شناسایی‌ترکیبات شیمیایی‌موجود در اسانس‌گیاه مریم‌گلی‌اصفهانی (Salvia reuterana Bios) و بررسی‌خواص‌آنتی‌میکروبی-آنتی‌اکسیدانی، محتوی فنولی و فلاونوئیدی‌کل عصاره گیاه

نوآوری در علوم و فناوری غذایی

دوره 15، 4(زمستان) - شماره پیاپی 58، دی 1402، صفحه 139-149   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jfst.2021.1929013.1718

نویسندگان

محمدحسن محمدی^{* 1}؛ بهنام مهدوی²؛ هاشم اخلاقی فیض آباد¹؛ حدیث فرمانبر جعفرآبادی²

¹گروه شیمی، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران.

²گروه شیمی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران.

چکیده

مریم گلی اصفهانی با نام علمی salvia reuterana متعلق به تیره نعناعیان ودارای پراکنش وسیعی در ایران می باشد. جـنس سالویا یکی از جنس های مهم تیره نعناعیان می باشـد. به دلیل اثرات سرطانی که آنتی اکسیدان های سنتزی موجود در بازار دارند محققین تمایل زیادی به جایگزینی این مواد با ترکیبات طبیعی که دارای خاصیت مشابهی هستند، دارند. ترکیبات آنتی اکسیدانی مانند اسیدهای فنولیک، پلی فنولها و فلاونوئیدها، رادیکالهای آزاد مانند هیدروپروکسیدها را مهار می کنند و بنابراین از مکانیسم اکسیداتیو که منجر به بیماریهای فرسایشی می شود جلوگیری می کنند. در این بررسی فعالیت آنتی کسیدانی و آنتی میکروبی بخشهای هوایی گیاه مریم گلی اصفهانی به وسیله پنج تست تکمیلی فعالیت مهار رادیکالهای آزاد( DPPH (RSA، کی لیت کنندگی یون آهن(FIC)، تعیین محتوای فنولی تام (TPC)، محتوای فلاونوئیدی تام(TFC) و تست آنتی میکروبی(DD assay) مورد ارزیابی قرار گرفت. به این منظور، بخشهای مختلف گیاه مریم گلی اصفهانی شامل گل و برگ در اردیبهشت 93 از سبزوار جمع آوری شد. نمونه ها خشک، پودر و در حلال متانول خیسانده شدند و عصاره خام بدست آمده به ترتیب با حلال های n-هگزان، آب و اتیل استات جزءجزء شد. بخش آبی گل در تست RSA بیشترین فعالیت را با مقادیر 29/0±35/6 µg/ml نشان داد. بخش اتیل استاتی برگ دارای بیشترین TFC با مقدار51/1±76/176 mgRU/g و بخش آبی واتیل استاتی گل بیشترین TPC با مقدار07/2±5/76 و07/2±95/68 mgGEA/g بود. درتست آنتی میکروبی عصاره اتیل استاتی برگ و گل فعالیت آنتی میکروبی قابل توجهی را درمقابل Citrobacter frurdii وPseudomonas aeruginosa نشان داد درحالیکه درمقابل Serratio(-) فعالیت چندانی مشاهده نشد.

کلیدواژه‌ها

مریم گلی اصفهانی؛ فعالیت آنتی اکسیدانی؛ فعالیت آنتی میکروبی؛ مهار رادیکال آزاد

مراجع

1. حسین‌پور، ز. 1394. اندازه گیری ترکیبات فنولی و فلانوییدی و بررسی خاصیت آنتی اکسیدانی اندام های هوایی گیاه نوروزک جمع آوری شده از منطقه سبزوار. ]پایان‌نامه[ سبزوار، دانشگاه حکیم سبزواری
2. حقیر‌چهرگانی، ع.، یزدانی، د. ، گودرزی، م. و لاری یزدی، ح. ، 1384. بررسی ترکیبات شیمیایی اسانس برگ و‌گل‌دو‌گونه Salvia syriaca L.‌‌و Salvia reuterana Boiss جمع‌آوری‌شده از منطقه بروجرد. فصلنامه گیاهان دارویی، ‌سال چهارم، شماره16.
3. غلامی، ز. 1381 .بررسی ترکیبات موجود در salvia reuterana توسط GC-Mass.]پایان‌نامه[‌ تهران، دانشگاه علوم پزشکی.
4. Abadi, Z. H. M., Mahdavi, B. and Rezaei-Seresht, E.2016. Contents of Aerial Parts of Salvia leriifolia Benth. Journal of Chemical Health Risks,6(3).

5.Alagumanivasagam, G., Pasupathy, R., Kottaimuthu, A. and Manavalan, R. 2012. A Review on In-vitro Antioxidant Methods. International Journal of Pharmaceutical and Chemical Sciences, 1(2): 662-74.

6.Alger, M. S. 1997. Polymer science dictionary: Springer Science & Business Media.    

7. Esmaeili, A., Rustaiyan, A., Nadimi, M., Larijani, K., Nadjafi, F., Tabrizi, L. and Amiri, H. 2008. Chemical composition and antibacterial activity of essential oils from leaves, stems and flowers of Salvia reuterana Boiss. grown in Iran. Natural product research, 22(6):516-520.‏
8. Fazel Nabavi, S., Ebrahimzadeh, M. A., Mohammad Nabavi, S. and Eslami, B. 2010. Antioxidant activity of flower, stem and leaf extracts of Ferula gummosa Boiss. Grasas y aceites, 61(3):244-50.

9.Kamatou, G., Makunga, N., Ramogola, W. and Viljoen, A. 2008. South African Salvia species: a  review of biological activities and phytochemistry. Journal of ethnopharmacology, 119(3):664-72.

10.Lagouri, V. and Boskou, D. 1996. Nutrient antioxidants in oregano. International journal of food sciences and nutrition, 47(6):493-7.

11.Li, L-N. 1998. Biologically active components from traditional Chinese medicines. Pure and applied chemistry, 70(3):547-54.

12. Mirza, M. and Sefidkon, F. 1999. Essential oil composition of two Salvia species from Iran, Salvia nemorosa L. and Salvia reuterana Boiss. Flavour and fragrance journal, 14(4): 230-232.‏
13. Nabavi, S. F., Habtemariam, S., Sureda, A.and Nabavi, S. M.2012. Ferula gummosa Boiss as a rich source of natural antioxidants with numerous therapeutic uses - A short review.Medicinal Plants as Antioxidant Agents: Understanding Their Mechanism of Action and Therapeutic Efficacy. Research Signpost, Kerala, India, pp. 15-26.
14. Panahi, Y., Ghanei, M., Hajiakhoondi, A., Ahmadi-Koulaei, S. and Delnavazi, M.R. 2020. Free Radical Scavenging Principles of Salvia reuterana Boiss. Aerial Parts, Iranian Journal of Pharmaceutical Research,19(2): 283-290.

15.Prior, R. L., Wu, X. and Schaich, K. 2005. Standardized methods for the determination of antioxidant capacity and phenolics in foods and dietary supplements. Journal of agricultural and food chemistry, 53(10):4290-302.

 

16.Ravipati,  A. S., Zhang, L., Koyyalamudi, S. R., Jeong, S. C., Reddy, N., Bartlett, J., et al. 2012. Antioxidant and anti-inflammatory activities of selected Chinese medicinal plants and their relation with antioxidant content. BMC complementary and alternative medicine,12(1):173.

17. Roya, K. and Fatemeh, G. 2013. Screening of total phenol and flavonoid content, antioxidant and antibacterial activities of the methanolic extracts of three Silene species from Iran. Intl J Agri Crop Sci, 5 (3): 305-312.
18. Safaei Ghomia, J., Masoomia, R., Jookar Kashia, F. and  Hossein Batooli, H. 2012. In vitro Bioactivity of Essential Oils and Methanol Extracts of Salvia reuterana from Iran, Natural Product Communications, 7(5):651 – 654.

19.Sánchez-Moreno, C., Larrauri, J. A. and Saura-Calixto, F.1999. Free radical scavenging capacity and inhibition of lipid oxidation of wines, grape juices and related polyphenolic constituents. Food Research International, 32(6):407-12.

20.Singleton, V. and Rossi, J. A.1965. Colorimetry of total phenolics with phosphomolybdic-hosphotungstic acid reagents. American journal of Enology and Viticulture, 16(3): 144-58.

21.Tenore, G. C., Ciampaglia, R., Arnold, N. A., Piozzi, F., Napolitano, F., Rigano, D., et al. 2011. Antimicrobial and antioxidant properties of the essential oil of Salvia lanigera from Cyprus. Food and Chemical Toxicology,49(1):238-43.

22. Zhang, Y. , Li, X. and Wang, Z. 2010. Antioxidant activities of leaf extract of Salvia miltiorrhiza Bunge and related phenolic constituents. Food and Chemical Toxicology, 48(10):2656-62.

23.Zhao, G-R., Xiang, Z-J., Ye, T-X., Yuan, Y-J. and Guo, Z-X. 2006. Antioxidant activities of Salvia miltiorrhiza and Panax notoginseng. Food Chemistry,99(4):767-74.

24. Zhao, H., Fan, W., Dong, J., Lu, J., Chen, J., Shan, L., et al. 2008. Evaluation of antioxidant activities and total phenolic contents of typical malting barley varieties. Food Chemistry,107(1):296-304.