شناسایی و سطح بندی مولفه های موثر در ایجاد مدیریت تحول آفرین در مدارس (مورد مطالعه: مدارس متوسطه شهرستان اردبیل)

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی

دوره 16، شماره 2 - شماره پیاپی 60، شهریور 1401، صفحه 135-158   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حسن اصلان زاده¹؛ مسعود مرادی^{* 2}؛ محمد مجتبی زاده³

¹دانشجوی دکتری علوم تربیتی گرایش مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زنجان، زنجان, ایران.

²دانشیار دانشگاه زنجان، گروه روان شناسی، زنجان، ایران

³استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد خدابنده، گروه مدیریت و علوم اداری، خدابنده، ایران.

چکیده

این  پژوهش به منظور شناسایی و سطح بندی مولفه های موثر در ایجاد مدیریت تحول آفرین در مدارس متوسطه انجام شده است.  پژوهش از نوع آمیخته (کیفی-کمی) می باشد. در بخش کیفی از رویکرد تحلیل محتوای مصاحبه استفاده شد .  جامعه مورد بررسی متشکل از منتخبین خبرگان حوزه آموزش و پرورش است که سال­ها در زمینه رهبری تحول ­آفرین مدارس تجارب ارزنده ­ای کسب کرده ­اند. مشارکت کنندگان بخش کیفی تعداد 30 نفر بودند که با روش گلوله برفی و رویکرد اشباع نظری انتخاب شدند.  داده های بدست آمده از مصاحبه ها به روش تحلیل محتوا  با کدبندی،  51 کد باز بعنوان زیرشاخص و 9 کد انتخابی بعنوان شاخص های اصلی استخراج شد. پایایی مصاحبه ها به شیوه بازآزمون با نمره بالای  7/0 درصد تایید شد.  در بخش کمی پرسشنامه مقایسه زوجی تهیه و توسط مدیران و معلمان مرتبط تکمیل گردید. روایی پرسشنامه توسط خبرگان تایید و پایایی آن توسط ضریب آلفای کرونباخ 74/0 بدست آمد که نشاندهنده پایایی آن است. جهت تجزیه و تحلیل داده­های پرسشنامه از نرم افزار Expert Choice استفاده شد. تحقیق نشان داد که در میان شاخص­های سطح اول، شاخص­های تسهیل در برنامه ­ریزی و آموزش، استراتژی­ محوری و خودمدیریتی به ترتیب با ارزش­های وزنی 582/0، 485/0و 399/0 بیشترین ارجحیت را دارند. همچنین در میان زیرشاخص­های تأثیرگذار، زیرشاخص­های انعطاف ­پذیری برنامه ­های آموزشی(217/0)، مهارت­ها و توانمندی­های مدیران(175/0)، ایجاد پیوند بین استراتژی های منابع انسانی با استراتژی­های مدرسه (152/0)، برنامه ­ریزی درسی(141/0)، فرآیندگرایی(128/0)، استفاده از فن ­آوری­های آموزشی(118/0)، توسعه امکانات آموزشی مبتنی بر فن­آوری(102/0)، پیگیری­های مداوم مشکلات و چالش­های مدرسه(082/0) و تدوین برنامه­ های کوتاه­ مدت و بلندمدت سازمانی (067/0) به ترتیب دارای بیشترین ارزش­های وزنی بوده و از اهمیت بیشتری برخوردارند. بنابراین، مدارس متوسطه برای ایجاد مدیریت تحول آفرین در درون خود باید در زمینه انعطاف­ پذیری برنامه ­های آموزشی، مهارت­ها و توانمندی­های مدیران، ایجاد پیوند بین استراتژی های منابع انسانی با استراتژی­های مدرسه، برنامه­ ریزی درسی، فرآیندگرایی، استفاده از فن ­آوری­های آموزشی، توسعه امکانات آموزشی مبتنی بر فن ­آوری، پیگیری­های مداوم مشکلات و چالش­های مدرسه و تدوین برنامه­ های کوتاه­مدت و بلندمدت سازمانی،  برنامه ریزی داشته باشند.

کلیدواژه‌ها

مدیریت تحول آفرین؛ تحلیل سلسله‌مراتبی؛ مدارس متوسطه

مراجع

احمدیان، زکریا. قلعه ای، علیرضا. عزیزی تراب، زهرا و طالبی، اسماعیل. (1398). تبیین وضعیت رهبری تحولی و رابطه آن با رفتار نوآورانه مدیران مدارس هوشمند، فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهشنامه تربیتی، 14(59): 24-1.

افروز، غلامعلی. (1397). مقدمه ای بر روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ 35.

بختیاری فایندری، منصوره. بذرافشان مقدم، مجتبی. اهنچیان، محمدرضا وکارشکی، حسین. (1393). ساخت واعتباریابی مقیاس نفوذ آرمانی مدیران، فصلنامه اندازه گیری تربیتی، 5(17): 60-43.

جعفری، مصطفی. اخوان، پیمان. (1383). بررسی نقش فرایندگرایی در بهره وری سازمان ها با رویکردهای بهبود فرایند و مهندسی مجدد فرایندها، نشریه بین المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید، 15(5): 104-85.

رجائی، هادی و میرمحمدی، سیدمحمد. (1393). رابطه رهبری تحول آفرین و مسئولیت اجتماعی سازمان، فصلنامه مطالعات مدیریت بهبود و تحول، 23(74): 19-1.

رحیمیان، حمید. طاهری، مرتضی و ویسی، روناک. (1394). نقش رهبری تحولی در آمادگی کارکنان برای تغییر در مدارس ابتدایی، فصلنامه پژوهش های رهبری و مدیریت آموزشی، 2(6): 95-83.

رمضانی نژاد، رحیم. همتی نژاد، مهرعلی. اندام، رضا. زارع، صبا و صادق پور، نعمتالله. (1390). رابطه سبک های رهبری تحولگرا و عملگرای مدیران مدارس با تعهد سازمانی دبیران تربیت بدنی، دو فصلنامه پژوهش در مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی، 1(1): 72-36.

سلاجقه، سنجر و احمدزاده، سلیمان. (1393). بررسی تأثیر رهبری تحول آفرین مدیران بر نگرش های شغلی دبیران با نقش میانجی هویت سازمانی، پژوهشنامه مدیریت تحول، 6(12):90 - 72 .

علاقه بندراد، جواد. (۱۳۸۲). مواجهه با خشونت در نوجوانان: عوامل شناختی-رفتاری و انعطاف پذیری، مجله تازه های علوم شناختی، 5(2): 36-26.

فرهودیان، علی. (۱۳۸۴). انعطاف پذیری، سازگاری و نشانه های روانپزشکی، مجله تازه های علوم شناختی، 7(1): 75-74.

گروه کارشناسان OECD (1388). رویکردهای نوین در مدیریت آموزشی: گزارش تطبیقی آخرین نوآوری ها در مدیریت آموزشی، ترجمه محمدرضا آهنچیان و وجیهه نوظهورپرونده. تهران: انتشارات رشد.

محرابی، فاطمه. (1392). رابطه سبک های رهبری با سکوت سازمانی و تاثیر آن بر انگیزش و رضایت شغلی کارکنان صندوق ضمانت صادرات ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت و حسابداری-دانشگاه علامه طباطبائی.

محمدی ششکل، توران. (1392). بررسی رابطه بین سبک رهبری تحول آفرین و خودکار آمدی مدیران مدارس متوسطه سازمان آموزش و پرورش شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران.

مظلومی، پریسا، و شاه طالبی، بدری (1389). رابطه بین سبک رهبری تحولی مدیران و سلامت سازمانی مدارس ابتدایی دخترانه شهر اصفهان، دانش و پژوهش در علوم تربیتی برنامه درسی، 1 (25): 167 - 152 .

منتظری، محمد، و پورحسینعلی، نسرین (1398). ارتباط رهبری تحول آفرین مدیران مدارس با عملکرد معلمان: تبیین نقش تعدیل کننده انگیزه خدمت عمومی، فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت مدرسه، 7(3): 67-45.

نبوی راد، بهزاد. (1397). رابطه رهبری تحول آفرین با مهارت های ارتباطی و ذهن آگاهی مدیران مدارس ابتدایی شهر سبزوار، پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد واحد سبزوار.

Abu-Tineh, A. (2003). Exploring the relationship between the perceived leadership style of principals and their teacher’s practice of the five disciplines of learning schools. Unpublished doctoral dissertation. Florida State University.

Alger, G. (2008). Transformational leadership practice of teacher leader. Online Journal Academic Leadership, 6(2):20-31.

Azizi, M. Mohebbi, N. Mohebbi Gargari, R. & Ziaie, M. (2012). Determination of effective criteria on site-selection of Iran wood furniture units, using AHP method, Journal of Wood & Forest Science and Technology, 18(3): 127-139.

Bass, B. M. (1999). character, and authentic transformational leadership behavior, Leadership Quarterly, 10(2): 181-217.

Bayhan, P. Olgun, P. & Yelland, N. (2002). A study of pre-school teachers’ thoughts about computer assisted instruction, Contemporary Issues in Early Childhood, 3(2): 298–303.

Berkovich, I. & Eyal, O. (2017). The mediating role of principals’ transformational leadership behaviors in promoting teachers’ emotional wellness at work: A study in Israeli primary schools, Educational Management Administration & Leadership, 45(2): 316-335.

Chang, I. H. (2012). The Effect of principals' technological leadership on teachers' technological literacy and teaching effectiveness in Taiwanese elementary schools, Educational Technology & Society, 15(2): 328-340.

Fauzi, M. A. Martin, T. & Ravesangar, K. (2021). The influence of transformational leadership on Malaysian students’ entrepreneurial behavior, Entrepreneurial Business and Economics Review, 9(1): 89-103.

Hulpia, H. & Devos, G. (2009). Exploring the link between distributed leadership and job satisfaction of school leaders, Educational Studies, 35(2): 153-171.

Jackson, D. (2009). Relationship between principals' technological leadership and their schools' implementation of instructional technology, Unpublished doctoral dissertation. Georgia Southern University.

Jovanovica, D. & Ciricb, M. (2016). Benefits of transformational leadership in the context of education, The European Proceedings of Social & Behavioural Sciences, 5 (2): 497-503.

Knuth, R. K. & Banks, P. A. (2006). The Essential Leadership Model. NASSP Bulletin, 90(1): 4-18.

Law, H.C. Ireland, S. & Hussain, Z. (2007). Psychology of Coaching, Mentoring and Learning, Chichester, Wiley.

Leithwood, K. & Riehl, C. (2003). What do we already know about successful school leadership. AERA division a task force on developing research in educational leadership, 1-60.‏

Muliati, L., Asbari, M., Nadeak, M., Novitasari, D., & Purwanto, A. (2022). Elementary School Teachers Performance: How the Role of Transformational Leadership, Competency, and Self-Efficacy? International Journal of Social and Management Studies, 3(1):158-166.

Page-Jones, A. B. (2008). Leadership behavior and technology activities: The relationship between principals and technology use in schools. Unpublished doctoral dissertation, University of Central Florida, Orlando, Florida

Piaw, C. Y. Hee, T. F. Ismail, N. R. & Ying, L. H. (2014). Factors of leadership skills of secondary school principals. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 116: 5125.

Rodriguez-Campos, L. Rincones-Gomez, R. & Shen, J. (2005). Secondary principals’ educational attainment, experience, and professional development in the USA, Leadership in Education, 8(4): 309-319.

Schnhav, Y. W. & Shrumand, A. (1994). Goodness concepts in the study of organizations: A longitudinal survey of four leading Journals, Organization Studies, 15 (5): 753-776.

Waruwu, H. Asbari, M. Purwanto, A. Nugroho, Y. A. Fikri, M. A. A. Fauji, A. & Dewi, W. R. (2020). The Role of Transformational Leadership, Organizational Learning and Structure on Innovation Capacity: Evidence from Indonesia Private Schools. Journal of Education, Psychology and Counseling, 2(1): 378-397.