دولتی مقطع ابتدایی شهر تهران درسال تحصیلی 99-98  بودند. طی دو مرحله نمونه گیری، با روش های نمونه گیری سهمیه ای و سپس هدفمند نمونه ها انتخاب شدند. جهت جمع­آوری داده ها مصاحبه نیمه ساختار یافته به کار گرفته  شد. مصاحبه  تا جایی ادامه یافت که فرایند اکتشاف و جمع آوری داده ها پس از مصاحبه با 14 نفر به نقطه اشباع نظری رسید. با استفاده از روش تحلیل محتوا و انجام مراحل کدگذاری باز، محوری و انتخابی، داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. از دو روش  تأیید مصاحبه شوندگان و تأیید یک خبره بیرونی برای کنترل روایی استفاده شد. برای تعیین پایایی نیز از دو روش بررسی مجدد نوشته ها و نیز از روش کدگذاری مجدد استفاده شد. توافق در همسانی کدگذاری ها محاسبه گردید و ضریب توافق86% به دست آمد. یافته های پژوهش نشان داد که توسعه حرفه ای برای مدیران مدارس ابتدایی از دیدگاه مدیران دارای 4  بُعد دانش، مهارت، نگرش و توانایی و 9 مؤلفه شامل دانش مدیریت عمومی، دانش مدیریت تخصصی، مهارت تعاملی، مهارت مدیریت منابع، مهارت حرفه­ای، تمایلات فردی، نگرش مدیریتی، توانایی جسمی و روانی و توانایی فکری و ذهنی ،21 زیر مؤلفه و 87 شاخص است.

کلیدواژه‌ها

توسعه حرفه ای؛ پدیدارشناسی؛ مدیران مدارس؛ مقطع ابتدایی

مراجع

اصفهانی، کرم. سلیمانی، نادر. تورانی، حیدر . صباحی، پرویز. (1398). عوامل مؤثر بر توسعه حرفه­ای مدیران آموزشگاهی در افق 1404، مدیریت مدرسه، 7(4): 241-210 .

ایمان، محمد تقی. نوشادی، محمود رضا. (1390). تحلیل محتوای کیفی، پژوهش، 3(2): 44-15 .

پورکریمی، جواد. فرزانه، محمد. نوروزی، میترا. (1395). بررسی صلاحیتهای حرفه­ای مدیران مدارس، یافته­های یک پژوهش ترکیبی، مدیریت مدرسه، 4(1): 25-1 .

پیرحیاتی، سارا. صالحی، کیوان. فرزاد، ولی­اله. مقدم­زاده، علی. حکیم­زاده، رضوان. (1399). بازنمایی عوامل، ملاک­ها و نشانگرهای مدارس اثربخش دوره ابتدایی: یک مطالعه کیفی، مدیریت مدرسه، 8(1): 190-162 .

حیات، علی اصغر. عبدالهی، بیژن. زین آبادی، حسن رضا . آراسته، حمیدرضا ) 1394 (. مطالعۀ کیفی نیازها و روش­های توسعۀ حرفه ای مدیران مدارس،  مطالعات آموزش و یادگیری،7(2): 64-43 .

درتاج، اکرم. عباسپور، عباس. دلاور، علی . عبدالهی، حسین. (1398). شناسایی و اولویت­بندی عوامل مؤثر بر توانمند­سازی مدیران هنرستانهای فنی و حرفه­ای استان کرمان، پژوهش در نظامهای آموزشی، 13(46): 22-7 .

زین آبادی، حسن رضا . عبدالحسینی، بیتا. (1396). مدرسه موفق، مدیر موفق : مطالعه تطبیقی یافته های پروژه بین المللی مدیرمدرسه موفق (ISSPP). نوآوری های آموزشی، 16(61): 42-21 .

شبانی، راضیه. خورشیدی، عباس. عباسی، لطف­اله . فتحی­واجارگاه، کوروش. (1397). ارائه الگوی شایستگی برای مدیران دوره ابتدایی آموزش و پرورش شهر تهران، پژوهش در نظامهای آموزشی، ویژه­نامه بهار: 94-79 .

صادقی­نیا، زهره. صالحی، کیوان. مقدم­زاده، علی. (1397). رهیافتی پدیدار­شناسانه در شناسایی عوامل مؤثر در ارزیابی عملکرد مدیران مدارس ابتدایی، مدیریت مدرسه، 6(2): 21-1 .

کرسول، جان دبلیو. (1392). طرح پژوهش: رویکردهای کیفی، کمی و ترکیبی (ویرایش سوم)، ترجمه   علیرضا کیامنش و مریم دانای طوس، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی واحد علامه طباطبایی.

مرد، سید محمد. زین­آبادی، حسن رضا . آراسته، حمیدرضا. (1396). نشانگرهای یک رهبر آموزشی موفق، یافته­های یک مطالعه پدیدارشناسانه، مدیریت مدرسه، 5(2): 128-109 .

نریمانی، بهمن. مهرداد، حسین . جلیلی، راضیه. (1400). طراحی مدل بهبود عملکرد مدیران مدارس ابتدایی: یک مطالعه کیفی، علوم روانشناختی، 20(99): 484-471 .

یوسفی، امیر. ملکی آوارسین، صادق . طالبی، بهنام. (1399). طراحی الگوی توسعه حرفه ای مدیران مدارس در افق 1404 با رویکرد مبتنی بر نظریه داده بنیاد، مدیریت بر آموزش سازمانها، 9(1): 51-12 .

Bayarystanova, E. Arenova, A. & Nurmuhametova, R. (2013). Education System Management and Professional Competence of Managers. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 140: 427- 431.

Bichsel, J. A. (2008). Professional Development Needs and Experiences of Secondary Principals in Southwestern Pennsylvania, Unpublished PHD thesis, University of Pittsburgh

Bizzell, B. E. (2011).Professional Development of School Principals in the Rural Appalachian Region of Virginia, Unpublished PHD thesis, Virginia Polytechnic Institute and State University.

Boudreaux, M. K. (2015). An Examination of Principals’ Perceptions of ProfessionalDevelopment in an Urban School District, Education & Social Policy, 2(4): 27-36.

Brown C.; Militello M. (2016), Principal's perceptions of effective professional development in schools. Journal of Educational Administration, 6(4): 56-67.

Chalikias, M.; Raftopoulou, I.; Sidiropoulos, G.; Kyriakopoulos, G.I. & Zakopoulos, v. (2020). The school principal’s role as a leader in teachers’ professional development: the case of public secondary education in Athens, Problems and Perspectives in Management, 18(4): 461-474.

Gibbs G.R. (2007). Analyzing Qualitative data. London: sage

Harper R.E. (2008). An Investigation into the Professional Development Needs of Urban Principals and Their Perceptions of the Potential of Online Professional Development. Unpublished PHD thesis.

Harris, A.; Jones, M. & Crick, T. (2020). Curriculum leadership: a critical contributor to school and system improvement, School Leadership & Management, 40 (1): 1-4.

Ibrahim, N. (2011). Preparation and development of public secondary schools Principals in Kenya, Humanities and Social Science.1 (9):22-36.

Khumalo, S.S. (2021). A Descriptive Analysis of the Leadership Practices of Primary School Principals in Promoting Sustainability Through Motivating Teachers, Discourse and Communication for Sustainable Education ,12(1): 42-54 .

Larry, K. B. (2006). Principal perceptions of the relationship between Professional development designs and the qualities, Proficiencies, and leadership skills required of West Virginia principals, Unpublished PHD thesis, Marshall University.

Leithwood, K.; Harris, A. & Hopkins, D. (2008), Seven strong claims about successful school leadership. School Leadership & Management, 28(1): 27-42.

McCracken, N. A. (2017). Principal perceptions of professional Development, Unpublished PHD thesis, University of Pittsburgh.

Moustakas, c. (1994). Phenomenological research methods, CA: Sage.

Naicker, I., & Naidoo, S. V. (2014). Is the Whole More than the Sum of Its Parts? A Community of Practice Approach to Leadership Development of School Principals, Kamla-Raj, Int J Edu Sci, (7)2: 289-298.

Ng, s. & Chan, T. M. K. (2014). Continuing professional development for middle leaders in primary schools in Hong Kong, Educational Administration, 52 (6): 869 - 886.

O, Dell Garris, R. (2020).  The Role of the Secondary School Principal: Examining the Evolution and Current Dynamics of the Role of Secondary Principals. Unpublished PHD thesis, Robert Morris University.

Pont B.; Nushe, D, & Moorman, H. (2008). Improving School Leadership, Volume 1: Policy and Practice. Paris: OECD.

Puteh, F.; Kaliannan, M., & Alam, N. (2014). Learning for professional development via peers: A System Theory approach, Global Conference on Business & Social Science-2014, <www.sciencedirect.com >, [ 2020/7/13].

Ramirez, J.A. (2020). High School Professional Learning Communities in California High Schools: The Significance of the Principal’s Leadership Behaviors, Unpublished PHD thesis, university of La Verne’ California.

Reston, V. A. (2015). National Policy Board for Educational Administration, Professional Standards for Educational Leaders, American Association of Colleges of Teacher Education.

Şenol, H. (2019). Professional Development of Educational Leaders, Educational Leadership,   <https://www.intechopen.com/online-first/professional-development-of-educational-leaders> [2020/7/13] .

Schleicher, A. (2012). Preparing Teachers and Developing School Leaders for the 21st Century: Lessons from around the World, OECD Publishing.

Vidal-Butler, S. (2017). Knowledge and professional development for principals leading linguistic communities in schools, Unpublished PHD thesis, California State University.