تامین و جبران خسارت ناشی از هزینه دادرسی در حقوق ایران و انگلستان

تحقیقات حقوقی بین المللی

مقاله 11، دوره 15، شماره 55، خرداد 1401، صفحه 211-233   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/alr.2022.1955440.2326

نویسندگان

میلاد کیانپوریان نژاد¹؛ پژمان محمدی^{* 2}؛ خلیل احمدی³

¹کارشناس ارشد حقوق خصوصی دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران. رایانامه: [e-mail]

²استاد دانشکده حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. (نویسنده مسئول). رایانامه: [e-mail]

³دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران. رایانامه: [e-mail]

چکیده

زمینه و هدف: شرکت در یک دعوای حقوقی، متضمن هزینه‌هایی برای طرفین دخیل در آن، اعم از دادگاه، خواهان و خوانده است و نظام حقوقی حاکم بر این هزینه‌ها در تحقق عدالت مدنی نقش بسزایی دارد. بررسی تطبیقی مقررات ناظر بر تامین و جبران خسارات دادرسی در حقوق ایران و انگلستان، نقایص قوانین فعلی ایران در این حوزه را بهتر نشان داده و در اصلاح آن‌ها موثر می‌افتد.
روش تحقیق: پژوهش حاظر به‌صورت توصیفی-تحلیلی و با نگاه تطبیقی به منابع مختلف اسنادی و مطالعاتی در حقوق ایران و انگلستان تدوین یافته است.
یافته‌ها و نتایج: قانونگذار برای تضمین جبران خسارات احتمالی خوانده، امکان تامین هزینه‌های او توسط خواهان را مقرر کرده است، که با لحاظ فقدان سازوکار مناسب برای پیش‌بینی مدت و کیفیت رسیدگی و تخمین هزینه‌ها، در مقایسه با نهاد مشابه در حقوق انگلستان کاستی‌هایی دارد. همچنین، برای جبران خسارات قطعی ناشی از هزینه دادرسی و دیگر خسارات دادرسی، به تبعیت از قاعده «هزینه پس از رویداد» قائل به انتقال‌پذیری خسارات شده است تا زیانی بدون جبران باقی نماند. با این‌حال، در حقوق ایران، برخلاف انگلستان، عدم اعطای اختیار به دادرس در بررسی شرایط پرونده و طرفین دعوا، علاوه بر امکان سوءاستفاده خوانده از نهاد تامین دعوای واهی، باب سوءاستفاده از حق دادخواهی برای خواهان را نیز باز گذاشته و این نقایص در عدم تمایل متداعیین به حل و فصل دعوای خود خارج از دادگاه و متروک شدن اصل حسن نیت در نظام قضایی ما تبلور می‌کند.

کلیدواژه‌ها

هزینه دادرسی؛ دعوای واهی؛ جبران خسارت؛ خسارت دادرسی؛ امنیت هزینه ها؛ حقوق انگلستان

مراجع

- الماسی، نجادعلی و بهنام حبیبی. (1391). درآمدی بر کیفیت دادرسی در فرآیند دادرسی کارآمد. فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، 17(58)، 72- 47.

https://jlviews.ujsas.ac.ir/browse.php?a_id=26&sid=1&slc_lang=fa

-پور استاد، مجید و فاطمه حصارخانی. (1394). تحلیل اقتصادی فرایند دادرسی مدنی بر اساس هزینه‌ها. فصلنامه تحقیقات حقوقی آزاد، (28)، 74 – 58.

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1237243/

-پور استاد، مجید و سعادت، مهسا. (1396). اصل تناسب در آیین­دادرسی مدنی. تحقیقات حقوقی بین المللی، 10(35)، 87 – 59.

http://alr.iauctb.ac.ir/article_533493.html

-شمس، عبدالله. (1394). آیین­دادرسی مدنی، دوره‌ی بنیادین. جلد سوم. چاپ بیست و نهم. انتشارات دراک.

-عارفعلی، مجید. (1397). هزینه دادرسی مدنی، پیوند حقوق و اقتصاد. فصلنامه اطلاعات سیاسی-اقتصادی، (309)، 262 – 248.

https://www.magiran.com/volume/141839

-غمامی، مجید و محسنی، حسن. (1390). آیین دادرسی مدنی فرا­ملی. چاپ اول. شرکت سهامی انتشار.

-فضلعلی، محمدهادی. (1383). خسارت دادرسی (بررسی تحولات قوانین و رویه قضایی). فصلنامه قضاوت، (24)، 38 – 34.

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/334612

-فیاض، مرتضی. (1392). ضمان خسارات دادرسی. فصلنامه فقه اهل‌بیت، (73)، 54 – 23.

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/58699/41/text

-کاتوزیان، ناصر. (1393). وقایع حقوقی-مسئولیت مدنی(دوره مقدماتی). چاپ سیزدهم. شرکت سهامی انتشار.

-کریمی، عباس. (1397). آیین دادرسی مدنی. چاپ ششم. انتشارات مجد.

-مشهدی، علی. (1397). مبانی و مسائل هزینه دادرسی در دعاوی اداری، مورد پژوهی دیوان عدالت اداری. فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، 20(59)، 237 – 217.

http://ensani.ir/fa/article/389468

-یمرلی، صالح و کریمی، عباس. (1396). مطالعه تطبیقی قواعد جبران خسارت دادرسی مدنی در حقوق ایران، انگلستان و آمریکا. مرکز مطالعات حقوق تطبیقی، 13 (107)، 212 – 192.

https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=303555

 

- Ahmeti, Armend. (2017). Civil Litigation Costs. Acta University Danubius, 13(3), 94 – 103.

https://ro.vlex.com/vid/civil-litigation-costs-773299349

- Colleen, V. Chien, Jorge, L. Contreras, Thomas, F. Cotter, Brian, J. Love, Christopher, B. Seaman, and Norman, V. (2019). PATENT REMEDIES AND COMPLEX PRODUCTS: TOWARD A GLOBAL CONSENSUS. Cambridge University Press.

- Friel, Steven. (2020). The Law and Business of Litigation Finance. Londnn, bloomsbury professional.

- Lewis, Richard, K. (2011). Litigation costs and before-the-event insurance: the key to access to justice?. Modern Law Review, 74 (2),272-286.

https://www.jstor.org/stable/20869065

- Leslie, jonathan and John Kingston. (2020). Practical Guide to Litigation. edition2. London, Informa Law from Routledge.

- Maxeiner, James, R. (2010). Cost and Fee Allocation in Civil Procedure. American Journal of Comparative Law, University Of Baltimore-School of Law, (158), 195 – 222.

https://scholarworks.law.ubalt.edu/all_fac/768/

- Perry, Ronen. (2018). Crowdfunding Civil Justice. Boston College Law Schoo, (59), 4 – 26.

https://lawdigitalcommons.bc.edu/ bclr/vol59/iss4/5

- Reuters, Thomson. (2016). the White Book Service. United Kingdom of Great Britain & N. Ireland.

- Sime, stuart. (2019). A practical approach to civil procedure. edition22. oxford university press.