طراحی و تبیین مدل فرهنگ مدیریت خطا در موسسات آموزشی

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی

دوره 16، شماره 2 - شماره پیاپی 60، شهریور 1401، صفحه 229-253   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

الهام صحرایی¹؛ یوسف نامور^{* 2}؛ صدرالدین ستاری³

¹دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی- گروه تخصصی علوم تربیتی واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی ، اردبیل، ایران

²گروه علوم تربیتی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.

³دانشیار گروه علوم تربیتی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.

چکیده

برای اینکه موسسات آموزشی با کمترین خطا مواجه شوند می­توان با ترویج فرهنگ مدیریت خطا و استقرار آن در موسسات آموزشی، خطاهای سازمانی را کاهش داد و عملکرد موسسات و کارکنان آن را بهبود بخشید به همین دلیل هدف اساسی پژوهش حاضر، طراحی و تبیین مدل فرهنگ مدیریت خطا در موسسات آموزشی می ­­باشد. این پژوهش در چارچوب رویکرد کیفی بوده و از روش نظریۀ داده بنیاد استفاده شده­ است. داده ­ها با کمک تکنیک مصاحبه­ نیمه­ ساختاریافته گردآوری شده ­اند. 11 نفر از خبرگان آموزش و پرورش شامل مدیران سازمان و مدیران مدارس که دارای حداقل 10 سال سابقه در امور آموزشی داشتند به روش نمونه ­گیری هدفمند و با تکنیک گلوله برفی انتخاب شدند. جهت تجزیه و تحلیل داده­ ها از روش مقایسه مداوم در طی سه مرحله کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی استفاده شده است و بر اساس آن، مدل کیفی پژوهش طراحی شد. یافته­ ها درقالب مدل پارادایمی به این صورت شکل گرفت: شرایط علّی(اهداف اولیه و ثانویه)، عوامل زمینه­ای(مدیریتی و بهسازی)، شرایط مداخله ­گر(موانع سازمانی، موانع اطلاعاتی- انگیزشی)، راهبردهای تعاملی(امنیت­ روانی، شرایط و الزامات سازمانی) و در نهایت پیامدها(مزایای فردی و مزایای سازمانی) است. برای روایی و پایایی از روش لینکلن و گوبا که شامل: اعتبار، اعتماد، تأییدپذیری و انتقال­پذیری است، استفاده شد و از نظر روایی و پایایی مورد تایید قرار گرفت. در پایان یافته ­های پژوهش نشان داد استقرار فرهنگ مدیریت خطا در موسسات آموزشی منجر به توسعه و اثربخشی سازمان و افراد می­ شود. همچنین کارکنان موسسات آموزش­های لازم را در این زمینه دریافت نمی ­کنند.

کلیدواژه‌ها

مدل؛ فرهنگ مدیریت خطا؛ موسسات آموزشی

مراجع

ادیب حاج باقری، محسن.(1385). روش تحقیق گراندد­تئوری، تهران: انتشارات بشری.

سیف­الهی­گیلانده، مریم. ستاری، صدرالدین.(1394). بررسی رابطه بین فرهنگ مدیریت خطا با یادگیری و نوآوری سازمانی (مطالعه موردی:اداره کل آموزش و پرورش اردبیل)، مجله ی روان شناسی مدرسه، 3(5): 100-117.

مرادی، محمود. یاکیده، کیخسرو. عبداللهیان، فرزانه. صفردوست، عاطیه.(1392). بررسی تاثیر فرهنگ مدیریت خطا بر نوآوری سازمانی، مدیریت فرهنگ سازمانی،2 (11): 87-114.

ملک­زاده، غلامرضا. ادیب­زاده، مرضیه. غلامی، محمد.(1397). نقش میانجی سکوت­گرایی اجتنابی در رابطه میان جو مدیریت خطا و رفتار یادگیری با عملکرد فردی، مدیریت دولتی، 10(4): 651-677.

نیازآذری، کیومرث. تقوایی یزدی، مریم. (1389). فرهنگ سازمانی در هزاره سوم، تهران: نشر شیوه.

Alas R., & Vadi M. (2006). The impact of organizational culture on organizational learning and attitudes concerning change from an institutional perspective, International Journal of Strategic Change Management, 1(1): 155-170.

Carmeli, A. (2007), Social capital, psychological safety & learning behaviors from failure in organizations, Long Range Planning, 41(1): 30-44.

Cannon, M. D., & Edmondson, A. C. (2001). Confronting failure: Antecedents and consequences of shared beliefs about failure in organizational work groups, Journal of Organizational Behavior, 22: 161-177.

Demirdag, S. (2015). Management of Errors in Classrooms: Student Mistakes and Teachers, Humanities and Social Science, 5(7): 77-83.

Dyre, L., Tabor, A., Ringsted, C., & Tolsgaard, M. G. (2017). Imperfect practice makes perfect: error management training improves transfer of learning, Medical education, 51(2): 196-206.

Egan T. M., Yang B., & Bartlett K. R. (2004). The effects of organizational learning culture and job satisfaction on motivation to transfer learning and turnover intention, Human Resource Development Quarterly, 15(3):279-301.

Frese, M. & Keith, N. (2015). Action errors, error management, and learning in organizations, Annual review of psychology, 66: 661-687.

Fisher, S., Frese, M., Mertins, J.C., & Hardt- Gaworn, J. V. (2018). The Role of Error Managemeny Culture for firm and Innovations, International association of applied psychology, 25: 1-26.

Geng, Z. Wang, W. Yong, X. & Ding,L. (2017). Organizational Error management culture and employee creativity: A Person-culture Fit Model, Academy of Management proceedings, 21(1): 45-55.

Gokturk, S., Bozoglu, O., & Guncavdi, G. (2017). Error management practices interacting with national and Organizational culture: The case of two state University departments in Turkey, The learning Organization, 24(4): 245-256.

Gorini, A., Miglioretti, M., & Pravettoni, G. (2012). A new perspective on blame culture: An experimental study, Journal of Evaluation in Clinical Practice, 18(3):671-675.

Jiménez-Jiménez, D., &Valle, R.S. (2011). Innovation, organizational learning, &performance, Journal of Business Research, 64 (4): 408-417.

Kim, H., & Stoner, M., (2008). Burnout and turnover intention among social workers: effects of role stress, job autonomy and social support, Adm. Soc. Work, 32 (3): 5–25.

Kurtessis, J.N., Eisenberger, R., Ford, M.T., Buffardi, L.C., Stewart, K.A., Adis, C.S., )2017. (Perceived organizational support: a meta-analytic evaluation of organizational support theory, J. Manage, 43 (6): 1854–1884.

Lei, Z., Naveh, E. &Novikov, Z. (2016). Errors in Organizations: An Integrative Review via Level of Analysis, Temporal Dynamism, and Priority Lenses, Journal of Management, 42: 1315-1343.

Lincoln, Y.S., & Guba, E. (1985). Establishing Trustworthiness, Naturalist Inquiry. Newbury Park, LA, Sage.

López-Nicolás C., & Merono-Cerdán Á. L. (2011). Strategic knowledge management, innovation and performance. International Journal of Information Management, 31)6(: 502-509.

Love, P.E.D., Smith, J., & Teo, P. (2018). Putting into practice error management theory: Unlearning and learning to manage action errors in construction, Applied Ergonomics, 69: 104-111.

Madsen, P. M., & Desai, V. (2010). Failing to learn? The effects of failure & success on organizational learning in the global orbital launch vehicle industry, Academy of Management Journal, 53(3): 451-476.

Preacher, K.J., Zhang, Z., & Zyphur, M.J. (2011). Alternative methods for assessing mediation in multilevel data: The advantages of multilevel SEM. Structural Equation Modeling, 18(2): 161–182.

Preacher, K.J., Zyphur, M.J., & Zhang, Z. (2010). A general multilevel SEM framework for assessing multilevel mediation. Psychological Methods, 15(3): 209–233.

Reason, J. (2000). Human error: Models and management. British Medical Journal, 320(7237): 700-768.

Rspin,P. (2011). Failing to learn? How organizations can learn from failure. Strategic Direction, 27(1): 4-6.

Roeser, R.W., Midgley, C., & Urdan, T. (1996). Perceptions of the school psychological environment and early adolescents’ psychological and behavioral functioning in school: the mediating role of goals and belonging. Journal of Educational Psychology, 88, 408-422.

Rybowiak, V., Garst, H., Frese, M., & Batinic, B. (1999). Error Orientation Questionnaire (EOQ): reliability, validity and different language equivalence. Journal of Organizational Behavior, 20: 527-547.

Strass, A. & Corbin, J. (1998). Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory. Thousand Oaks: Sage Publications.

Swanson, S.R. & Hsu, M.K. (2011), The effect of recovery locus attributions and service failure severity on word-of-mouth and repurchase behaviors in the hospitality industry, Journal Hospitality and Tourism Research, 35(4): 511-529.

Tulis, M. (2013). Error management behavior in classrooms: Teachers' responses to student mistakes. Teaching and Teacher Education, 33: 56-68.

Van Dyck, C., Frese, M., Baer, M., & Sonnentag, S. (2005). Organizational Error Management Culture and Its Impact on Performance: A Two-Study Replication. Journal of Applied Psychology, 90(6):1228-1240.

Wang, X., Guchait, P., & Pashamehmetoglo, A. (2020). Anxiety and gratitude toward the organizations with error management culture and service recovery performance. International Journal of Hospitality Management, 89: 1-9.