طراحی و اعتباربخشی الگوی مشارکت معلمان و اولیا درتدوین برنامه ویژه مدرسه (بوم) دوره متوسطه

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی

دوره 16، شماره 2 - شماره پیاپی 60، شهریور 1401، صفحه 197-227   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

میترا تقی پور¹؛ عباس قلتاش^{* 2}؛ علی اصغر ماشینچی³

¹دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی دانشگاه آزاد واحد لامرد، گروه علوم تربیتی ، لامرد ، ایران

²دانشیار گروه علوم تربیتی ،واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی ، مرودشت ، ایران

³استادیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحدلامرد، لامرد، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر طراحی واعتباربخشی الگوی مشارکت معلمان و اولیا درتدوین برنامه ویژه مدرسه (بوم) دوره متوسطه  است. این پژوهش از لحاظ رویکرد پژوهشی، پژوهش آمیخته از نوع اکتشافی است. روش تحقیق در بخش کیفی نظریه داده بنیاد  بود. روش نمونه گیری به صورت هدفمند و گلوله برفی بود. به منظور نهایی سازی الگوی مفهومی تحقیق و تعیین مؤلفه ها، شرایط و پیامدهای مشارکت معلمان و اولیا و تعیین ضرایب هر یک از آنها با استفاده از روش دلفی مورد اعتباریابی قرار گرفت. بر اساس یافته های پژوهش، 182 کد شناسایی و الگوی مشارکت مدیران مدارس، کدها (مفاهیم) بدست آمد. بر این اساس در ابعاد مختلف (بعد ریسک سازمانی، بعد دانشی، بعد تجربه و تخصص، بعد محیطی، بعد سازمانی، بعد اخلاقی، بعد انسانی، بعد زمان، بعد اقتصادی، بعد اجتماعی و بعد فنی) متغییرها مهم و تاثیرگذار انتخاب شدند. یافته ها نشان داد والدین می­ بایست در فرآیندهای تصمیم­ گیری در همه زمینه ­های تاثیرگذار بر دانش آموزان، از مشارکت در تدوین اهداف کلی آموزش و پرورش، اظهارنظر در برنامه درسی و موضوعات درسی مورد نیاز دانش آموزان، نوع و شیوه های آموزش، همکاری در تامین بخشی از هزینه ­های آموزش و پرورش، تحقق بخشیدن به اهداف فوق برنامه و سایر برنامه های اصلاحی مدرسه و همسویی و همفکری در زمینه عملکرد معلمان در کلاس درس، فرآیند ارزشیابی و اظهار نظر در انتخاب رشته تحصیلی دانش آموزان مشارکت داشته باشند و همچنین در تربیت عملی فرزندان در منزل برای دستیابی به همان اهداف و برنامه های پیش ­بینی شده، تلاش کنند. همچنین نتایج نشان داد معلمان می توانند با ابعاد (طراحی، تدوین و اجرای برنامه درسی، ارزشیابی و بازنگری و تجدیدنظر در جهت تقویت بنیه علمی، آموزشی؛ مهارتی و اجتماعی و اعتقادی دانش آموزان تلاش کنند.

کلیدواژه‌ها

مشارکت معلمان؛ برنامه درسی؛ برنامه ویژه مدرسه (بوم)

مراجع

ادیب منش، مرزبان. علی عسگری، مجید و موسی پور، نعمت الله. (1390). امکان سنجی اجرای برنامه ریزی درسی مدرسه  محور در دبیرستان های شهر کرمانشاه، پژوهش های برنامةدرسی، 1(2):  104-81.

اکرمی، سیدکاظم و حسینی، سیدمحمدحسن. (1384). مقایسة نقش معلمان در نظام های برنامه ریزی درسی متمرکز و غیرمتمرکز، همایش تمرکز و عدم تمرکز در فرایند برنامه ریزی درسی، کرمان، انجمن مطالعات برنامة درسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان.

امین خندقی، مقصود و گودرزی، محمدعلی. (1390). طراحی نظام برنامه ریزی درسی منطقه ای برای آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران، فصل نامة مطالعات برنامة درسی ایران، 6 (3): 109-76.

امینی، محمد. اثرزاده، الهام و ادب جو، فرزانه،(1393). ابعادهای پنهان برنامه درسی و دلالت های آن برای نظام آموزشی، نخستین همایش ملی علوم تربیتی و روان شناسی، مرودشت

ایزدی، صمد. (1384). تحلیل گرایش به نظام های برنامه ریزی درسی متمرکز و غیرمتمرکز در برخی کشورها، تهران: همایش تمرکز و عدم تمرکز در فرآیند برنامه ریزی درسی.

پروند، محمد حسن. (1400). مقدمات برنامه ریزی آموزشی و درسی، تهران: نشر شیوه.

پیری، موسی. (1388).  طراحی و اعتبـار سـنجی الگـوی برنامـهریـزی درسـی مدرسـه محـور، رساله ی دکتری. تهران: دانشگاه تربیت معلم.

جاویدی کلاته جعفرآبادی، طاهره. (1386). الگوی برنامة درسی مذاکره ای، رهیافتی نو برای تمرکززدایی از آموزش متوسطه، فصل نامة مطالعات برنامة درسی، 1(4): 102-85.

حیدری همت آبادی، زهرا. موسی‌پور، نعمت‌الله و حری، عباس. (1384). نظام برنامه‌ریزی درسی متناسب با توسعة سواد اطلاعاتی، همایش انجمن مطالعات برنامه‌ی درسی ایران. کرمان: دانشگاه شهید باهنر.

خوشبین، یوسف. (1390). مسئولیت پذیر اجتماعی جوانان و عوامل اجتماعی و فرهنگی موثر برآن، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی.

ریتزر، جورج. (1396).نظریه های جامعه شناسی، ترجمۀ احمدرضا غروی زاد، تهران، ماجد.

ساروخانی، باقر و محمد امیرپناهی. (1396)،.ساخت قدرت در خانواده و مشارکت اجتماعی، پژوهش زنان، 4 (1): 60 – 31.

ساروخانی، محمد باقر. (1392). روش های تحقیق در علوم اجتماعی، تهران، پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

سلسبیلی، نادر. (1386). گذار نظام برنامه‌ریزی درسی ایران به سمت عدم تمرکز در طراحی و تدوین برنامة درسی با تأکید بر برنامه‌ریزی درسی مبتنی بر مدرسه، فصل نامة مطالعات برنامة درسی، 1(4): 68-49.

شاه مرادی, مرتضی, مهرانی, طیبه. (1397). بررسی تاثیر رفتار مشارکت جویانه معلمان بر انگیزش و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ابتدایی. توسعه حرفه ای معلم, 3(4), 63-74.

صمدی، معصومه. رضایی، منیره. (1390) بررسی  نقش تربیتی خانواده  در نظام تربیت رسمی و عمومی از دیدگاه علم و دین، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 19(12): 95-117

صمدی، معصومه. رضایی. منیره. (1390). بررسی نقش تربیتی خانواده در نظام تربیت رسمی و عمومی از دیدگاه علم و دین، فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 19(12): 117-95.

عابدینی ولامدهی، راضیه. میرزابیگی، مرتضی. پیشقدم، شهربانو. عباسی، صدیقه. (1400). مقایسه ویژگی‌های شخصیتی دو گروه معلمان ابتدایی مشارکت‌کننده و بدون‌مشارکت در طرح جابر 1400-1399، توسعه حرفه ای معلم، 6(1): 37-55. علوی‌تبار، علیرضا. (1397)، بررسی الگوی مشارکت شهروندان در اداره امور شهرها، تهران، مرکز مطالعات برنامه ریزی شهری.

غفاری، غلامرضا. (1392). مدیریت شهری و مشارکت های اجتماعی، به اهتمام سید محمد هادی ایازی، تهران، معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران (تیسا).

غفاری، غلامرضا و محسن نیازی. (1397). جامعه شناسی مشارکت، تهران، نشر نزدیک.

فتحی ‌واجارگاه، کوروش. (1384). بررسی قابلیت اجرایی الگوهای مختلف تصمیم‌گیری در برنامه‌های درسی مدارس کشور، فصل نامة مطالعات برنامة درسی، 1(1): 27-42.

موسی پور، نعمت اله. (1387). تمرکزوعدمتمرکز در فرایند برنامه ریزی درسی، تهران: پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش.

مهرمحمدی، محمود. (1386). مدیریت همزمان مدار تمرکززدایی در نظام برنامه‌ریزی درسی، فصل نامة مطالعات برنامة درسی، 1 (4): 16-1.

وطنی، علی. (1397). بررسی عوامل مؤثر بر افزایش انگیزه افراد در مشارکت اجتماعی در استان گلستان، پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی.

وینر، مایرون و ساموئل هانتینگتون (1397). درک توسعه سیاسی، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران، انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.

Levasseur, Me´lanie & et al (2010). 'Accomplishment level and satisfaction with social participation of older adults-association with quality of life and best correlates, Quality of Life Research, 12 (3): 125-140.

McMillan, W. D, & Chavis, M. D (1986), Sense of community: A definition and a theory, Journal of Communjty Psychology, 17 (4): 223-239.

Molinas, jose (1988). The impact of inequality, Gender. Exrernal Assistance and Social capital on Local – level Cooperatiotion, World development, 26 (3): 1-17.

Morissette, Teresa. M (2009). Elder friendliness and social participation of older adult living within age- segregated retirement communities, University of California at Los Angles.

Newall, N. E. & et al (2009). Causal beliefs, social participation, and loneliness among older adults A longitudinal study, Journal of Social and Personal Relationship, 26 (2): 274-291

Oakley, P. (1999), Project whith peple the practice of participation in rural development, Geneva: ILO.

Pretty, I.N, (2015), Participatory Learning for Sustainable Agriculture, World Development.

Putnam, R. D. (1999). The Prosperous Community: Social Capital and Public Life, The American Prospect, Inc.

Rahman, Md. Anisur (2013), People's self- development, london, Zed books.