طراحی الگوی مؤلفه‌های عملکردی نظام آموزش عالی با استفاده از تحلیل تم

فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی

دوره 16، شماره 4 - شماره پیاپی 62، اسفند 1401، صفحه 351-376   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

برات محمد عاشقی¹؛ بهرنگ اسماعیلی شاد^{* 2}؛ مریم حافظیان³

¹دانشجوی دکتری گروه مدیریت آموزشی، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران.

²استادیار گروه مدیریت آموزشی، واحد بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی، بجنورد، ایران

³استادیار گروه مدیریت، موسسه آموزش عالی ادیب، ساری، ایران

چکیده

تحقیق حاضر با هدف طراحی الگوی مولفه های عملکردی نظام آموزش عالی با استفاده از تحلیل تم انجام شد. این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی، از لحاظ رویکرد، پیمایشی-توسعه‌ای، و از لحاظ نوع، کیفی می‌باشد. جامعه آماری این تحقیق گروهی از خبرگان شامل اساتید دانشگاهی، مدیران ارشد آموزش عالی، و مشاورین مجرب در حوزه‌ مدیریت آموزش عالی بودند که بر اساس روش نمونه‌گیری نظری، از میان آنها، 15 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها در این تحقیق، مصاحبه نیمه‌ساختار یافته با خبرگان بود. جهت اطمینان از روایی و پایایی مصاحبه‌ها، از دو تکنیک یعنی استفاده از فرآیندهای ساختار یافته از مصاحبه‌های همگرا، و وجود حداقل دو نفر برای انجام مصاحبه به صورت جداگانه اما موازی با یکدیگر، استفاده شد. همچنین، روش تجزیه و تحلیل داده‌ها در این تحقیق، روش کیفی تحلیل تم بوده است.  سرانجام نتایج تحقیق منجر به ارائه الگویی در حوزه عملکرد نظام آموزش عالی شامل سه بعد آموزش، پژوهش و فرهنگ شد و مجموعاً پانزده مؤلفه به این ابعاد اختصاص یافت.

کلیدواژه‌ها

عملکرد؛ نظام اموزش عالی؛ تحلیل تم

مراجع

اسلامی، مریم. (1400). برنامه ریزی نیروی انسانی در آموزش عالی و ارتباط آن با عملکرد دانشگاه، ششمین کنفرانس ملی نوآوری و تحقیق در علوم انسانی و آموزش و پرورش، تهران.

تورنگ، سیدکمال. مدهوشی، مهرداد. آقاجانی، حسنعلی. صفایی قادیکلایی، عبدالحمید. (1397). ارائه مدل بومی ارزیابی تأثیر مدیریت دانش بر عملکرد دانشگاه های منتخب کشور با میانجی گری توانمندی فرایند سازمانی، مدیریت تحول، 10 (3): 115-105.

خادمی کله لو، محمد. (1396). ارایه الگوی مفهومی ارتباط آموزش عالی و بازار کار (با محوریت اشتغال دانش آموختگان)، کنفرانس ملی پژوهش های نوین در مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی، کازرون.

خشکاب، شهربانو. (1400). ارزیابی کارایی عملکرد آموزشی و پژوهشی دانشگاه های صنعتی ایران، مجله آموزش عالی ایران، 13 (2): 83-74.

خورشیدی، ماشاءاله. (1399). بررسی تاثیر ابعاد مدیریت ارزش بر عملکرد سازمانی مبتنی بر استاندارد آموزشی ایزو ۱۰۰۱۵ (مورد مطالعه: دانشگاه فرهنگیان بوشهر)، مجله پویش در آموزش علوم تربیتی و مشاوره، 4 (3): 37-25.

روزبه، علی مصطفی. تیمورنژاد، کاوه. ربیعی مندجین، محمدرضا. (1400). اولویت بندی خط مشی های توسعه منابع انسانی دستگاه های دولتی ایران بر اساس نتایج حاصل از تحلیل شکاف اهمیت-عملکرد، خط مشی گذاری عمومی در مدیریت، 12 (1): 142-135.

شاکراردکانی، جواد. (1397). تحلیل پوششی داده ها (DEA) و کاربرد آن در اندازه گیری کارایی و بهبود عملکرد موسسات آموزشی، تهران: انتشارات هومان.

شکرزاده، منیر. (1396). نگاهی به شایستگی های رفتاری در آموزش عالی با تاکید بر شایستگی های روسای دانشکده ها، تهران: انتشارات سنجش و دانش.

شیدوشی، لیلا. شیدوش، ندا. (1401). عملکرد دانشگاه در نظام آموزش عالی کشور از دیدگاه مقام معظم رهبری، نهمین کنفرانس ملی آموزش و توسعه سرمایه انسانی، تهران.

شیرویه زاد، هادی؛ سیفی، مریم؛ بیاتی، نجمه. (1395). تحلیل شکاف و تجزیه و تحلیل عملکرد- اهمیت ابعاد کیفیت خدمات به تفکیک گرایش تحصیلی، سومین کنفرانس ملی توسعه علوم مهندسی، تنکابن.

غربا، مبینا. دهباشی، اکرم. رحیمی، حمید. (1398). گسست آموزشی: فاصله برنامه درسی قصد شده و کسب شده در نظام آموزش عالی ایران، مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، 9 (4): 114-93.

صمدیان، زهرا. (1401). مطالعه و سنجش عملکرد برنامه آموزشی در دانشگاه های کشورمطالعه موردی: دانشگاه پیام نور، دهمین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی، تهران.

گلیج، محمد جواد. (1396). مدل جدید تحلیل پوششی داده‌ها دومرحله‌ای فازی با بازده به مقیاس متغیر، تصمیم گیری و تحقیق در عملیات، 2 (2): 146-130.

فخاری، حسین. دادگر، شهرام. (1398). بررسی «شکاف انتظار–عمل» آموزش مهارت های حرفه ای در دانش آموختگان رشته حسابداری ( با تاکید بر دوره کارشناسی)، مطالعات برنامه ریزی آموزشی، 4 (3): 56-41.

مشایخی، شروین. صالحی، محمد. عنایتی، ترانه. (1397). شناسایی مدل شکاف عملکرد در سازمان تامین اجتماعی ایران به منظور تغییر رویکرد در آموزشهای مرسوم، آموزش و توسعه منابع انسانی، 6 (3): 43-31.

Alani, F.S., Khan, M.F.R. and Manuel, D.F. (2018), University performance evaluation and strategic mapping using balanced scorecard (BSC): Case study – Sohar University, Oman, International Journal of Educational Management, 32 (4): 689-700.

Al-Hosaini, Fahmi Fadhl, and Saudah Sofian. (2015); A review of balanced scorecard framework in higher education institution (HEIs), International Review of Management and Marketing, 5:1-26.

Azizi, F., Behzadian, M., Afshari, A. J. (2012). Which perspectives in the balanced scorecard are appropriate for the universities? European Journal of Scientific Research, 74(2): 164-175.

Brown, B.A. and Irons, A. (2022), Introduction: A New Frontier for Higher Education, Brown, B.A. and Irons, A. (Ed.) The Emerald Handbook of Higher Education in a Post-Covid World: New Approaches and Technologies for Teaching and Learning, Emerald Publishing Limited, Bingley: 1-9.

Chen, Y. C.  and Lin, S. (2013), Applying Importance-Performance Analysis for Improving Internal Marketing of Hospital Management in Taiwan, International Business Research, 6 (4): 45-54.

Cricelli, L., Greco, M., Grimaldi, M. and Llanes Dueñas, L.P. (2018), Intellectual capital and university performance in emerging countries: Evidence from Colombian public universities, Journal of Intellectual Capital, 19 (1): 71-95.

Felce, A. (2019), Managing the quality of higher education in apprenticeships, Higher Education, Skills and Work-Based Learning, 9 (2): 141-148.

Fernández-López, S., Rodeiro-Pazos, D., Calvo, N. and Rodríguez-Gulías, M.J. (2018), The effect of strategic knowledge management on the universities’ performance: an empirical approach, Journal of Knowledge Management, 22 (3): 567-586.

Gürlek, M. and Çemberci, M. (2020), Understanding the relationships among knowledge-oriented leadership, knowledge management capacity, innovation performance and organizational performance: A serial mediation analysis, Kybernetes, 49 (11): 2819-2846.

Kibe, L.W., Kwanya, T. and Owano, A. (2020), Relationship between big data analytics and organisational performance of the Technical University of Kenya and Strathmore University in Kenya, Global Knowledge, Memory and Communication, 69 (6):537-556.

Kitcharoen, K. (2004), The Importance-Performance Analysis of Service Quality in Administrative Departments of Private Universities in Thailand, ABAC Journal, 24 (3): 201-219.

Melguizo-Garde, M. and Yetano, A. (2021), Are Chinese Students Studying at European Universities Satisfied? Performance and Challenges, Shneikat, B., Cobanoglu, C. and Tanova, C. (Ed.) Global Perspectives on Recruiting International Students: Challenges and Opportunities, Emerald Publishing Limited, Bingley: 173-186.

Miranda, F., Chamorro, A., Murillo, L. and Vega, J. (2010), An Importance-Performance Analysis of Primary Health Care Services: Managers vs. Patients Perceptions, Journal of Service Science and Management, 3 (2): 227-234.

Ngware, M.W. (2016), A Critical Assessment of Higher Education and Economic Development: The Importance of Building Technological Capabilities, Annual Review of Comparative and International Education 2016 (International Perspectives on Education and Society, Vol. 30), Emerald Group Publishing Limited, Bingley: 201-219.

Panda, S. (2022), Strategic IT-business alignment capability and organizational performance: roles of organizational agility and environmental factors, Journal of Asia Business Studies, 16 (1): 25-52.

Pietrzak, Michał, Joanna Paliszkiewicz, and Bogdan Klepacki. (2015). The application of the balanced scorecard (BSC) in the higher education setting of a Polish university, Journal of Applied Knowledge Management, 3(1): 151-164.

Pronay, S., Keszey, T., Buzás, N., Sakai, T. and Inai, K. (2022), Performance of university technology transfer offices: evidence from Europe and Japan, International Journal of Productivity and Performance Management, 71 (4): 1343-1364.

Udofia, E.E., Adejare, B.O., Olaore, G.O. and Udofia, E.E. (2021), Supply disruption in the wake of COVID-19 crisis and organizational performance: mediated by organizational productivity and customer satisfaction, Journal of Humanities and Applied Social Sciences, 5 (3): 319-338.

Zhai, X. and Tian, X. (2020), Do performance measures matter in the relationship between high-performance work system and organizational performance? International Journal of Manpower, 41 (3): 241-257.