ارزیابی‌خواص آنتی‌اکسیدانی و ضد باکتریایی‌کلروفیل استخراج‌شده از‌گیاه شبدر ایرانی (Trifolium resupinatum L.)

نوآوری در علوم و فناوری غذایی

دوره 15، 1(بهار) - شماره پیاپی 55، فروردین 1402، صفحه 131-142   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jfst.2020.1905277.1655

نویسندگان

غلامرضا مهدی پور دامیری¹؛ علی معتمدزادگان^{* 2}؛ رضا صفری³؛ سید احمد شهیدی⁴؛ آزاده قربانی حسن سرایی⁴

¹دانش‌آموخته دکتری، گروه علوم و صنایع غذایی، واحد آیت اله آملی، دانشگاه آزاد اسلامی، آمل، ایران.

²دانشیار، گروه علوم و صنایع غذایی، دانشکده علوم مهندسی زراعی، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران.

³استادیار، پژوهشکده اکولوژی دریای خزر، موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران.

⁴دانشیار، گروه علوم و صنایع غذایی، واحد آیت الله آملی، دانشگاه آزاد اسلامی، آمل، ایران.

چکیده

بکارگیری رنگ‌های طبیعی در مواد غذایی موجب افزایش کیفیت و ویژگی‌های حسی محصول شده و با اثرات ضد التهابی و ضد سرطانی نیز همراه می‌باشند و بنابراین، نقش مهمى در سلامت انسان برعهده دارند. کلروفیل نیز بعنوان یکی از رنگدانه های طبیعی، در انواع مواد غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. هدف از این تحقیق استفاده از روش آنزیمی به منظور استخراج کلروفیل از گیاه شبدر ایرانی و ارزیابی خواص آنتی اکسیدانی و ویژگی‌های ضدباکتریایی آن بوده است. فعالیت آنتی‌اکسیدانی کلروفیل استخراج شده از گیاه شبدر ایرانی با سه روش مهار رادیکال‌های آزاد DPPH وABTS و قدرت احیاکنندگی آهن (FRAP) و اثرات ضد باکتریایی علیه میکروارگانیسم‌های مختلف، با دو روش انتشار دیسک در محیط آگاردار و رقیق سازی (MIC و MBC) انجام گرفت. نتایج نشان داد که غلظت کلروفیل a در شبدر ایرانی تقریبا دو برابر غلظت کلروفیل b بوده و غلظت‌های بالاتر کلروفیل فعالیت آنتی‌اکسیدانی بیشتری در مهار رادیکال‌های آزاد DPPH وABTS و نیز قدرت احیاکنندگی آهن نشان دادند (05/0 > p). اثرات ضدباکتریایی کلروفیل در غلظت‌های 20، 40، 60 و 100 میکرومولار متفاوت بوده به طوری‌که مقا.مت باکتری‌ها در روش انتشار به ترتیب سودوموناس> اشرشیا>سالمونلا> استافیلوکوکوس> لیستریا (05/0 > p) <و در روش رقیق سازی به ترتیب سودوموناس> سالمونلا> اشرشیا> استافیلوکوکوس= لیستریا مشاهده است. با توجه به نتایج بدست آمده و تاثیرات آنتی‌اکسیدانی و ضدباکتریایی کلروفیل در غلظت‌های بالاتر، می‌توان از آن بعنوان رنگدانه شاخص در مواد غذایی و دارویی استفاده نمود. ولی با این وجود، انجام آزمایشات تکمیلی به منظور دستیابی به نتایج بیشتر ضروری به نظر می‌رسد.

کلیدواژه‌ها

کلروفیل؛ شبدر ایرانی؛ روش آنزیمی؛ خواص آنتی‌اکسیدانی؛ خواص ضد باکتریایی

مراجع

1. استاندارد ملی ایران. 1390. شماره 14838. تعیین میزان فرآورده‌های حاصل از تجزیه کلروفیل - روش‌های آزمون. ICS 10 67200. 3-1.
2. صابریان، ح.، حسینی، ف.، و بلوریان، ش. a۱۳۹۶. بهینه‌سازی شرایط استخراج رنگ طبیعی کلروفیل از یونجه و بررسی ویژگی‌های کمی و کیفی آن در مقایسه با منابع گیاهی مختلف، مجله علوم و صنایع غذایی. جلد ۷۱، شماره14، 57-47.
3. صابریان، ح.، حسینی، ف.، و بلوریان، ش. b۱۳۹۶. تأثیر روش فراصوت بر استخراج رنگ خوراکى کلروفیل از برگ درخت شاتوت. فصلنامه فناوری‌های نوین غذایی. جلد 4، شماره16، 76-67.
4. فرقانی، م.، شهیدی، س. ا.، قربانی حسن سرایی، آ. و نقی زاده رئیسی، ش. 1397. بررسی فعالیت آنتی‌اکسیدانی و ویژگی‌های رئولوژیکی ترکیبات زیست فعال استخراج شده از درخت به با استفاده از روش اولتراسوند. علوم و صنایع غذایی ایران، دوره 15، شماره 78، 13-1.
5. Afshari, K., Samavati, V. and Shahidi, S. A. 2015. Ultrasonic-assisted extraction and in-vitro antioxidant activity of polysaccharide from Hibiscus leaf. International Journal of Biological Macromolecules, 74: 558-567.
6. Aminian, R., Mardani, M. and Daudenia, B. 2019. Evaluation of the antibacterial effect of hydroalcoholic extract of Plurago major L. and pterygium (Astragalus hamosus) on some gram-negative and gram-positive bacteria. Journal of Plant Research (Iranian Journal of Biology), 31(3):1-12.
7. 2000. Official methods of analysis (18th Ed.). Association of Official Analytical Chemists. Washington, DC.
8. Ates, E. 2011. Influence of some hard seededness breaking treatments on germination in Persian clover (Trifolium resupanatum) seeds. Romanian Agricultural Research, 28: 229-236.
9. Azad Mehr, S. 2015. Technology of extraction and purification of vegetable oils. Tabriz: Tabriz University Press.
10. Bachir Raho, G. and Benali, M. 2012. Antibacterial activity of the essential oils from the leaves of Eucalyptus globulus against Escherichia coli and Staphylococcus aureus. Asian Pacific Journal of Tropical Biomedicine, 2(9): 739-742.
11. Chaudhry, N. M. A. and Tariq P. 2008. In vitro antibacterial activities of Kalonji, Cumin and Poppy seed. Pakistan Journal of Botany, 40: 461- 467.
12. Cheok, C. Y. and Salman, H. A. K. and Sulaiman, R. 2014. Extraction and quantification of saponins: A review. Food Research International, 59:‌16–40.
13. Choi, W. and Lee. H. 2018. Enhancement of Chlorophyll a Production from Marine Spirulina maxima by an Optimized Ultrasonic Extraction Process. Applied Sciences. 8(26): 1-10.
14. Cowan, M. M. 1999. Plant products as antimicrobial agents. Clinical Microbiology Reviews, 12: 564–582.

 

15. De Almeida Melo, E., Mancini Filho, J. and Guerra, N.B. 2005. Characterization of antioxidant compounds in aqueous coriander extract (Coriandrum sativum). LWT-Food Science and Technology. 38(1): 15-19.
16. Hashem Dabbaghian, H., Rezaei, M. and Tabarsa, M. 2016. Ethanol Extraction and Solution-Solution of Enteromorpha Intestinal Antioxidant Compounds. Fisheries, Iranian Journal of Natural Resources, 69(3): 396-385.
17. Hassan Sultani, T., Noroozi, M. and Amozgar, M. A. 2016. Evaluation of chlorophyll a and b and tototal carotenoid as well as antioxidant activity of four species of green algae isolated from the coasts of Golestan, Caspian Sea. New Journal of Cellular-Molecular Biotechnology, 6(24): 31-36.
18. He, J., Huang, B., Ban, X., Tian, J., Zhu, L. and Wang, Y. 2012. In vitro and in vivo antioxidant activity of the ethanolic extract from Meconopsis quintuplinervia. J Ethnopharmacol, 141: 104- 110.
19. Hoseini, H., Hindani, S., Parishani, M., Ghezelbash, G. and Ameri, A. 2009. Evaluation of antibacterial effects of aqueous extract of wood sorrels and comparison of its effect with common antibiotics in the treatment of Staphylococcus aureus and Escherichia coli Journal of Medicinal Plants, 1(33):103-107.
20. Hosseini, F., Habibi, N. M. B. and Sadaghat, N. 2009. Effect of different packaging materials and storage conditions on the color of black cherry preserves. Iranian Journal of Food Science And Technology, 6(1):45-51.
21. Humphrey, A. 2004. Chlorophyll as a color and functional ingredient. Journal of Food Science, 69: 422-425.
22. Johnson M., Wesely, E. G., Kavitha, M. S. and Uma, V. 2011. Antibacterial activity of leaves and inter nodal callus extracts of Mentha arvensis Asian Pacific Journal of Tropical Medicine, 4(3): 196-200.
23. Khezri, M., Rezaei, M., Rabiei, S. and Garmsiri, E. 2016. Antioxidant and antibacterial activity of three algae from Persian Gulf and Caspian Sea. Ecopersia, 4(2): 1425-1435.
24. Kolodziejczyk-Czepas, J., Nowak, P., Kowalska, I. and Stochmal, A. 2014. Biological activity of clovers - free radical scavenging ability and antioxidant action of six Trifolium species. Pharmaceutical Biology. 52(10): 1308-1314.
25. Martins, N., Roriz, C. L., Morales, P., Barros, L. and Ferreira, I. C. 2016. Food colorants: Challenges, opportunities and current desires of agro-industries to ensure consumer expectations and regulatory practices. Trends in Food Science and Technology, 52: 1-15.
26. Mazdestan, S., Ebrahimzadeh, M. H. and Khalili, M. 2015. Comparison of the importance of different methods of extraction on antioxidant activity of case leaf, Mazandaran University of Medical Sciences Journal, 25(127): 10-24.
27. Mehdipoor Damiri, G. R., Motamedzadegan, A., Safari, R., Shahidi, S. A, Ghorbani-HasanSaraei, A. 2020. Evaluation of stability, physicochemical and antioxidant properties of extracted chlorophyll from Persian clover (Trifolium resupinatum). Food Measurement and Characterization, https://doi.org/10.1007/s11694-020-00614-x
28. Milani, A., Hosseini, F., Barjerdi, S. R. and Bolourian, S. 2018. In-vitro determination of antibacterial activity of natural dye bixin and its application in bulk snack food modeling system. Journal of Food Science and Technology, 84(15):385-395.
29. Mirzaei, A., Mohammadi, J., Mirzai, N., Mirzaei, M. 2011. Evaluation of Antioxidant and Total Phenol Properties of Hydroalcoholic Extract of Ash, Barangeh, Zenian, Coriander and Shenbile. Journal of Fasa University of Medical Sciences, 1(3):160-167.

 

30. Ozkan, G. and Bilek, S. E. 2015. Enzyme-assisted extraction of stabilized chlorophyll from spinach. Food Chemistry, 176: 152–157.
31. Peixoto, J. R. O., Silva, G. C., Costa, R. A., Josei res Lira de Sousa Fontenelle, Vieira G.H. and Filho, A. A. F. .2011. In vitro antibacterial effect of aqueous and ethanolic Moringa leaf extracts. Asian Pacific Journal of Tropical Medicine, 4(3): 201-204.
32. Prior, R. L., Wu, X. and Schaich, K. 2005. Standardized methods for the determination of antioxidant capacity and phenolics in foods and dietary supplements. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 53(8): 3101–3113.
33. Puia, I. 1981. Variability of the chlorophyll content in white clover (Trifolium repens). Notulae Botanicae Horti Agrobotanici Cluj-Napoca, 11(1). DOI: 10.15835/nbha111141
34. Ravikumar, S., Gokulakrishnan, R. and Boomi, P. In vitro antibacterial activity of the metal oxide nanoparticles against urinary tract infections bacterial pathogens. Asian Pacific Journal of Tropical Disease, 2(2): 85-89.
35. Sinnecker, P., Gomes, M. S. O., Arêas, J. A. G. and Lanfer-Marquez, U.M. 2002. Relationship between color (instrumental and visual) and chlorophyll contents in soybean seeds during ripening. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 50: 3961-3966.
36. Sitohy, M., Osman, A., Ali Abdel, G. and Salama, A. 2015. Antibacterial phycocyanin from Anabaena oryzae SOS13. International Journal of Applied Research in Natural Products, 8(4): 27-36.
37. Socaciu, C. 2008. Updated technologies for extracting and formulating food colorants. In: Food Colorants: Chemical and Functional Properties, Socaciu, C., Ed., CRC Press, Boca Raton. pp. 303–322.
38. Then, M., Szentmihaly, K., Sarkozi, A. and Varga, I. S. 2003. Examination on antioxidant activity in greater celandine (Chelidonium majus L.) extracts by FRAP method. Acta Biologica Szegediensis, 47(1-4): 115-117.
39. Vatandost, E., Chekin, F. and Shahidi, S.-A. 2016, Green Synthesis of Silver Nanoparticles by Pepper Extracts Reduction and Its Electocatalytic and Antibacterial Activity. Russian Journal of Electrochemistry, 52(10): 960–965.
40. Veggi, P. C., Martinez, J. and Meireles, M. A. A. 2013. Fundamentals of microwave extraction. In: Microwave-Assisted Extraction for Bioactive Compounds: Theory and Practice, Chemat, F., and Cravotto, G., Eds., Springer, New York. pp. 15–52.