پیش‌بینی رضایت تحصیلی براساس نیازهای روان‌شناختی با نقش میانجی هیجان‌های کلاس درس و طرحواره‌های ناسازگار اولیه

نشریه علمی آموزش و ارزشیابی (فصلنامه)

دوره 15، شماره 58، شهریور 1401، صفحه 107-132   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jinev.2022.1962798.2744

نویسندگان

فاطمه زمانی¹؛ علی محمد رضایی^{* 2}

¹دانشجوی دکتری گروه روانشناسی تربیتی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه سمنان

²دانشیار، گروه روانشناسی تربیتی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، پیش‌بینی رضایت تحصیلی بر اساس نیازهای روان‌شناختی با نقش میانجی هیجان‌های کلاس درس و طرحواره‌های ناسازگار اولیه بود. در این مطالعه توصیفی همبستگی، با روش خوشه‌ای تصادفی، 741 دانش آموز 13 تا 14 ساله منطقه پانزده شهر تهران در سال1400 به عنوان نمونه انتخاب و به پرسشنامه نیازهای بنیادی روان‌شناختی دسی(2000)، پرسشنامه تصویری طرحواره کودک دوسلدروف (DISC) لوئز، مایر و پتروسکی(2018)، مقیاس هیجان‌های کلاس درس، برگرفته از پرسشنامه هیجان‌های تحصیلی (AEQ) پکران، گوئتز و پری(2005) و خرده مقیاس رضایت تحصیلی، برگرفته از مقیاس چند بعدی رضایت از زندگی (هیوبنر، 2001) پاسخ دادند. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار کمترین مربعات جزیی (PLS) تحلیل شدند. نتایج نشان داد متغیر نیازهای روان‌شناختی با میانجی‌گری هیجان‌های مثبت و منفی تحصیلی و طرحواره‌های ناسازگار اولیه تأثیر معنی‌داری در تبیین رضایت تحصیلی دارد و اثر کل این متغیر بر رضایت تحصیلی نیز معنی‌دار می‌باشد. بنابراین می‌توان گفت ارضاء نیازهای بنیادی روان‌شناختی باعث افزایش هیجان‌های مثبت کلاس درس کاهش هیجان‌های منفی کلاس درس و کاهش طرحواره‌های ناسازگار اولیه شده و از این طریق باعث ارتقاء رضایت تحصیلی می‌شود. لذا بر اساس نتایج حاصله، روان‌شناسان تربیتی می‌توانند با توجه کافی به نیازهای اساسی روان‌شناختی به طور هم‌زمان نقش مهمی در بهبود هیجان‌های کلاس درس و طرحواره‌های ناسازگار اولیه و ارتقاء رضایت تحصیلی ایفاء نمایند و از این طریق عواملی که منجر به دلزدگی آنان از درس و تحصیل می‌شود را از میان بردارند.

کلیدواژه‌ها

رضایت تحصیلی؛ طرحواره‌های ناسازگار اولیه؛ نیازهای روان‌شناختی؛ هیجان‌های کلاس درس

مراجع

ابراهیمی کوه‌بنانی، شهین (1390). رابطه هوش هیجانی و هوش معنوی با رضایت از زندگی در دانش‌آموزان تیز‌هوش دختر دبیرستانی شهر بیرجند، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قاینات (چاپ نشده).

تقی‌پور، بهزاد؛ غلامی، فائزه و رنجبر، محمدجواد  (1398). نقش هیجانات مثبت و منفی در پیش‌بینی بهزیستی روان‌شناختی دانش‌آموزان پسر ورزشکار، روان‌شناسی مدرسه، 8 (3)، 40-55.‎

حیدری، آتنا (1398). نقش رضایتمندی از نیازهای بنیادی روان‌شناختی و انگیزش خودگردان در موفقیت تحصیلی: از دیدگاه نظریه خودتعیین‌گری. نشریه علمی رویش روان‌شناسی، 8(10)، 63-70.‎

ستایشی اظهری، محمد؛ سادات، سما و میرزاحسینی، حسن (1400). اعتباریابی مقیاس رضایت تحصیلی لنت در دانش‌آموزان ایرانی. نشریه علمی رویش روان‌شناسی، 10(3)، 35-46.‎

سیادت، اکرم و اسدپور، کمال (1396). بررسی رابطه بین طرحواره‌های ناسازگار اولیه و عملکرد تحصیلی و میزان پرخاشگری دانش‌آموزان پایه و هم شهرستان اهر در سال تحصیلی 96-95، سومین همایش بین‌المللی افق‌های نوین در علوم تربیتی، روان‌شناسی و آسیب‌های اجتماعی، تهران.

شعبانی‌خدیو، امیر و احمدیان، حمزه (1398). رابطه ارضاء نیازهای بنیادی روانی و اختلال تنظیم هیجانی با نقش میانجی‌گری طرحواره‌های ناسازگار اولیه در دانشجویان دانشگاه بوعلی سینا همدان. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 20(1)، 101-111.‎

شهابی، سمیرا؛ جدیدی، هوشنگ و یار‌احمدی، یحیی (1398). تأثیر برنامه آموزشی مبتنی بر هیجان تحصیلی بر رضایت تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی همدان. پژوهش در آموزش علوم پزشکی، 11(4)، 56-63.‎

صادقی، مسعود و برزگر بفرویی، مهدی (1398). نقش واسطه‌ای هیجانات تحصیلی در رابطه‌ی نیازهای بنیادی روان‌شناختی و رضایت تحصیلی دانشجویان. پژوهش در آموزش علوم پزشکی، 11(2)، 32-43.‎

صلاحیان، شیوا و صلاحیان، نوشین (1399). هیجان تحصیلی و رضایت از تدریس آنلاین دانشجویان حسابداری در دوران شیوع کرونا، اولین کنگره ملی دانشگاه و کووید - ۱۹، تهران.

صفویان، اشرف؛ ذبیحی، رزیتا و میرزمانی، سیدمحمود (1399). رابطه طرحواره‌های ناسازگار اولیه و ارضای نیازهای اساسی روان‌شناختی با اختلال تنظیم هیجانی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر، ششمین همایش ملی تازه های روان‌شناسی مثبت‌نگر.

قبادی زاده، شبروز؛ یوسفی، ناصر و قادری، فرزاد (1397). نقش طرحواره‌های ناسازگار اولیه، سبک‌های مقابله‌ای و نظم‌جویی شناختی هیجان در پیش‌بینی گرایش به اعتیاد دانش‌آموزان. روان‌شناسی مدرسه، 7(4)، 121-142.‎

محمدنیا، سمیه و محمدنیا، مهران (1398). رابطه بین طرحواره‌های ناسازگار اولیه و تاب‌آوری با رضایت از زندگی در بین دانشجویان. نشریه علمی رویش روان‌شناسی، 8(9)، 217-224.‎

یوسف‌نژاد شیروانی، مائده؛ پیوسته‌گر، مهر‌انگیز (1390). رابطه رضایت از زندگی و طرحواره‌های ناسازگار اولیه در دانشجویان، دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 2(12)، 55-65.

Abad, T., Talepasand, S., & Booger, I. R, (2019). The effectiveness of positive education intervention on happiness, depression, academic satisfaction, and academic achievement, Fundamentals of Mental Health, 21(6): 379-386.

Almukhambetova, A., & Hernández-Torrano, D. (2020). Gifted students’ adjustment and underachievement in university: An exploration from the self-determination theory perspective. Gifted Child Quarterly, 64(2), 117-131.

Aloi, M., Rania, M., Caroleo, M., & et. all. (2020). How are early maladaptive schemas and DSM‐5 personality traits associated with the severity of binge eating? Journal of clinical psychology, 76(3), 539-548.

Askari, A., Gholamy, G., & Askari, I. (2020) Validity and Reliability of Farsi Version of the Duesseldorf Illustrated Schema Questionnaire for Children (DISC) among Iranian students (8-14 years old). ACADEMICIA: South Asian Academic Research Journals. Submitted/In Press.

Baikon, S. C., & Egon, G. (2017). Learning style of students and teaching styles of teachers in business Education. A case study of Pakistan; (76): 1856-2032. 2.

Baños, R., Baena-Extremera, A., & Ortiz-Camacho, M. D. M. (2019). Prediction of the satisfaction with the student life, based on teaching competence and satisfaction with the school. Frontiers in Psychology, 2506.

Brief, A.P., & Weiss, H.M. (2002). Organizational Behavior: Affect in the Workplace, Annual Review of Psychology, 53, 279-307

Campira, F. P., Almeida, L., & Araújo, A. M. (2021). Academic satisfaction: a qualitative study with university students from Mozambique. Educação & Formação, 6(3): 5.

Carmona–Halty, M., Salanova, M., Llorens, S & et all. (2019). How psychological capital mediates between study–related positive emotions and academic performance. Journal of Happiness Studies, 20(2): 605-617.

Cecero, J., Nelson, J., & Gillie, J. (2004). Tools and Tenets of schema Therapy: Toward the construct validity of Early maladaptive schema Questionnaire Research Version (EMSQ – RV). Clinical psychology and psychotherapy, 11, 344- 357.

Celik, P., & Storme, M. (2018). Trait emotional intelligence predicts academic satisfaction through career adaptability. Journal of Career Assessment, 26(4): 666-677.

Chen, K. C., & Jang, S. J. (2010). Motivation in online learning: Testing a model of self-determination theory. Journal of Computers in Human Behavior, 752-741, 26.

Cheon, S. H., Reeve, J., Lee, Y., & et all. (2018). why autonomy-supportive interventions work: Explaining the professional development of teachers’ motivating style. Teaching and Teacher Education, 69, 43-51.

Childers, C., Williams, K., & Kemp, E. (2014). Emotions in the classroom: Examining environmental factors and student satisfaction. Journal of Education for Business, 89(1), 7-12.

Connolly JJ, & Viswesvaran C. (2000). The role of affectivity in job satisfaction: Ameta-analysis. Personality and Individual Differences, 29, 265–281

Daciana, D., & Rusu Alina, S. (2012). Relationship between early maladaptive schemas, couple satisfaction and individual mate value: an evolutionary psychological approach. Journal of Cognitive and Behavioral Psychotherapies, 12(1): 63-76.

De Vos, A., & Soens, N. (2008). Protean attitude and career success: The mediating role of self-management. Journal of Vocational behavior, 73(3): 449-456.

Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2008). Facilitating optimal motivation and psychological well- being across life’s domains. Canadian Psychology, 49, 14–23.

Deci, E. L., Olafsen, A. H., & Ryan, R. M. (2017). Self-determination theory in work organizations: The state of a science. Annual review of organizational psychology and organizational behavior, 4, 19-43.

Dhaqane, M. K., & Afrah, N. A. (2016). Satisfaction of Students and Academic Performance in Benadir University. Journal of Education and Practice, 7(24), 59-63.

Ebrahimi KouhBanani, Sh. (2011). The relationship between emotional intelligence and spiritual intelligence with life satisfaction in bright female high school students in Birjand city, master's thesis, Islamic Azad University, Qaynat branch (unpublished). [In Persian].

Faustino, B., & Vasco, A. B. (2020). Early maladaptive schemas and cognitive fusion on the regulation of psychological needs. Journal of Contemporary Psychotherapy, 50(2): 105-112.

Heidari, A. (2019). The role of satisfaction of basic psychological needs and self-directed motivation in academic success: from the perspective of self-determination theory. Rooyesh Scientific Journal of Psychology, 8(10), 63-70. [In Persian].

Jiang, J., Vauras, M., Volet, S., & et all. (2019). Teacher beliefs and emotion expression in light of support for student psychological needs: A qualitative study. Education Sciences, 9(2), 68.

Jonker, C. S., Koekemoer, E., & Nel, JA. (2015). Exploring a positive SWB model in a sample of university students in South Africa. Social Indicators Research; 121(3): 815 -832.

Kamari Songhor Abadi, S. (2016). Social cognition and academic satisfaction: The mediating role of achievement emotions. Social Cognition, 5(2): 136-154.

Li, J., Deng, M., Wang, X., & et all. (2018). Teachers' and parents' autonomy support and psychological control perceived in junior-high school: Extending the dual-process model of self-determination theory. Learning and Individual Differences, 68, 20-29.

Liu W, Tian L, Huebner ES & et all. (2015). Preliminary development of the elementary school students’ subjective well-being in school scale. Social Indicators Research; 120(3): 917-937.

Mdakane, M., Els, C. J., & Blignaut, A. S. (2016). An inductively derived research framework for student satisfaction in ODL: The higher education environment. Progressio, 38(1): 33-57.

Meneghel, I. Martínez, I. Salanova, M., & et all. (2019). Willey. Promoting academic satisfaction and performance: Building academic resilience through coping strategies. Psychology in the Schools. 56(6): 875-890.

Michelmore, R., Wicker, M., Laurenti, L., & et all. (2020). Uncertainty quantification with statistical guarantees in end-to-end autonomous driving control. In 2020 IEEE International Conference on Robotics and Automation (ICRA) (pp. 7344-7350). IEEE.

Mohammadi, G., Sheikholeslami, F., Chehrzad, M., & et all. (2020). the Relationship between Communication Skills and Early Maladaptive Schemas in Pediatric Nurses. Journal of Holistic Nursing and Midwifery, 30(4), 240-246.

MohammadNia, S. & MohammadNia, M. (2019). The relationship between early maladaptive schemas and resilience with life satisfaction among university students. Rooyesh Scientific Journal of Psychology, 8(9): 217-224. [In Persian].

Neufeld, A., & Malin, G. (2019). Exploring the relationship between medical student basic psychological need satisfaction, resilience, and well-being: a quantitative study. BMC medical education, 19(1): 1-8.

Nikdel, F., Jokar, A., & Noshadi, N. (2021). Perceptions of Classroom Environment, Satisfaction of Basic Psychological Needs, and Academic Emotions: The Mediating Role of Basic Psychological Needs. Education & Science/Egitim ve Bilim, 46(208).

Porter G, Tmpach K. (2017) the relationship between selfefficacy and academic performance. Journal of Vocational Behavior, 76, 1354-1265.

Puška, A., Puška, E., Dragić, L., & et all. (2021). Students’ satisfaction with E-learning platforms in Bosnia and Herzegovina. Technology, Knowledge and Learning, 26(1): 173-191.

Pekrun, R. (2005). Progress and problems in educational emotions research. Learning and instructions, (15), 497-506.

 Pekrun, R., Goetz, T., Frenzel, A, C., Barchfeld, P., & Perry, R.P. (2011). Measuring emotions in students learning and performance: The Achievement Emotions Questionnaire (AEQ). Contemporary Educational Psychology, (36): 36 - 48.

Pekrun, R., Goetz, T., & Perry, R.P. (2005). Achievement Emotions Questionnaire (AEQ), User’s manual. Munich, Germany: Department of psychology, University of Munich.

Putwain, D. W., Becker, S., Symes, W., & et all. (2018). Reciprocal relations between students’ academic enjoyment, boredom, and achievement over time. Learning and Instruction, 54, 73-81.

QobadiZadeh, Sh. Yousefi, N., & Qaderi, F. (2018). The role of primary maladaptive schemas, coping styles and cognitive regulation of emotion in predicting students' addiction tendencies. School Psychology, 7(4), 121-142. [In Persian].

Rahmatpour, P., Nia, H. S., & Peyrovi, H. (2019). Evaluation of psychometric properties of scales measuring student academic satisfaction: A Systematic review. Journal of education and health promotion, 8.

Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2020). Intrinsic and extrinsic motivation from a self-determination theory perspective: Definitions, theory, practices, and future directions. Contemporary Educational Psychology, 61, 101860.

Sadeqi, M. & Barzegar Befrooyi, M. (2019). The mediating role of academic emotions in the relationship between basic psychological needs and academic satisfaction of students. Research in medical science education, 11(2): 32-43. [In Persian].

Safavian, A. Zabihi, R., & MirZamani, M. (2020). The relationship between primary maladaptive schemas and satisfaction of basic psychological needs with emotional dysregulation in Islamic Azad University students, Islamshahr branch, 6th National Conference on Positive Psychology. [In Persian].

Salahi, AK. Keshavarz, Y. (2021). The relationship between early maladaptive schemas and academic satisfaction among students during the corona. Iranian Journal of Psychology and Behavioral Sciences. 6(26): 76-90.

Salahian, Sh. & Salahian, N. (2020). Academic excitement and satisfaction with online teaching of accounting students during the corona outbreak, the first national university congress and covid-19, Tehran. [In Persian].

Setayeshi Azhari, M. Sadat, S., & Mirza Hassani, H. (2021). Validation of Lent academic satisfaction scale in Iranian students. Rooyesh Scientific Journal of Psychology, 10(3): 35-46. [In Persian].

Shabani Khadiv, A. & Ahmadian, H. (2019). The relationship between the satisfaction of basic psychological needs and emotional dysregulation with the mediating role of primary maladaptive schemas in the students of Boali Sina University, Hamedan. Knowledge and Research in Applied Psychology, 20(1): 101-111. [In Persian].

Shahabi, S. Jadidi, H. & Yar Ahmadi, Y. (2019). The effect of an educational program based on academic excitement on the academic satisfaction of Hamadan University of Medical Sciences students. Research in medical science education, 11(4): 56-63. [In Persian].

Sheldon, K. M., Osin, E. N., Gordeeva, T. O., & et all. (2017). Evaluating the dimensionality of self-determination theory’s relative autonomy continuum. Personality and Social Psychology Bulletin, 43(9): 1215-1238.

Siadat, A., & AsadPour, K. (2017). Investigating the relationship between primary maladaptive schemas and academic performance and the level of aggression of elementary school students in Ahar city in the academic year 1995-1996, the third international conference of new horizons in educational sciences, psychology and social harms, Tehran. [In Persian].

TaqiPour, B., Qolami, F., & Ranjbar, M. J. (2019). The role of positive and negative emotions in predicting the psychological well-being of male student athletes, School Psychology, 8(3): 40-55. [In Persian].

Trenshaw, K. F., Revelo, R. A., Earl, K. A & et all. (2016). Using self-determination theory principles to promote engineering students’ intrinsic motivation to learn. International Journal of Engineering Education, 32(3): 1194-1207.

UNESCO. Higher Education Staff Development: A Continuing Mission. [Cited 20018 Sept 10]. Available from http://portal.unesco.org/education/en/ files/12048/10427243910 taffdev.pdf/staffdev.pdf.

Urquijo, I., & Natalio, E. (2017). Academic satisfaction at university: the relationship between emotional intelligence and academic engagement. Electronic Journal of Research in Educational Psychology, 15(3): 553-573.

Weerasinghe, I. S., & Fernando, R. L. (2017). Students' satisfaction in higher education. American journal of educational research, 5(5): 533-539.

Wilkins-Yel, K. G., Roach, C. M., Tracey, T. J & et all. (2018). the effects of career adaptability on intended academic persistence: The mediating role of academic satisfaction. Journal of Vocational Behavior, 108, 67-77.

Wu, C., Jing, B., Gong, X., & et all. (2021). Student’s learning strategies and academic emotions: Their influence on learning satisfaction during the COVID-19 pandemic. Frontiers in psychology, 4218.‍

Yang, J., & Jana's, c. (2020). Therapeutic scheme (practical guideline for specialized care). Nasle Farda.

YousefNejad Shirvani, M., & Peyvasteh Gar, M. (2011). The relationship between life satisfaction and primary maladaptive schemas in university students, knowledge and research in applied psychology, 2(12): 55-65. [In Persian].

Yu, C., Li, X., Wang, S., & et all. (2016). Teacher autonomy support reduces adolescent anxiety and depression: an 18-month longitudinal study. Journal of adolescence, 49, 115-123.

Zhang, D. H., & He, H.L. (2010). Personality traits and life satisfaction: A Chinese case study. Social Behavior and Personality, 38(8): 1119-1122.

Zhen, R., Liu, R. D., Ding, Y., & et all. (2017). The mediating roles of academic self-efficacy and academic emotions in the relation between basic psychological needs satisfaction and learning engagement among Chinese adolescent students. Learning and Individual Differences, 54, 210-216.