تاثیر ژل آلوئه‌ورا و اسانس پوست لیمو (Citrus aurantifolia) بر ویژگی‌های کیفی میوه زردآلو‌(Prunus armeniaca) در طی‌دوره انبارداری

نوآوری در علوم و فناوری غذایی

دوره 16، 1(بهار) - شماره پیاپی 59، فروردین 1403، صفحه 163-176   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jfst.2021.1941584.1759

نویسندگان

فاطمه شهدادی^{* 1}؛ اعظم سیدی²؛ شهناز فتحی³

¹استادیار، گروه علوم وصنایع غذایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه جیرفت، جیرفت، ایران.

²استادیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه جیرفت، جیرفت، ایران.

³استادیار، گروه گیاهان دارویی و معطر، مرکز آموزش عالی شهید باکری میاندواب، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

چکیده

با توجه به محدودیت‌های موجود در استفاده از ترکیبات شیمیایی، یکی از روش‌های جایگزین استفاده از ترکیبات طبیعی در نگهداری محصولات است. بنابراین، در تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر ژل آلوئه‌ورا (در غلظت 100 درصد) و سطوح مختلف اسانس پوست لیمو (0، 100 و 150 میکرولیتر بر لیتر) بر برخی ویژگی‌های فیزیکوشیمیایی و کیفی میوه زردآلو (رقم نوری) طی سه دوره انبارداری (1، 10 و 20 روز) آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. در هر دوره درصد کاهش وزن، مواد جامد محلول، اسیدیته قابل تیتراسیون، شاخص طعم، ویتامین ث، pH، درصد ماندگاری میوه و شمارش کلی کپک و مخمر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد بیشترین میزان کاهش وزن مربوط به ترکیب تیمار شاهد (بدون پوشش ژل آلوئه ورا و بدون اسانس) در روز بیستم بود. بیشترین شاخص طعم مربوط به ترکیب تیماری پوشش ژل آلوئه ورا در روز دهم بود و بالاترین میزان ویتامین ث مربوط به ترکیب تیماری پوشش ژل آلوئه ورا و غلظتµl/l 100 اسانس پوست لیمو در روز دهم بود. بیشترین شمارش کلنی کپک و مخمر در تیمار شاهد و کمترین میزان رشد در تیمار ژل آلوئه‌ورا به همراه 100 میکرولیتر بر لیتر اسانس پوست لیمو مشاهده شد. به طور کلی، استفاده از ژل آلوئه‌ورا به همراه µl/l 100 اسانس پوست لیمو به عنوان یک ترکیب طبیعی با افزایش کیفیت میوه از نظر افزایش مواد جامد محلول و ویتامین ث، کاهش درصد وزن و کاهش رشد میکروارگانیسم‌ها نسیت به شاهد باعث حفظ خصوصیات کیفی میوه زردآلو رقم نوری طی 10 روز انبارداری گردید. بنابراین این ترکیبات می‌توانند به عنوان روش مناسبی در تکنولوژی پس از برداشت این میوه معرفی شود.

کلیدواژه‌ها

درصد ماندگاری میوه؛ شاخص طعم؛ میزان کپک و مخمر؛ ویتامین ث

مراجع

1. اثنی‌عشری، م.، زکائی، و. و خسروشاهی، م. ر. فیزیولوژی و تکنولوژی پس از برداشت. انتشارات دانشگاه بوعلی سینا، همدان، چاپ دوم
2. اردکانی، ا.، داوری­نژاد، غ.ح. و عزیزی، م. 1392. بررسی تاثیر غلظت­های مختلف اسید سالیسیلیک و‌دماهای‌متفاوت‌بر‌ماندگاری،‌کیفیت‌پس از برداشت و‌فعالیت‌آنتی­اکسیدانی‌میوه‌زردآلو‌‌‌‌رقم "لاسگردی". نشریه‌علوم‌باغبان (علوم و صنایع کشاورزی)، جلد 27، شماره‌3، 334-326.
3. اصغری، م. و ریائی، س. 1391. تأثیر کاربرد پس از‌برداشت ژل‌آلوئه­ورا و کلرید کلسیم بر‌ماندگاری و خواص‌کیفی میوه هلو رقم زعفرانی. ویژه نامه دانش کشاورزی و تولید پایدار، جلد‌32، شماره‌3، 133-117.
4. اصغری، م.ر. و خلیلی، ح. 1393. تأثیر ژل آلوئه ورا بر‌فعالیت آنزیم‌پلی فنل اکسیداز، خواص کیفی و ماندگاری میوه گیلاس رقم ‘سیاه مشهد’. نشریه علوم باغبان (علوم و صنایع کشاورزی)، جلد 28، شماره 3، 406-394.
5. افرا، پ. و ناصری، ل. 1397. تأثیر پوشش نانو ذرات اکسیدروی برخصوصیات فیزیکوشیمیایی، فعالیت آنزیمی و انبارمانی میوه گیلاس (Prunus avium) رقم‌تکدانه‌مشهد. پژوهش­های میوه­کاری، جلد3، شماره 1، 66-57.
6. امامی­فر، آ.‌1393‌. ارزیابى‌‌تاثیر‌‌ژل آلوئه­ورا به عنوان پوشش‌‌‌خوراکى‌‌بر‌ویژگى­هاى‌‌میکروبى، فیزیکوشیمیایى‌‌و‌‌حسى‌توت­فرنگى‌تازه ‌طى‌انباردارى. فصلنامه فناوری­های نوین غذایی، جلد‌2، شماره 6، 29-15.
7. پیرحیاتی، ا.، دارایی‌گرمه­خانی، ا.، غلامی، م.، میرزایی، ع. و خلیل­زاده‌رنجبر، ق. 1397. کاربرد پوشش‌دهی با ژل آلوئه­ورا‌غنی‌شده با اسانس گلپر در انبارداری میوه هلو زعفرانی. مجله علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران، جلد 17، شماره 4، 88-75.
8. حاتمی­پور، م.، مجیدی، م.، عبدی، م. و فابدنیای م. 1383. تولید پکتین،‌فیبر‌رژیمی‌و‌غذا از ضایعات مرکبات، نهمین کنگره ملی مهندسی شیمی، تهران.
9. زرین ‌بال، م.، دباغ‌ محمدی ‌نسب، ع. و ‌رسولی پیروزیان، ر. 1392. اثر بلوغ میوه و نوع بسته­بندی بر‌ عمر ‌انباری ‌میوه‌ زردآلوی ‌رقم‌ قرمز ‌شاهرود. تولیدات گیاهی، جلد 36، شماره‌2، 133-123.
10. سیاهرودی، س.، آریایی، پ. و فتاحی، ا. 1394. اثر پوشش ژل‌آلوئه ورا به همراه عصاره گیاه گزنه بر روی عمر نگهداری قارچ خوراکی دکمه­ای در شرایط سرد، کنفرانس ملی دستاوردهای فن آورانه علوم و صنایع غذایی ایران، مرکز رشد واحدهای فن آوری دانش بنیان (شرکت پژوهشگران فن­آور برنا).
11. فتاحی_­مقدم، ج. و فقیه نصیری، م. 1384. راه­کارهای‌برداشت، نگهداری، درجه­بندی و بسته­بندی‌مرکبات.‌نشریه ترویجی راهکارهای برداشت، نگهداری، درجه­بندی و بسته­بندی مرکبات. 7-5.
12. نخعی‌مقدم، م. 1388. اثر ‌ضد‌ میکروبی‌عصاره متانولی پوست پرتقال (Citrus sinensis) علیه

 

ایزوله های کلینیکی هلیکوباکتر پیلوری در شرایط آزمایشگاهی. نشریه‌زیست فناوری میکروبی، جلد 2، شماره‌1، 43-37.

13. وحدت، ش.، قاسم‌‌نژاد، م.، فتوحی‌قزوینی، ر.، شیری، م. ع. و خداپرست، ع.ا. 1391. اثر‌ غلظت های مختلف ژل آلوئه ورا بر حفظ کیفیت پس‌از‌برداشت‌میوه‌توت­فرنگی.‌نشریه پژوهش‌های صنایع غذایی، جلد‌1، شماره3، 286-271.
14. Abad Ullah, N. A., Abbasi, M. and Qureshi A. A. 2017. Influence of edible coatings on biochemical fruit quality and storage life of bell pepper cv. (Yolo Wonder). Journal of Food Quality, 10(2):‌1-11.
15. Adams, R. P. 2001. Identification of essential oil components by gas chromatography/quadruple mass spectroscopy. allured publishing corporation, carol stream, USA.
16. Ahmed, M. J., Singh, Z. and Khan, A. S. 2009. Postharvest Aloe vera gel-coating modulates fruit ripening and quality of ‘Arctic Snow’ nectarine kept in ambient and cold storage. International Journal of Food Science and Technology, 44(5): 1024-1033.
17. Arya, S. P., Mahajan, M. and Jain, P. 2000. Non-spectrophotometric methods for the determination of Vitamin C. Analytica Chimica Acta, 417‌(1): 1-14.
18. Benítez, S., Achaerandio, I., Sepulcre, F. and Pujolà, M. 2013. Aloe vera based edible coatings improve the quality of minimally processed ‘Hayward’kiwifruit. Postharvest Biology and Technology, 81: 29–36.
19. Bower, J. H., Biasi, W.V. and Mitcham, E. J. 2003. Effects of ethylene and 1-MCP on the quality and storage life of strawberries. Postharvest Biology and Technology, 28: 417–423.
20. Chanthaphon, S., Chanthachum, S. and Hongpattarakere, T. 2008. Antimicrobial activities of essential oils and crude extract from tropical Citrus spp. against food-related microorganism. Songklanakarin Journal of Science Technology, 30(1):125-131.
21. Choi, S. and Chung, M. 2003.A review on the relationship between Aloe vera component and their biologic effects. Seminars in Integrative Medicine. 1: 53-62.
22. Chutia, M., Deka Bhuyan, P., Pathak, M.G., Sarma, T. C. and Boruah, P. 2009. Antifungal activity and chemical composition of Citrus reticulata Blanco essential oil against phytopathogens. Food Science and Technology, 42(3): 777–780.
23. Cordenunsi, B., Genovese, M., Nascimento, J., Hassimotto, N., Santos, R. and Laiolo, F. 2005. Effects of temperature on the chemical composition and antioxidant activity of three strawberry cultivrs. Food Chemistry, 91: 113–121.
24. Crisosto, C. H., Mitcham, E. J. and Kader, A.A. 1996. Peaches and nectarines. Recommendations for maintaining postharvest quality. Perishables Handling Newsletter, 86: 17–25.
25. Dang, K.T. H., Singh, Z. and Swinny, E. E. 2008. Edible coatings influence fruit ripening, quality and aroma biosynthesis in mango fruit. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 56(4): 1361-1370.
26. Eltoum, Y. A. I. and Babiker, E. E. 2014. Changes in antioxidant content, rehydration ratio and browning index during storage of edible surface coated and dehydrated tomato slices. Journal of Food Processing and Preservation, 38(3): 1135–1144.
27. Espina, L., Somolinos, M., Loran, S., Conchello, P., Garcia, D. and Pagan, R. 2011. Chemical composition of commercial Citrus fruit essential oils and evaluation of their antimicrobial activity acting alone or in combined processes. Food Control, 22: 896- 902.
28. Eyranee-Raqeeb, A. A., Mahmud, T. M. M., Syed Omar, S. R., Mohamed zaki, A. R. and Al Eryani, A. R. Effect of calcium and chitosan on controlling anthracnose and postharvest quality of papaya (Carica papaya L). International Journal of Agriculture research, 4:53-60.
29. Hamman, J. H. 2008. Composition and Applications of Aloe vera Leaf Gel. Journal of Molecules, 13:1599-1616.
30. Hedayati, S. and Niakousari, M. 2015. Effect of Coatings of Silver Nanoparticles and Gum Arabic on Physicochemical and Microbial

 

 Properties of Green Bell Pepper (Capsicum annuum). Journal of Food Processing and Preservation,‌ 39(6): 2001–2007.

31. Hernandz- Munoz, P., Almenar, E., Ocio, M. J. and Gavara R. 2006. Effect of calcium dips and chitosan coatings on postharvest life strawberries. (Fragaria × ananassa). Postharvest Biology and Technology, 39: 247-253.
32. Irshad, S., Butt, M. and Younus, H. 2011. InVitro antibacterial activity of Aloe Barbadensis Miller (Aloe vera). Pharmaceuticals, 1(2): 59-64.
33. Karabulut, O. A., Cohen, L., Wiess, B., Daus, A., Lurie, S. and Droby S. 2002. Control of brown rot and blue mold of peach and nectarine by short hot water brushing and yeast antagonists. Postharvest Biology and Technology, 24: 103-111.
34. Kingchaiyaphum, W. and Rachtanapum, C. 2012. Antimicrobial and antioxidative activites of essenitial oils in Chinese sausage. Asian Journal of Food and Agro Industry, 5(2): 156-162.
35. Maan, A. A., Nazir, A., Khan, M. K. I., Ahmad, T., Zia, R., Murid, M. and Abrar, M. 2018. The therapeutic properties and applications of Aloe vera: A review. Journal of Herbal Medicine, 12(2): 1–10.
36. Martinez-Romero, D., Alburquerque N., Valverde J. M., Guillen F., Castillo S., Valero D. and Serrano M. 2006. Postharvest Sweet cherry quality and safety maintenance by Aloe vera treatment: A new edible coating. Postharvest Biology and Technology, 39: 93-100.
37. Mohebbi, M., Ansarifar, E., Hasanpour, N. and Amiryousefi, M. R. 2011. Suitability of Aloe vera and gum tragacanth as edible coatings for extending the shelf life of button mushroom. Food and Bioprocess Technology, 5(8): 3193–202.
38. Muftuo, F., Ayhan, Z. and Esturk, O. Effect of atmosphere, packaging material type and coating on the physicochemical properties and sensory quality. Food Bioprocess Technology, 5:1601–1611.
39. Navarro, D., Díaz-Mula, H. M., Guillén, F., Zapata, P. J., Castillo, S., Serrano, M., Valero, D., Martínez- Romero, D. Reduction of nectarine decay caused by Rhizopus stolonifer, Botrytis cinerea and Penicillium digitatum with Aloe vera gel alone or with the addition of thymol. Internationa Journal of Food Microbiology, 151: 241–246.
40. Nguyen, H., Campi, E. M., Roy Jackson, W. and Patti, A. F. 2009. Effect of oxidative deterioration on flavor and aroma component of lemon oil. Food Chemistry, 112 (2): 388 - 393.
41. Nielsen, V. and Rios, R. 2000. Inhibition of fungal growth on bread by volatile components from spices and herbs and the possible application in active packaging with special emphasis on mustard essential oil. Journal of Food Microbiology, 60 (2-3): 219-29.
42. Pauli, A. 2006. α-Bisabolol from chamomile-A specific ergostrol biosynthesis inhibitor. Journal of Aromatherapy, 16:5-21.
43. Pretel, M. T., Souty, M. and Romojaro, F. 2000. Use of passive and active modified atmosphere packaging to prolong the postharvest life of three varieties of apricot (Prunus armeniaca). European Food Research and Technology, 211(3): 27-35.
44. Remon, S., Venturini, M.E., Lopex-Buesa, P. and Oria, R. 2003. Burlat cherry quality after long range transport, optimisation of packaging conditions. Innovative Food Science and Emerging Technologies, 4:425–34.
45. Reynolds, T. and Dweck, A. C. 1999. Aloe vera leaf gel. A review updatr. Journal of Ethnopharmacology, 21: 68- 89.
46. Rosca-Casian, O., Parvu, M., Vlase, L. and Tamas, M. 2007. Antifungal activity of Aloe vera Fitoteropia, 78(3): 219-222.
47. Roy, B. C., Hoshino, M., Ueno, H., Sasaki, M. and Goto, M. 2007. Supercritical carbon dioxide extraction of the volatiles from the peel of Japanese citrus fruits. Journal of Essential Oil Research, 19: 78-84.
48. Salukha D. K., Jadhar, S. J. and Yu, M. H. 1974. Quality and nutritional composition of tomato fruits influenced by certain biochemical and physiological changes. Qualitas Plantarum, 24: 85-113.

 

49. Saritha, V., Anilakumar, K. R. and Khanum, F., 2010. Antioxidant and antibacterial activity of Aloe vera gel extracts. International Journal of Pharmacy and Biological Sciences, 1: 376–384.
50. Serrano, M., Valverde, J. M., Guillen, F., Castillo, S., Martinez-Roero, D. and Valero, D. 2006. Use of Aloe vera gel coating preserves the functional properties of table grapes. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 54(11): 3882-3886.
51. Shiri, M. A., Ghasemnezhad, M., Bakhshi, D. and Dadi, M. 2011. Changes in phenolic compounds and antioxidant capacity of fresh-cut table grape (Vitis vinifera) cultivar ’Shahaneh’ as influence by fruit preparation methods and packagings. Australian Journal of Crop Science, 5(12): 1515–1520.
52. Shui, G. and Leong, L. P. 2002. Separation and determination of organic acids and phenolic compounds in fruit juices and drinks by highperformance liquid chromatography. Journal of Chromatography A, 977‌(1): 89-96.
53. Tan, Q., Ai, M. and Minh, N. 2011. Volatile constituents of essential oil from citrus sinensis grown in tine giant province, Asian Journal of Food and Agro Industry, 4(3): 183-186.
54. Ullah, N., Parveen, A., Bano, R., Zulfiqar, I., Maryam, M., Jabeen, S., Liaqat, A. and Ahmad, S. 2016. In vitro and in vivo protocols of antimicrobial bioassay of medicinal herbal extracts: A review. Asian Pacific Journal of Tropical Disease, 6: 660–667.
55. Valverde, J. M., Valero, D., Martinez-Romero, D., Guillen, F., Castillo, S. and Serrano, M. 2005. Novel edible coating based on Aloe vera gel to maintain table grape quality and safety. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 53: 7807-7813.
56. Yahia, E. M., Contreras-Padilla, M. and Gonazalez-Aguilar, G. 2001. Ascorbic acid content in relation to ascorbic acid oxidase activityand polyamine content in tomato and bell pepper fruits during development, maturation and senescence. LWT‌-‌Food Science and Technology, 34:452 457.