پدیدارشناسی تجربیات زیسته دانشجویان تربیت مربی پیش از دبستان از عناصر برنامه درسی رویکرد وارونه مبتنی بر مسئله

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی

دوره 16، شماره 2 - شماره پیاپی 60، شهریور 1401، صفحه 47-83   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

نسرین اسدنژاد¹؛ جهانگیر یاری^{* 2}؛ یوسف ادیب³؛ صادق ملکی آوارسین⁴

¹دانشجوی دکترای تخصصی برنامه‌ریزی درسی، گروه علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

²دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی،واحد تبریز، تبریز، ایران

³استاد گروه علوم تربیتی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

⁴دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی و تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران

چکیده

پژوهش حاضر درصدد شناسایی ویژگی­های عناصر نه­ گانه برنامه درسی رویکرد وارونه مبتنی ­بر­مسئله است. رویکرد پژوهش کیفی با روش پدیدارشناسی است. مشارکت‌کنندگان 13 نفر (4 نفر مرد و 9 نفر زن) از  دانشجویان تربیت مربی پیش از دبستان بودند که درس «آموزش به روش بازی» را انتخاب کرده  بودند. برای اجرا، ابتدا موافقت مدیر گروه، استاد و دانشجویان حاصل شد. برای اجرای رویکرد وارونه مبتنی بر مسئله، از راهنمای گروه ژنتیک پزشکی دانشگاه گلاسکو استفاده گردید. این رویکرد در ده گام پیاده ­سازی و اجرا شد. برای گرد­آوری داده­ ها با رعایت قاعده اشباع نظری مصاحبه نیمه ساختاریافته به عمل آمد. در تجزیه‌وتحلیل از رویکرد چهار مرحله ­ای گئورگی (1970) استفاده شد. این چهار مرحله عبارت‌اند از: 1) مرور داده‌ها، 2) تدوین راهنمای کدگذاری، 3) سازمان‌دهی داده‌ها، 4) طبقه‌بندی و کدگذاری داده‌ها. برای تحلیل، کدگذاری متن مصاحبه­ ها و رسم الگوی اولیه از محیط نرم ­افزار MAXQDA10 استفاده گردید. یافته ­های تحقیق نشان دادند، ویژگی­های عناصر نه‌گانه برنامه درسی کلاین با ملاحظه تجربیات دانشجویان به صورت زیر بودند: عنصر اهداف دست کم دو ویژگی، عنصر محتوا سه ویژگی، عنصر روش­های تدریس سه ویژگی، دست­کم چهار ویژگی برای عنصر فعالیت­های یادگیری فراگیران، برای عنصر گروه‌بندی فراگیران شش ویژگی، چهار مضمون برای عنصر فضای آموزشی، ویژگی عنصر زمان آموزش حول دو مضمون، ویژگی عنصر مواد و منابع در سه مضمون و ویژگی عنصر ارزشیابی را می ­توان در حول پنج مضمون فرعی تقسیم­ بندی نمود. نتیجه ­تحقیق حاضر حاکی از آن بود که این رویکرد در بعضی عناصر قدرتمند بوده و ویژگی­های آن در عناصری مانند اهداف، محتوا، گروه‌بندی، و «مواد و منابع آموزی» چالش ­زا است. در مجموع دانشجو-مربیان از یادگیری و آموزش با رویکرد وارونه مبتنی بر مسئله رضایت داشتند چراکه صلاحیت­های علمی و عملی آنان را بهبود بخشیده است. علاوه بر این ازنظر دانشجویان عناصر «راهبردهای یاددهی-یادگیری»، «فعالیت‌های یادگیری»، «فضای آموزشی» و «ارزشیابی» این رویکرد رضایت‌بخش بودند. ویژگی‌های عنصر زمان رضایت-بخش نبودند، بعضی از ویژگی‌های عناصر اهداف، محتوا، گروه‌بندی، و «مواد و منابع آموزی» چالش زا بوده و بعضی دیگر رضایت‌بخش بودند. بدین‌ترتیب دانشجو-مربیان از یادگیری و آموزش با رویکرد وارونه مبتنی بر مسئله رضایت داشتند.

کلیدواژه‌ها

رویکرد وارونه مبتنی بر مسئله؛ عناصر برنامه درسی؛ تربیت مربی پیش از دبستان؛ یادگیری؛ تجربه زیسته

مراجع

ابراهیم­ کافوری، کیمیا. ملکی، حسن و خسروی ­بابادی، علی اکبر. (1394). بررسی نقش عناصر برنامه درسی کلاین در افت تحصیلی درس ریاضی سال اول دوره متوسطه از دیدگاه شرکای برنامه درسی، پژوهش در برنامه­ ریزی درسی، 2(17): 50-62.

دیناروند، علی و گلزاری، زینب. (1398). تاثیر روش تدریس معکوس بر نگرش حرفه­ای و خودکارآمدی معلمان، نشریه علمی فناوری آموزش، 14(2): 445-433.

فیروزبخت، فریبا. (1386). نیازسنجی آموزشی مربیان دوره پیش از دبستان شهرستان بیرجند از دیدگاه خودشان، (کارشناسی ارشد). دانشگاه شهید بهشتی، تهران.

کاویانی، حسن. لیاقت­دار، محمدجواد. زمانی، بی­بی­عشرت و عابدینی، یاسمین. (1397). الگوی برنامه­ ریزی درسی درکلاس معکوس: سنتز پژوهی روش­ها، دو فصلنامۀ نظریه و عمل در برنامۀ درسی، 6(11): 271-203.

محمودی، فرهاد. (1391). طراحی الگوی برنامه درسی مبتنی بر مسئله در دوره کارشناسی ارشد رشته مدیریت آموزشی و اعتبارسنجی و امکان­سنجی آن در آموزش عال،. (دکترای تخصصی). دانشگاه تربیت مدرس، تهران.

فتحی واجارگاه، کوروش.(۱۳۸۸). اصول و مفاهیم برنامه ­ریزی درس، تهران: انتشارات بال

گروه علمی کاربردی. (1379). برنامه آموزشی دوره کاردانی علمی-کاربردی تربیت مربی مراکز پیش از دبستان. تهران: شورای علی برنامه ریزی.

جمالی­زواره، بتول. نیلی، محمدرضا و شادفر، حوریه. (1388). تبیین عناصر برنامه درسی کارآفرینی در آموزش­های فنی و حرفه ای، مهارت آموزی،3 (12): 1-12.

Aprile, K. T., & Knight, B. A. (2019). The WIL to learn: students’ perspectives on the impact of work-integrated learning placements on their professional readiness, Higher Education Research & Development, 3 (5): 1-14.

Barrows, H. S. A. (2002). taxonomy of problem-based learning methods, Medical Education,20(6): 481-486.

Barrows, H. (2002). Is it truly possible to have such a thing as PBL, Distance education, 23(1): 119-122.

Björck, V., & Johansson, K. (2019). Problem atising the theory–practice terminology: a discourse analysis of students’ statements on Work-integrated Learning, Journal of Further and Higher Education, 43(10): 1363-1375.

Chein, C. W. (2019). From Language Learners to Language Teachers: Construction and Implementation of Pedagogical Competence in Pronunciation Instruction, International Journal for the Scholarship of Teaching and Learning, 13(1): 412-430.

Chirimbana, M. (2014). The Effect of a Problem Based Learning Approach on The Teaching and Learning of Composition and Inverses of Functions in A Foundation Programmed [Dissertation]. Stellenbosch University.

Hemker, L., Prescher, C., & Narciss, S. (2017). Design and Evaluation of a Problem-Based Learning Environment for Teacher Training, Interdisciplinary Journal of Problem-Based Learning, 11(2): 15-31.

Koh, K., & Chapman, O. (2019). Problem-based learning, assessment literacy, mathematics knowledge, and competencies in teacher education, Papers on Postsecondary Learning and Teaching, 3: 74-80.

Kuvac, M., & Koc, I. (2020). The effect of problem-based learning on the metacognitive awareness of pre-service science teachers, Educational Studies, 45(5): 646-666

Lenkauskaitė, J., Bubnys, R., Masiliauskienė, E., & Malinauskienė, D. (2021). Participation in the Assessment Processes in Problem-Based Learning: Experiences of the Students of Social Sciences in Lithuania, Education Sciences, 11(11): 678

Mehrmohammadi, M. & Mahmoudi, F. (2012). A New Approach to Vocational Education Curriculum Design (with Emphasis on Educational Sciences), Bi-Quarterly Journal of Education and Learning Research, 3(6): 141-177.

Otterborn, A., Schönborn, K., & Hultén, M. (2019). Surveying preschool teachers’ use of digital tablets: general and technology education related findings, International journal of technology and design education, 29(4): 717-737.

Perusso, A., & Baaken, T. (2020). Assessing the authenticity of cases, internships and problem-based learning as managerial learning experiences: Concepts, methods and lessons for practice, The International Journal of Management Education, 18(3): 100425

Ravn, O., & Jensen, A. A. (2016). PBL and the Postmodern Condition-Knowledge Production in University Education, Journal of Problem Based Learning in Higher Education, 4(1): 65-81.

Van der Flier, H., Thijs, G., & Zaaman, H. (2003). Selecting students for a South African Mathematics and science bridging course for undergraduate mathematics: The effectiveness and fairness of school -leaving examinations and uptitude tests, International Journal of Educational development, 24(4): 399-409.

Wang, T.-H. (2010). Web-based dynamic assessment: Taking assessment as teaching and learning strategy for improving students'e-Learning effectiveness, Computers & Education, 54(4): 1157-1166.

Wedel, A., Müller, C. R., Pfetsch, J., & Ittel, A. (2019). Training teachers' diagnostic competence with problem-based learning: A pilot and replication study, Teaching and Teacher Education, 86: 102- 128.

Youngerman, E., & Culver, K. C. (2019). Problem-Based Learning (PBL): Real-World Applications to Foster (Inter) Disciplinary Learning and Integration, New directions for higher education, 188: 23-32.