اثربخشی روش‌های حسی چندگانه بر خودانضباطی و خودسنجی دانش‌آموزان دختر نارساخوان 9 تا 10 سال

نشریه علمی آموزش و ارزشیابی (فصلنامه)

مقاله 2، دوره 16، شماره 63، آبان 1402، صفحه 33-55   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30495/jinev.2023.1987957.2879

نویسندگان

لیلا خادمی عادل¹؛ شکوه سادات بنی جمال^{* 2}؛ فربیرز درتاج³؛ حسن اسد زاده⁴

¹دانشجوی دکتری تخصصی رشته روانشناسی تربیتی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

²دانشیار گروه روان شناسی، دانشکده روانشناسی، دانشگاه الزهراء، تهران، ایران

³دانشگاه علامه طباطباییاستاد گروه روانشناسی تربیتی،دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران،ایران

⁴دانشیارگروه روان شناسی تربیتی،دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی،دانشگاه علامه طباطبائی، تهران،ایران

چکیده

این پژوهش با هدف اثربخشی روش‌های حسی چندگانه بر خودانضباطی و خودسنجی دانش‌آموزان دختر نارساخوان 9 تا 10 سال انجام شد. پژوهش از نظر هدف کاربردی و طرح نیمه آزمایشی از نوع پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری دانش‌آموزان نارساخوان 9 و 10 ساله شهر رزن در سال تحصیلی 1401-1400 بودند که از طریق غربالگری با چک لیست نارساخوانی و آزمون هوش، 30 نفر از آنها به صورت هدفمند به عنوان نمونه انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه 15 نفره آزمایش و کنترل قرار گرفتند. گروه آزمایش آموزش روش‌های حسی چندگانه را طی 10 هفته و در 10 جلسه‌ی یک و نیم ساعته، دریافت کردند و در این مدت گروه کنترل هیچ آموزشی دریافت نکردند. ابزار مورد استفاده این پژوهش، آزمون اختلال خواندن (سلیمی‌تیموری، 1386)، آزمون هوش ریون، پرسشنامه خودانضباطی زندکریمی و پرسشنامه خودسنجی زندکریمی، بود. داده‌ها با استفاده از نرم افزار Spss و آمار توصیفی و استنباطی با آزمون تحلیل کوواریانس مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد آموزش روش‌های حسی چندگانه بر خودانضباطی و خودسنجی دانش‌آموزان تأثیر دارند. یقیناً شناخت انسان از خودش و توانایی‌ها و نقاط ضعفش می‌تواند در بهبود شرایط زندگی و یادگیری او مؤثر باشد. در همین راستا تسلط معلمان و والدین بر استفاده و بکارگیری از ظرفیت‌ها و توانایی‌های دانش‌آموزان دارای اختلالات یادگیری با روش‌های نوین آموزشی، تأثیر زیادی در موفقیت و پیش‌گیری از تجربه حس درماندگی و مدرسه‌گریزی آنان خواهد داشت. 

کلیدواژه‌ها

روش‌های حسی چندگانه؛ خودانضباطی؛ خودسنجی؛ نارساخوانی؛ دانش‌آموز

مراجع

استادزاده، زیبا، آقایوسفی، علیرضا، حیدری، حسن و داودی، حسین. (1401). اثربخشی درمان شناختی بر تعارض سبک برتر یادگیری دیداری و سبک پردازش اطلاعات مغزی در دانش‌آموزان مبتلا به نارساخوانی شناختی. عصب روانشناسی، 8(1)، 96-89

ابراهیمی اورنگ، اکبر، حسینی‌نسب، سیدداود و بدری گرگری، رحیم (1397). تأثیر آموزش برنامه یادگیری اجتماعی-هیجانی جامع بر خودآگاهی دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان اذربایجان شرقی، دو فصلنامه مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، 7(18)، 15-1.

اژه‌ای، جواد، منظری، وحید، حسینی، سیدرحمان و هاشمی‌زاده، وجهه السادات (1391). بررسی اثربخشی درمان شناختی- رفتاری گروهی، معنی درمانی گروهی و تلفیق آنها بر افزایش سازگاری اجتماعی دانش آموزان ناسازگار، فصلنامه علمی پژوهشی پژوهش در سلامت روانشناختی، 6(3)، 39-30.

ادیب سرکشی، نرگس، مرادی، نثار، یادگاری، فریبا و کنعانی، زاهد (1395). اثربخشی آموزش توجه بر بهبود عملکرد خواندن دانش آموزان نارساخوان، فصلنامه روانشناسی شناختی، 4(4)، 69-62.

استکی، مهناز، کوچک انتظار، رؤیا و زادخوت، لیلی (1395). اثربخشی روش چند حسی و یکپارچگی حسی بر علائم اختلال خواندن و نوشتن دانش آموزان دوره ابتدایی، فصلنامه توانمندسازی کودک، 7(1)، 106-95.

بدری گرگری، رحیم، نعمتی، شهروز، کوهی، فرزانه و قاسمی، هدیه. (1401). پیش‌بینی رفتارهای یادگیری بر اساس متغیرهای انگیزشی ثبات قدم، خود انضباطی و اشتیاق تحصیلی. فصلنامه پژوهش های نوین روانشناختی (66)17، 45-52

حکمتی، عیسی، محمدپور صدیق، لیدا و پروین‌زاده، مهدی. (1401). یادگیری توالی حرکتی ضمنی در نارساخوانی ادراکی و زبانشناختی: آزمون فرضیه نقص‌خودکاری .فصلنامه پژوهش‌های نوین روانشناختی. 17(66)، 108-101

خانجانی، زینب، مهدویان، هوشنگ، احمدی، پریچهر، هاشمی، تورج و فتح‌اله‌‎پور، لیلا (1391). اثربخشی روش چند حسی فرنالد بر نارساخوانی دانش آموزان پایۀ دوم ابتدائی شهر تبریز، فصلنامه افراد استثنایی، 2(6)، 24-1.

دیبازر، مریم و پناه‌علی، امیر. (1399). مقایسه اثربخشی آموزش روش چندحسی فرنالد و روش اورتون بر بهبود نارساخوانی دانش-آموزان نارساخوان دختر مقطع ابتدایی. رویش روان شناسی. ۹ (۸) :۱۰۱-۱۱۰

رستمی, ثریا. (1400). رابطه برنامه درسی پنهان با خودانضباطی دانش آموزان. رویکردی نو در علوم تربیتی 3(3)، 11-6

رحمانی صیدآباد، ابراهیم و عفتی‌زرقری، علی (1394). تأثیر مدیریت کلاس درس بر ویژگی‌های خود انضباطی و مسئولیت پذیری دانش آموزان پسر پایه ششم، دومین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی.

زندکریمی، غزال، یزدی، سیده‌منور و بنی‌جمال، شکوه‌السادات (1391). رابطه خودانضباطی و سطوح با بهره‌وری منابع انسانی، مطالعات روان شناختی، 8(2)، 26-9.

زادخوت، لیلی، استکی، رؤیا و کوچک انتظار، رؤیا (1394)،  اثربخشی تلفیق روش آموزش چند حسی و یکپارچگی حسی بر علایم اختلال خواندن و نوشتن دانش آموزان دوره ابتدایی،  فصلنامه توانمندسازی کودکان، 6(4)، 41-27.

سلیمی تیموری، بهمن (1386). بررسی تأثیر روش درمانی - عصبی دلاکاتو بر نارساخوانی رشدی دانش آموزان دختر دوره ابتدایی شهرستان بروجرد در سال تحصیلی85-86. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد - دانشگاه تربیت معلم تهران.

شیویاری، فرهاد. نریمانی، محمد. آقاجانی، سیف‌اله و حاجلو، نادر. (1401). مقایسه اثربخشی توانبخشی شناختی و راهبردهای یادگیری چند حسی بر عملکرد خواندن دانش آموزان دو زبانه دارای اختلال نارسا خوان ناتوانی های یادگیری، 11(3)، 89-76

ضیاء، تاج‌الدین، کشاورز، محمدحسین و زندمقدم، امیر. (1391). تأثیر روش تدریس آموزش محور بر تولید کاربردشناختی، آگاهی فراکاربردشناختی، و خودسنجی کاربردشناختی فراگیران زبان انگلیسی. نشریه  زبانشناسی کاربردی ایران  (IJAL). ۱۵(۲)، ۱۳۹-۱۶۶

فرزادی، فاطمه، بهروزی، ناصر و شهنی، منیجه (1394). تعیین رابطه مهارت های اجتماعی و خود تنظیمی با رفتار بی انضباطی در دانش آموزان دختر سال سوم دبیرستان های شهر اهواز، کنفرانس ملی روانشناسی علوم تربیتی و اجتماعی، تهران.

فرهمند، سحر. حسینیان، سیمین و یزدی، سیده منور (1393). بررسی رابطه خود- انضباطی و سبکهای فرزندپروری با پیشرفت تحصیلی دانش ­آموزان دبیرستانی شهر کرمانشاه در سال ۹۲-۹۱. فصلنامه علمی پژوهشی خانواده و پژوهش. ۱۱ (۲)،۵۱-۶۸

فیاض‌بخش، حسین، عابدی، محمدرضا، میرشاه‌جعفری، سیدابراهیم و یارمحمدسان، محمد حسین (1388). بررسی تأثیر برنامه درسی ویژه ی ارتقا خواندن بر سطح خواندن دانش آموزان نارساخوان پایه ی سوم ابتدایی شهر یاسوج، فصلنامه علمی پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 2(4)، 118-88.

کاکاوند، علیرضا، دمرچلی، نسیم و شیرمحمدی، فرهاد (1395). مقایسه تأثیر روش های چند حسی فرنالد و اورتون-گیلینگهام در بهبود مهارت خواندن دانش آموزان نارساخوان، مجله ناتوانای‌های یادگیری، 7(1)، 118-100.‌

گایینی، سمیرا. سراوانی، شهرزاد و ضرغام‌حاجبی، مجید. (1400). پیش‌بینی طرحواره ناسازگار خودانضباطی ناکافی بر اساس انگیزه پیشرفت، معنای زندگی و دشواری تنظیم هیجانی در دانشجویان. دست‌آوردهای روان‌شناختی، 28(1)، 152-133

مختارنیا، ایرج؛ حبیبی، مجتبی؛ خلقی، حبیبه؛ محمدی، عفت و کلانتری، فاطمه. (1397). ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس خودسنجی افسردگی کودکان و نوجوانان. رویش روان‌شناسی. ۷ (۴)،۱-۲۲

مهوش، عباس؛ پرهون، کمال و پوشنه، کامبیز (1395). اثربخشی یکپارچگی حسی- حرکتی بر عملکرد تعادلی و خواندن دانش آموزان دختر نارساخوان 9 تا 10 سال، تحقیقات علوم رفتاری، 14(2)، 262-257.

مراتی، علیرضا؛ قدمپور، عزت‌اله و ویسکرمی، حسنعلی. (1401). بررسی نقش میانجی‌گری خودشفقت ورزی در ارتباط جو خانواده و مدرسه با پیوند با مدرسه- مورد مطالعه: دانش‌آموزان دوره متوسطه اول. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 23(4)، 122-109

هالاهان، دانیل و کافمن، جیمز. (1381). کودکان استثنایی، جلد یک و دو ترجمه مجتبی جواذیان، تهران، رشد

یحیی‌زاده، آیدا و حسین‌خانزاده، عباسعلی. (1394). اثربخشی داستان خوانی بر افزایش انگیزش خواندن دانش آموزان با نارساخوانی. روانشناسی افراد استثنایی، 5(20 )، 54-39

Avitia, M. J., Kaufman, A. S., Bray, M., & Kaufman, J. C. (2019). Relationship between reading and long-term storage and retrieval (Glr) in college students. Applied Neuropsychology: Adult, 26(2), 111-123.

Adib Sarkashi, N., Moradi, N., Yadgari, F., & Kanani, Z. (2015). The effectiveness of attention training on improving the reading performance of dyslexic students, Cognitive Psychology Quarterly, 4(4), 69-62. [In Persian]

Brown, G., & Harris, L. (2014). The future of self-assessment in classroom practice: Reframing self-assessment as a core competency, Frontline Learning Research, 3, 1-10.

Badri Gorgori, R., Nemati, Sh., Kohi, F., & Ghasemi, H. (2022). Prediction of learning behaviors based on the motivational variables of stability, self-discipline and academic enthusiasm. New Psychological Research Quarterly (66)17, 45-52. [In Persian]

Dorey, M., & Brenda. F. (2019). Policy for the teaching of dyslexic pupils & pupils with special educational needs and disabilities, Melville Scholl. 7, 1-18.

Dibazar, M., & Panahali, A. (2020). Comparison of the effectiveness training of multisensory Fernald and Everton method on improving dyslexia in dyslexic students in elementary school. Rooyesh. 9 (8) ,101-110. [In Persian]

Ebrahimi Aurang, A., Hosseini Nasab, S. D., & Badri Gorgori, R. (2017). The effect of comprehensive social-emotional learning program training on the self-awareness of student teachers of Farhangian University of East Azerbaijan. Education and School Studies, 7(18), 165-179. [In Persian]

Ejei, J., Manzari, V., Hosseini, S. R., & Hashemizadeh, V. S. (2011). Investigating the effectiveness of group cognitive-behavioral therapy, the meaning of group therapy and their combination on increasing the social adaptation of maladjusted students, Scientific Research Quarterly Journal of Research in Psychological Health, 6(3), 39-30. [In Persian]

Farzadi, F., Behrouzi, N., & Shahni, M. (2014). Determining the relationship between social skills and self-regulation with indiscipline behavior in third-year female students of high schools in Ahvaz, National Conference on Educational and Social Sciences Psychology, Tehran. [In Persian]

Farhamand, S., Hosseinian, S., & Yazdi, S. M. (2013). Investigating the relationship between self-discipline and parenting styles with the academic progress of high school students in Kermanshah in 2012-2014. Family and Research Scientific Quarterly. 11 (2), 51-68. [In Persian]

Fayaz Bakhsh, H., Abedi, M. R., Mirshah Jafari, S. E., & Yar Mohammadsan, M., H. (2008). Investigating the effect of a special curriculum for improving reading on the reading level of dyslexic students in the third grade of elementary school in Yasouj city, Scientific Research Quarterly of New Approaches in Educational Management, 2(4), 88-118. [In Persian]

Gayini, S., Saravani, SH., & Zarghamhajbi, M. (2021). Predicting maladaptive schema of insufficient self-discipline based on achievement motivation, meaning of life and emotional regulation difficulty in college students. Psychological Achievements, 28(1), 152-133. [In Persian]

Gregory, H., Gole, S. & Hempenstall, K. (2019). Dyslexia Inquiry into the status of the teaching profession, ResearchGate, 1, 1-31.

Giusto, M., & Ehri, L. C. (2019). Effectiveness of a partial read-aloud test accommodation to assess reading comprehension in students with a reading disability. Journal of learning disabilities, 52(3), 259-270.

Hallahan., D., & Kaufman., J. (2001). Exceptional children, volumes one and two, translated by Mojtaba Javazian, Tehran, Rushd

Humphery, N. (2014). Self-Concept and Self-Esteem in Developmental Dyslexia: Implications for Theory and Practice, ResearchGate, 2, 1-12.

Hekmati, E., Mohammadpour Sediq, L., & Parvinzadeh, M. (2022). Implicit motor sequence learning in perceptual and linguistic dyslexia: A test of the automatic deficit hypothesis. Modern Psychological Research Quarterly. 17(66), 101-108. [In Persian]

Kakavand, A., Demarchali, N., & Shir Mohammadi, F. (2015). Comparison of the effects of Fernald and Orton-Gillingham multisensory methods in improving the reading skills of dyslexic students, Journal of Learning Disabilities, 7(1), 100-118. [In Persian]

Klonari, A. I., & Passadelli, A. S. (2019). (Differences between Dyslexic and Non-Dyslexic Students in the Performance of Spatial and Geographical Thinking. Review of International Geographical Education Online, 9(2): 284-303.

Khanjani, Z., Mahdovian, H., Ahmadi, P., Hashemi, T., & Fatholapour, L. (2011). The effectiveness of Fernald's multi-sensory method on the dyslexia of second grade elementary school students in Tabriz, Exceptional People Quarterly, 2(6), 1-24. [In Persian]

Kohli, A., Sharma, S., & Padhy, S. (2018). Specific Learning Disabilities: Issues that Remain Unanswered. Indian Journal Psychology Med. 40(5), 399–405.

Liu, S., Wang, L. C., & Liu, D. (2019). Auditory, Visual, and Cross-Modal Temporal
Processing Skills Among Chinese Children With Developmental Dyslexia. Journal of learning disabilities, 52(6), 431-441.

Maqbool, S., Malik Bin Mohamed I., Shaik Abdul, M., & Saira, Sh. U. H. (2018). Effects of Traditional Lecture Method and Multi-Sensory Approach on ELT Learners at Graduate Level, Human Resource Management Academic Research Society, 7(4), 488-505.

Mokhtarnia, I., Habibi, M., Kholghi, H., Mohammadi, E., & Kalantari, F. (2017). Psychometric characteristics of self-report depression scale for children and adolescents. Development of psychology. 7(4), 1-22 [In Persian]

Mahvash, A., Parhun, K., & Pushneh, K. (2015). The effectiveness of sensory-motor integration on balance performance and reading of 9-10-year-old dyslexic female students, Behavioral Science Research, 14(2), 262-257. [In Persian]

Merati, A., GHadampour, E., & Viskarmi, H. A. (2022). Examining the mediating role of self-compassion in the relationship between family and school climate with connection to school - case study: first secondary school students. Knowledge and Research in Applied Psychology, 23(4), 109-122 [In Persian]

Ostadzadeh, Z., Aghayousefi, A., Heydari, H., & Davoodi, H. (2022). The Role of the Effect of Cognitive Therapy on the Conflict of Superior Visual Learning and Brain Processing Style in Knowledge Students with Cognitive Dyslexia. Neuropsychology, 8(1), 89-96. [In Persian]

Papanthymoun, A., & Darra, M. (2019). Student Self-Assessment in Primary and Secondary Education in Greece and Internationally, World Journal of Educational Research, 6(1), 1-26.

Pecini, C., Spoglianti, S., Bonetti, S., Di Lieto, M. C., Guaran, F., Martinelli, A., ... & Salvadorini, R. (2019). Training RAN or reading? A telerehabilitation study on developmental dyslexia. Dyslexia.

Rostami, S. (2021). The relationship between hidden curriculum and students' self-discipline. A new approach in educational sciences. 3(3), 6-11. [In Persian]

Rahmani Saidabad, E., & Efati Zarghari, A. (2014). The effect of classroom management on the characteristics of self-discipline and responsibility of sixth grade male students, the second national conference on sustainable development in educational sciences. [In Persian]

Sampalas, E., Sarris, D., Panagoula P., M., & Vergou, V. Z. (2018). Learning paths and learning styles in dyslexia: possibility and effectiveness-case study of two elementary school student ages 7 years old, European Journal of Special Education Research, 3(1), 1-17.

Staki, M., Kochak-e-Entezar, R., & Zadkhot, L. (2015). The effectiveness of the multi-sensory method and sensory integration on the symptoms of reading and writing disorders of primary school students, Children's Empowerment Quarterly, 7(1), 106-95. [In Persian]

Salimi Timuri, B. (2008). Investigating the effect of Delacato's neuro-therapeutic method on developmental dyslexia of elementary school girls in Borujerd city in the academic year 85-86. Master's thesis - Tarbiat Moalem University, Tehran. [In Persian]

Shivyari, F., Narimani, M., Ahghajani, S., & Hajloo, N. (2022). Comparison of the effectiveness of cognitive rehabilitation and multisensory learning strategies on reading performance of bilingual students with dyslexia. Journal of Learning Disabilities, 11(3), 76-89. [In Persian]

Toffalini, E., Marsura, M., Garcia, R. B., & Cornoldi, C. (2019). A cross-modal working memory binding span deficit in reading disability. Journal of learning disabilities, 52(2), 99-108.

Yahyazadeh., A., & Hossein Khanzadeh, A. A. (2014). The effectiveness of reading stories on increasing the reading motivation of students with dyslexia. Psychology of exceptional people, 5(20), 39-54

Zandkarimi, Gh., Yazdi, S. M., & Bani Jamal, S. A. (2011). The relationship of self-discipline and levels with human resource productivity, Psychological Studies, 8(2), 9-26. [In Persian]

Zadkhot, L., Staki, R., & Koch Entezir, R. (2014), the effectiveness of combining multi-sensory education method and sensory integration on the symptoms of reading and writing disorders of elementary school students, Children's Empowerment Quarterly, 6(4), 27-41. [In Persian]

Zimmerman, B., & Kitsantas, A. (2014). Comparing students’ self-discipline and self-regulation measures and their prediction of academic achievement, ELSVIER, Contemporary Educational Psychology, 39, 145-155.

Zia, T., Keshavarz, M. H., & Zandmoghadam, A. (2011). The effect of education-oriented teaching method on pragmatic production, trans-pragmatic awareness, and pragmatic self-assessment of English language learners. Iranian Journal of Applied Linguistics (IJAL). 15 (2), 139-166. [In Persian]